Εκδηλος είναι ο προβληματισμός των διοικήσεων των κατασκευαστικών εταιρειών αναφορικά με την εύρεση των απαιτούμενων ανθρώπων, προκειμένου να εκτελέσουν τις συμβάσεις που έχουν αναλάβει, ύψους περίπου 15-16 δισ. ευρώ, αλλά κι εκείνων που θα αναλάβουν τους επόμενους μήνες και υπολογίζονται σε τουλάχιστον άλλα 5-6 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2025.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, πρόκειται για ένα μέγεθος που αντιστοιχεί στο 10% του ΑΕΠ και παρότι θα υλοποιηθεί σε βάθος τριών, τεσσάρων ή και περισσότερων ετών, η πραγματικότητα είναι ότι μετά την αποχώρηση χιλιάδων εργαζομένων από τις κατασκευές και την οικοδομή κατά τη διάρκεια της κρίσης, η διαδικασία της επιστροφής τους αποδεικνύεται μέχρι σήμερα ιδιαίτερα προβληματική. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος των αναγκών, αρκεί να σημειωθεί ότι τη δεκαετία 2014-2023 εκτελέστηκαν έργα συνολικού προϋπολογισμού 16 δισ. ευρώ.
Το Ελληνικό
Εν τω μεταξύ, εκτός από τα έργα υποδομών ή τα έργα της ενεργειακής μετάβασης, παρατηρείται και η ταυτόχρονη εκτίναξη της ζήτησης συνεργείων και μηχανικών και για τα ιδιωτικά έργα, αρχής γενομένης φυσικά από το Ελληνικό, όπου κι εκεί εντοπίζονται καθυστερήσεις. Για παράδειγμα, όπως ανέφερε η διοίκηση της Lamda Development πριν από μερικές εβδομάδες, ο πύργος κατοικιών Riviera Tower, που έχει αναλάβει να κατασκευάσει η κοινοπραξία των Bouygues – Aktor (πρώην Intrakat), βρίσκεται κατά περίπου έξι μήνες πίσω από το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Ως κύριος «ένοχος» προβάλλει ακριβώς η έλλειψη προσωπικού, ώστε να επιταχυνθούν οι εργασίες και να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο συγκεκριμένο έργο απασχολήθηκαν αρχικά εργαζόμενοι από το Μαρόκο και πιο πρόσφατα και Πολωνοί. Οπως ανέφερε ο κ. Αλέξανδρος Εξάρχου, διευθύνων σύμβουλος της Aktor, στην πρόσφατη γενική συνέλευση των μετόχων της εταιρείας, «υπάρχει πρόβλημα εντοπισμού εξειδικευμένου προσωπικού. Αυτοί που είχαν φύγει λόγω κρίσης στην Ευρώπη είναι εφικτό να επαναπατριστούν, όχι όμως κι εκείνοι που εγκαταστάθηκαν στη Μέση Ανατολή, όπου έχουν σχεδόν μηδενική φορολογική επιβάρυνση. Σήμερα, τα έργα δεν επηρεάζονται ακόμη από έλλειψη προσωπικού, αν και σε κάποιες περιοχές παρουσιάζεται έλλειψη εργατών, κυρίως σε περιπτώσεις χρήσης υπεργολάβων».
Κατά το ΙΟΒΕ, μόνο το 2023, δημοπρατήθηκαν 1.218 δημόσια έργα, με συνολικό προϋπολογισμό 7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, παρά την κατακόρυφη αύξηση του κατασκευαστικού αντικειμένου, ο αριθμός των εργαζομένων στον κλάδο έχει παραμείνει ουσιαστικά αμετάβλητος, σε συνολικά 197.000 (στοιχεία 2022). Αντίστοιχα, στις δραστηριότητες των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών απασχολούνταν το 2022 περίπου 74.000 άνθρωποι, αριθμός που επίσης δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη μεταβολή από το 2017.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΙΟΒΕ υπολογίζει ότι μόνο κατά την περίοδο 2024-2026 ο αριθμός των εργαζομένων θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 51.000-55.000 ανθρώπους, αγγίζοντας τις 250.000 συνολικά, προκειμένου να υπάρξει επάρκεια εργαζομένων. Μια πιθανή έλλειψη αναμένεται να προκαλέσει καθυστερήσεις, που με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε αύξηση του προϋπολογισμού των έργων και ασφαλώς σε μη τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων.
Εξαγορές μικρών εταιρειών
Με δεδομένο ότι η λύση της εύρεσης ανθρώπων από το εξωτερικό είναι μέχρι σήμερα δύσκολη, οι κατασκευαστικοί όμιλοι έχουν στραφεί σε άλλες επιλογές.
Ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, μέσω της θυγατρικής ΤΕΡΝΑ, έχει κατορθώσει να αυξήσει το προσωπικό που απασχολείται στα έργα κατά 58% σε διάστημα ενός μόλις χρόνου, από 2.905 το 2023 σε 4.614 φέτος, είτε μέσω εξαγοράς μικρότερων εταιρειών, είτε μέσω συντονισμένων ενεργειών αναζήτησης ανθρώπων από τα μητρώα των ανέργων, ή από τα μητρώα των οικοδόμων. Πηγές του ομίλου, επισημαίνουν ότι με την εξαγορά μικρότερων εταιρειών, η ΤΕΡΝΑ εξασφαλίζει προσωπικό, τεχνογνωσία, αλλά και εξοπλισμό. Ταυτόχρονα, διασφαλίζει ότι οι πόροι αυτοί θα μείνουν εντός του ομίλου, κάτι που δεν είναι εγγυημένο μέσω της πρόσληψης υπεργολάβων. Μεταξύ των εταιρειών που αποκτήθηκαν είναι η «Αίγιστος», με 2ης τάξης εργοληπτικό πτυχίο. Επίσης, εξαγοράστηκε και η εταιρεία «Σάντα», που δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών μεταφοράς βαρέων οχημάτων.
Σύμφωνα με τον κ. Αντώνη Μιτζάλη, εντεταλμένο σύμβουλο και μέλος του Δ.Σ. του ομίλου Αβαξ, «με δεδομένο ότι πολλά έργα δημόσια, αλλά κυρίως ιδιωτικά, αναπτύσσονται εντός της Αττικής, θεωρώ ότι ο κλάδος θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή προσέλκυσης Ελλήνων εργαζομένων, που σήμερα απασχολούνται σε άλλους τομείς ή είναι άνεργοι. Σχεδιάζουμε ως «Αβαξ» να αναδείξουμε την ύπαρξη καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας στον κλάδο των κατασκευών. Αναγνωρίζουμε ότι το εγχείρημα αυτό δεν είναι εύκολο και ότι η εργασία σε ένα εργοτάξιο είναι απαιτητική, ωστόσο, πρόκειται για μια περίοδο μεγάλης άνθησης για τον κλάδο των κατασκευών, που θα κρατήσει για αρκετά χρόνια και ίσως είναι ευκαιρία για αρκετούς νέους ανθρώπους».
Σήμερα, η εταιρεία υπολογίζει ότι απασχολεί περίπου 1.600-1.700 ανθρώπους στα εργοτάξιά της, αλλά μαζί με τους υπεργολάβους το συνολικό νούμερο είναι περίπου 2.700. Ωστόσο, για να καλύψει και το ανεκτέλεστο υπόλοιπο ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ για τα επόμενα πέντε χρόνια, εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν επιπλέον 1.000 άνθρωποι κατά προσέγγιση. Αναφορικά με την προσέλκυση ανθρώπων από το εξωτερικό, η εταιρεία έχει πλέον αποκτήσει καλή εικόνα των διαδικασιών, μετά τις αρχικές προσπάθειες που έκανε. «Από εδώ και πέρα, η προσοχή μας στρέφεται στη διασφάλιση της αρτιότητας των δεξιοτήτων των ανθρώπων που έρχονται. Μην ξεχνάμε ότι το επίπεδο κατάρτισης στην Ελλάδα είναι υψηλότατο. Ετσι, ήδη από αυτόν τον μήνα θα ξεκινήσουμε να στέλνουμε δικούς μας εργοδηγούς τόσο στην Αίγυπτο όσο και στην Ινδία, προκειμένου να κάνουν επιτόπιες αξιολογήσεις. Είναι κάτι που κάναμε και για τα έργα που υλοποίησε η “Αβαξ” στον Αραβικό Κόλπο».
Αντίστοιχα, με το πέρας του φετινού πρώτου εξαμήνου, η Aktor απασχολούσε 2.872 εργαζομένους ως εργατοτεχνικό προσωπικό, χωρίς να υπολογίζονται όσοι απασχολούνται μέσω υπεργολάβων σε έργα της εταιρείας. Με δεδομένο ότι η διοίκηση του ομίλου έχει θέσει ένα φιλόδοξο στόχο για κύκλο εργασιών 1,6 δισ. ευρώ στις κατασκευές ήδη από το 2025 (και 2,9 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030), είναι σαφές ότι θα πρέπει να αναζητηθούν διάφορες λύσεις για την προσέλκυση περισσότερων εργαζομένων. Μία εξ αυτών πιθανώς να είναι και η εξαγορά μικρότερων εταιρειών. Για παράδειγμα, πρόσφατα έγινε γνωστό ότι η Aktor συμφώνησε να εξαγοράσει την εταιρεία «Εντελέχεια», η οποία ειδικεύεται σε ηλεκτρομηχανολογικά έργα υποδομών. Κεφάλαια 14 εκατ. ευρώ δαπάνησε πρόσφατα και η ΜΕΤΚΑ του ομίλου Metlen για την εξαγορά της εταιρείας Μ.Τ. ΑΤΕ. Σύμφωνα με πηγές του ομίλου, «με την κίνηση αυτή, ανοίγει η βεντάλια των τεχνικών δυνατοτήτων μας στην ανάληψη και υλοποίηση περιβαλλοντικών έργων».
