Η πρόσβαση στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας είναι πλέον το νούμερο ένα εμπόδιο για την ανάπτυξη ΑΠΕ σε μεγάλη κλίμακα. Σε όλη την Ευρώπη, εκατοντάδες γιγαβάτ έργων αιολικής ενέργειας έχουν υποβάλει αίτηση για άδεια σύνδεσης με το δίκτυο και περιμένουν απάντηση.
Οι… ουρές σύνδεσης με το δίκτυο έχουν οδηγήσει σε διοικητική υπερφόρτωση και σοβαρές καθυστερήσεις στην τόσο αναγκαία επέκταση της αιολικής ενέργειας. Σε μια νέα έκθεση η WindEurope αναλύει τις προκλήσεις πρόσβασης στο δίκτυο στην Ευρώπη και προτείνει πρακτικές, άμεσες δράσεις για την απελευθέρωση της χωρητικότητας του δικτύου για νέα αιολικά πάρκα.
Οι φιλόδοξοι στόχοι
Η ΕΕ έχει θέσει ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους, καθώς επιθυμεί να αυξήσει την ικανότητα αιολικής ενέργειας από 220 GW σήμερα σε 425 GW έως το 2030 και 1.300 GW έως το 2050. Και τούτο καθώς η αιολική ενέργεια είναι καίριας σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια, την οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια και τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα.
Στην πρόσφατη αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ΕΕ συμφώνησε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση της επέκτασης της αιολικής ενέργειας, ιδίως με τη βελτίωση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αδειοδότησης για νέα αιολικά πάρκα. Αυτά έχουν ήδη αντίκτυπο στον (μικρό αριθμό) κρατών μελών που έχουν εφαρμόσει εγκαίρως τους νέους κανόνες.
Το νέο «νούμερο ένα» εμπόδιο στην επέκταση της αιολικής ενέργειας και άλλων ΑΠΕ είναι πλέον τα δίκτυα. Επί του παρόντος, περισσότερα από 500 GW δυνητικής δυναμικότητας αιολικής ενέργειας στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Ιρλανδία, την Κροατία και το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένουν αξιολόγηση της αίτησής τους για σύνδεση με το δίκτυο. Η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν η καθεμία περισσότερα από 100 GW έργων σε αναμονή.
Η ΕΕ κατανοεί πώς η επέκταση του δικτύου είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τον εξηλεκτρισμό του ενεργειακού συστήματος. Έτσι, το νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ για το δίκτυο προσδιορίζει τα βασικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την επιτάχυνση της επέκτασης και της βελτιστοποίησης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης.
«Η πρόσβαση στο δίκτυο είναι το νούμερο ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας. Το σύστημα είναι κορεσμένο και μπλοκάρει εκατοντάδες γιγαβάτ αιολικών πάρκων. Αυτό σημαίνει λιγότερη ενεργειακή ασφάλεια και υψηλότερες τιμές ενέργειας. Ορισμένες μεταρρυθμίσεις θα χρειαστούν χρόνο, όπως ο πιο προληπτικός σχεδιασμός. Ωστόσο, ορισμένα πράγματα μπορούν να βελτιωθούν αμέσως, ιδίως η καλύτερη διαχείριση των ουρών σύνδεσης στο δίκτυο», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της WindEurope, Giles Dickson.
Η νέα έκθεση και το δημόσιο συμφέρον
Η νέα έκθεση της WindEurope αναλύει τους παράγοντες για τις καθυστερήσεις σύνδεσης στο δίκτυο και δείχνει ποιες χώρες επηρεάζονται ιδιαίτερα. Διαπιστώνει ότι ο κορεσμός του δικτύου και ο αναποτελεσματικός σχεδιασμός του είναι οι κύριοι λόγοι, αλλά όχι οι μόνοι. Οι εθνικοί στόχοι επέκτασης του δικτύου συχνά δεν ευθυγραμμίζονται με τους στόχους επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το 2030 που καθορίζονται στα εθνικά σχέδια (ΕΣΕΚ) των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα.
Για να επιταχυνθεί η επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, οι χώρες θα πρέπει να εφαρμόσουν την αρχή του υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος στην αδειοδότηση των υποδομών δικτύου – ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για άμεση σύνδεση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή για την ευρύτερη ενίσχυση του δικτύου.
