Με την Αττική να κάθεται πάνω στην ωρολογιακή βόμβα της χωματερής στη Φυλή, που κλείνει εδώ και χρόνια αλλά παραμένει ανοικτή, η κυβέρνηση και η νέα περιφερειακή αρχή επιχειρούν να ξεκολλήσουν τα έργα κατασκευής μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων και, ταυτόχρονα, μονάδων καύσης, συνολικού ύψους περί τα 2,5 δισ. ευρώ. Αφού χάθηκαν δέκα χρόνια, επί διοικήσεων Ρ. Δούρου και Γ. Πατούλη, ο νέος περιφερειάρχης Ν. Χαρδαλιάς έχει αποφύγει τις βαρύγδουπες δηλώσεις επειδή γνωρίζει πως ο χρόνος τελειώνει.
Στην κυβέρνηση δέχονται εισηγήσεις να φύγουν τα έργα κατασκευής των μονάδων διαχείρισης, με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), από την αρμοδιότητα του διαδημοτικού συνδέσμου της Αττικής (ΕΔΣΝΑ) που διαχειρίζεται τη χωματερή της Φυλής. Οι «μαύρες τρύπες» του ΕΔΣΝΑ (φτάνουν τα 150 εκατ. ευρώ σύμφωνα με την αντιπολίτευση στην Περιφέρεια Αττικής) και οι καθυστερήσεις της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν πως ο φορέας δε μπορεί να προχωρήσει τα έργα, υποστηρίζουν στελέχη της αγοράς.
Επί Γ. Πατούλη προκηρύχθηκαν από τον σύνδεσμο διαγωνισμοί ΣΔΙΤ που σέρνονται αφού μέχρι σήμερα δεν έχουν χωροθετηθεί οι μονάδες επεξεργασίας. Ακόμα και στο Σχιστό, που χωροθετήθηκε η μονάδα η οποία μελλοντικά θα καλύπτει τις ανάγκες του Πειραιά, προβλέπεται εγκατάσταση σε τέτοιο σημείο που το κόστος κατασκευής αυξάνεται σημαντικά λένε οι γνωρίζοντες. Το απίστευτο της υπόθεσης είναι πως ενώ η προηγούμενη περιφερειακή διοίκηση Γ. Πατούλη δε μπορούσε να χωροθετήσει ούτε τις δύο – τρεις μεγάλες μονάδες επεξεργασίας στην Αττική, σχεδίαζε και έξι μικρότερες μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ)!
Το σχέδιο που εξετάζεται σήμερα προβλέπει την ταυτόχρονη υλοποίηση των ΣΔΙΤ για τις μονάδες επεξεργασίας με ένα ή δύο διαγωνισμούς (επίσης με ΣΔΙΤ) για τις μονάδες καύσης στην Αττική που θα δέχονται τα υπολείμματα. Η κοινοτική νομοθεσία, που περιορίζει στο ελάχιστο το ποσοστό των υπολειμμάτων που μπορούν να πάνε σε ΧΥΤΥ (χωματερή), καθιστά απαραίτητες τις μονάδες καύσης όχι μόνο στην Αττική αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Μάλιστα στην αγορά υποστήριζαν από την αρχή την ταυτόχρονη προκήρυξη των διαγωνισμών ώστε οι ανάδοχοι να γνωρίζουν τα κόστη και να έχουν συνολική εικόνα.
Συνεπώς είτε προχωρήσουν οι δύο σημερινοί διαγωνισμοί για μονάδες ΣΔΙΤ στην Αττική από άλλο φορέα, είτε προκηρυχθούν καινούργιοι, στην αγορά θεωρούν πως ταυτόχρονα πρέπει να προχωρήσουν και τα ΣΔΙΤ για τις μονάδες καύσης. Τους δύο διαγωνισμούς ΣΔΙΤ για «Κεντρικό Τομέα» και «Πειραιά», εκτιμώμενου ύψους κοντά στα 761 εκατ. ευρώ, διεκδικούν οι κοινοπραξίες ΕΛΛΑΚΤΩΡ – ΗΛΕΚΤΩΡ, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή – ΤΙΤΑΝ, Μυτιληναίος – Μεσόγειος, Motor Oil – ΑΒΑΞ – Θαλής και Intrakat – Watt. Οι ίδιοι όμιλοι αναμένεται να διεκδικήσουν και τις μονάδες καύσης, σε συνεργασία με ξένους «παίκτες» ενώ σοβαρότατο ενδιαφέρον δείχνει και η ΔΕΗ.
Οι μονάδες καύσης
Οι μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων παράγουν υλικό (RDF / SRF) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε στην τσιμεντοβιομηχανία, είτε για την παραγωγή ενέργειας μέσω μονάδων καύσης. Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει από το 2019 πως θα προχωρήσει στην κατασκευή μονάδων καύσης σε ολόκληρη την Ελλάδα ώστε να καλύψει τις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας για σχεδόν μηδενισμό των απορριμμάτων που θάβονται σε χωματερές. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα.
Στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) φαίνεται, όμως, πως έχουν καταλήξει σε ένα σχέδιο για τις μονάδες καύσης που προβλέπει πως θα οδηγούνται σε αυτές περίπου 1,5 εκατ. τόνοι υπολειμμάτων σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το συνολικό κόστος κατασκευής των καυστήρων υπολογίζεται στο 1,5 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 1.000 ευρώ ανά τόνο.
Δεν έχει οριστικοποιηθεί, όμως, το μοντέλο με βάση το οποίο θα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί. Κάποιοι προτείνουν να μην υπάρχει πρόσθετη επιβάρυνση (gate fee) στους δήμους που θα στέλνουν υπολείμματα στους καυστήρες (γιατί θα αυξηθεί το κόστος των ΟΤΑ και θα υπάρξουν αντιδράσεις) και να εφαρμοστεί ένα μοντέλο ανάλογο με αυτό που λειτουργεί σήμερα με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Να καταθέσει η Ελλάδα μια πρόταση στήριξης των καυστήρων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ενδιαφερόμενοι για τις μονάδες καύσης να ανταγωνιστούν με βάση την τιμή ανά κιλοβατώρα που θα παρέχουν την ενέργεια στο σύστημα. Εκτιμάται πως οι μονάδες καύσης ανά την Ελλάδα (μία ή δύο από αυτές θα λειτουργήσουν στην Αττική όπως προαναφέρθηκε) θα έχουν ισχύ περίπου 120 MW.
Πάντως χωρίς χωροθέτηση των μονάδων (επεξεργασίας και καύσης) και χωρίς ουσιαστική συζήτηση μεταξύ κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, το Λεκανοπέδιο θα βρεθεί σύντομα σε ακόμα χειρότερη κατάσταση. Το τραγικό της υπόθεσης είναι πως το 2015 η Αττική είχε εν εξελίξει διαγωνισμούς ΣΔΙΤ για μονάδες επεξεργασίας, που είχαν μάλιστα περάσει και από το Συμβούλιο τα Επικρατείας. Ακυρώθηκαν από την τότε περιφερειάρχη Ρ. Δούρου με το επιχείρημα πως οι μονάδες ήταν «φαραωνικές». Τώρα, που λόγω ανάπτυξης και τουρισμού η παραγωγή απορριμμάτων μεγαλώνει, σχεδιάζονται αντίστοιχες μονάδες, αλλά χάθηκε μια δεκαετία. Χάθηκαν επίσης μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια κοινοτικών κονδυλίων ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί η ανοικτή πληγή της Φυλής.