«Το υπερισχύον δημόσιο συμφέρον για νέα αιολικά πάρκα είναι ένα success story. Η Γερμανία και άλλες χώρες που το χρησιμοποιούν έχουν αυξήσει σημαντικά τους όγκους αδειοδότησης – και το έκαναν πολύ γρήγορα. Αλλά η ηλεκτρική ενέργεια είναι άχρηστη αν δεν υπάρχει δίκτυο για τη μεταφορά της. Οι χώρες μπορούν να εφαρμόσουν το υπέρτερο δημόσιο συμφέρον στα δίκτυα – τι περιμένουν;», λέει ο Giles Dickson.
Επί του παρόντος, οι αρχές αδειοδότησης δικτύου στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν την αρχή της «εξυπηρέτησης κατά σειρά προτεραιότητας». Επομένως, και τα ανώριμα και μερικές φορές καθαρά κερδοσκοπικά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να αξιολογούνται όταν υποβάλλεται το αίτημά τους. Αυτό δημιουργεί υπερβολικές καθυστερήσεις, μπλοκάροντας τα πιο ώριμα και ελπιδοφόρα έργα. Και παράλληλα αυξάνει τον διοικητικό φόρτο για τις αδειοδοτούσες αρχές.
Τα δυσάρεστο αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα μπορεί να χρειαστούν έως και 9 χρόνια για να λάβει άδεια σύνδεσης στο δίκτυο ένα νέο αιολικό πάρκο. Οι αρχές πρέπει να απομακρυνθούν από το «όποιος έρχεται πρώτος, εξυπηρετείται πρώτος» και την αντιμετώπιση όλων ισότιμα.
Θα πρέπει να εφαρμόζουν κριτήρια επιλογής και ιεράρχησης για τον καλύτερο χειρισμό των αιτημάτων σύνδεσης με το δίκτυο. Ο στόχος πρέπει να είναι η μείωση του αριθμού των έργων στην ουρά, η εξάλειψη των ανώριμων, κερδοσκοπικών προσφορών και η διασφάλιση μιας ισορροπημένης κατανομής της χωρητικότητας του δικτύου σε όλες τις στρατηγικές τεχνολογίες καθαρού μηδενικού ισοζυγίου.
Η αρχή της «εξυπηρέτησης κατά σειρά προτεραιότητας» μπορεί να οδηγήσει σε μια απερίσκεπτη κατανομή της χωρητικότητας του δικτύου και σε ένα μη ισορροπημένο μείγμα τεχνολογικά ή/και γεωγραφικά. Αυτό μπορεί να εντείνει σημαντικά τη συμφόρηση του δικτύου και τον περιορισμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γεγονός που αυξάνει το κόστος.
Τα κριτήρια
Πολλές χώρες χρησιμοποιούν ήδη κριτήρια επιλογής («φιλτραρίσματος»). Περιλαμβάνουν αυστηρότερα κριτήρια εισόδου στις λίστες αναμονής για την αξιολόγηση της σύνδεσης με το δίκτυο, επαρκείς οικονομικές δεσμεύσεις για τη δέσμευση της κατανεμημένης δυναμικότητας δικτύου και τακτικούς ελέγχους ότι τα έργα προχωρούν προς βασικά ορόσημα. Η Γαλλία, η Νορβηγία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν αυτή την αρχή του «ορόσημου» για να διαχειριστούν πιο δυναμικά τις λίστες αναμονής τους και να εγκαταλείψουν τα έργα που κινούνται αργά ή έχουν σταματήσει.
Η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα πειραματίζονται με τα κριτήρια ιεράρχησης. Ωστόσο, σύμφωνα με την WindEurope, καλό θα ήταν να δοθεί προτεραιότητα στην ενοποίηση του συστήματος. Για παράδειγμα, αφού επιλεγούν τα ανώριμα έργα, να δοθεί προτεραιότητα σε έργα που συστεγάζουν διαφορετικές τεχνολογίες παραγωγής ή / και αποθήκευσης, ή και έργα με προηγμένες δυνατότητες υποστήριξης δικτύου.
Αυτό θα καθιστούσε αποτελεσματικότερη τη χρήση της σύνδεσης με το δίκτυο. Θα παράσχει επίσης κίνητρα στους φορείς ανάπτυξης να αξιοποιήσουν τον συμπληρωματικό χαρακτήρα των διαφόρων πηγών ενέργειας, όπως ένα μείγμα αιολικής και ηλιακής ενέργειας, ώστε να μεγιστοποιηθεί η χρήση της διαθέσιμης δυναμικότητας δικτύου.
