Η ιστορία γνωστή. Στην Ελλάδα πρώτα χτίζουμε, ενίοτε παράνομα, μετά νομιμοποιούμε και εκ των υστέρων πολεοδομούμε. Όμως πάντα υπήρχαν οι «κόκκινες γραμμές» που ορίζονται από το Σύνταγμα και λειτουργούν ως …ανάχωμα στις πιέσεις των καταπατητών ή στους λεονταρισμούς της πολιτείας που, συχνά πυκνά, στη λογική των πελατειακών σχέσεων, έκλεινε το …μάτι στους αυθαιρετούχους.
Μια από αυτές τις «γραμμές» αφορά στον προορισμό των δασών και δασικών εκτάσεων, ο οποίος δεν μπορεί να αλλάξει παρά μόνο εάν το επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον. Γι΄ αυτό, τον περασμένο Απρίλιο, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) – με πρόεδρο τότε, την νεοεκλεγείσα Πρόεδρο της Δημοκρατίας κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου – είχε κρίνει ως αντισυνταγματικές τις σχετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για νομιμοποίηση συγκεντρώσεων αυθαιρέτων σε δασικές εκτάσεις, επισημαίνοντας ότι η οικιστική αξιοποίησή τους «δεν συνιστά λόγο υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος».
Η τότε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με τη νομική …ακροβασία των «οικιστικών πυκνώσεων» (δηλαδή περιοχών με συγκεντρώσεις κτιρίων που δεν εμπίπτουν σε περιοχές εγκεκριμένων ρυμοτομικών, ή οικισμών που στερούνται νόμιμης έγκρισης) τις εξαιρούσε από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, προκειμένου να τους ξεμπλοκάρει από τις χιλιάδες αντιρρήσεις των πολιτών και να προχωρήσει στην οριστική τους κύρωση. Έκτοτε, έγινε μια απόπειρα «διόρθωσης» με νέες ρυθμίσεις, ήρθαν οι εκλογές και το «μπαλάκι» πέρασε στο γήπεδο της κυβέρνηση ΝΔ, η οποία συγκρότησε Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για την ολοκλήρωση του έργου κύρωσης των Δασικών Χαρτών, υπό τον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ κ. Κωνσταντίνο Αραβώση.
Ποια είναι η νέα πρόταση
Τα 14 μέλη της, λαμβάνοντας υπόψιν την απόφαση και τις επιταγές του ΣτΕ, έχουν ολοκληρώσει την τελική τους πρόταση, τα βασικά σημεία της οποίας παρουσιάζει σήμερα το «Βήμα», και προτείνουν την κατάργηση όλων των ρυθμίσεων που αφορούν στις «οικιστικές πυκνώσεις», την άμεση ανάρτηση των δασικών χαρτών στις συγκεκριμένες περιοχές ώστε να προχωρήσουν οι πολίτες στην άσκηση αντιρρήσεων.
Ταυτόχρονα προτείνεται η έναρξη οικονομοτεχνικών μελετών, στις οποίες θα αποτυπωθούν όλες τις λεπτομέρειες για το σύνολο των «πυκνώσεων» σε κάθε διοικητική περιφέρεια της επικράτειας, θα αναλυθούν οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες και θα ξεκαθαριστεί ποιες συγκεντρώσεις αυθαιρέτων μπορούν να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση και ποιες όχι. Τις συγκεκριμένες μελέτες θα ακολουθήσει ένα Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο θα εκδοθεί με κοινή πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και θα ορίζει τα κριτήρια υπαγωγής στις ρυθμίσεις διατήρησης, υπό ποιες προϋποθέσεις και με ποιο τίμημα.
Ειδικότερα, η πρόταση της Επιτροπής αναφέρει ότι, σε περίπτωση που από τη μελέτη προκύψει ότι υπάρχει αδυναμία επαναφοράς μιας δασικής έκτασης στην πρότερη μορφή της, θα επιβάλλεται πρόστιμο καθώς και κυρώσεις στη λογική του δασικού ισοζυγίου, δηλαδή με εισφορά σε χρήμα ή σε γη, ώστε να δημιουργηθούν νέες δασικές εκτάσεις, αντίστοιχες με εκείνες που απωλέσθησαν εξαιτίας της παράνομης δόμησης.
Της τακτοποίησης θα εξαιρούνται οι κατασκευές εντός «οικιστικών πυκνώσεων» που βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές (Εθνικοί Δρυµοί, Υγρότοποι Ραµσάρ, Νatura), σε δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν από πυρκαγιές και έχουν κηρυχτεί αναδασωτέες, σε Ζώνες Δυνητικού Κινδύνου Πλημμύρας κλπ. Τα κτίσματα που δεν θα μπορούν να διατηρηθούν θα μπουν στη μακρά λίστα των υπό κατεδάφιση κτισμάτων, η οποία πολλαπλασιάζεται παρά τις απειλές, κατά καιρούς, της Διοίκησης, οι οποίες γίνονται …λάστιχο και ποτέ δεν υλοποιούνται.
Το βασικό κριτήριο διατήρησης θα εξετάζει εάν η συστάδα αυθαιρέτων λειτουργεί ως οικισμός αυθαιρέτων, δηλαδή διαθέτει ικανό αριθμό κτισμάτων, συγκεντρωμένων σε μικρή έκταση και όχι διεσπαρμένων, έχει οδικά δίκτυα, ύδρευση κλπ. Καθοριστική θα είναι και η ημερομηνία κατασκευής. Μια πρόταση είναι να οριστεί ως ημερομηνία «κλειδί» η 11η.6.1975, όπως και στις ρυθμίσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να αντιμετωπίζονται διαφορετικά τα παλαιά και τα νεώτερα αυθαίρετα.
Το ενιαίο δασικό πρόστιμο θα προκύπτει από έναν αλγόριθµο με πολλές παραμέτρους που θα αφορούν στην αξία της δασικής γης, το κόστος αναδάσωσης της εκχερσωμένης έκτασης, την αντικειμενική αξία της ζώνης, την επιφάνεια κτιρίου, την παλαιότητα του κτίσματος κλπ.
Τα επίσημα στοιχεία καταδεικνύουν και τη σοβαρότητα του ζητήματος. Από τις αναρτήσεις των Δασικών Χαρτών στο 52,72% της έκτασης της χώρας (δηλαδή σε περίπου 69.5 εκατ. στρέμματα), οι περίφημες «οικιστικές πυκνώσεις» καταλαμβάνουν 300.000 στρέμματα. Πολεοδομημένα (δηλαδή εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεως) είναι μόνο 5 εκατ. στρέμματα, ενώ 2,6 εκατ. στρέμματα αποτελούν τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες», δηλαδή δεν έχουν εγκεκριμένα σχέδια, αν και πολλές από αυτές τις περιοχές _ ειδικά όπου η γη έχει υψηλή αξία, όπως στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική κ.ά. _ είναι ήδη δομημένες.
Η πρόταση για τις «πυκνώσεις» εφόσον πάρει την τελική έγκριση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ θα συμπεριληφθεί σε νομοσχέδιο που θα παρουσιαστεί τον Φεβρουάριο και θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και ρυθμίσεις για την εξέταση των αντιρρήσεων επί των δασικών χαρτών. Στόχος είναι να ξεμπλοκάρουν οι 142 Επιτροπές Αντιρρήσεων, στις οποίες έχουν κατατεθεί περίπου 180.000 ενστάσεις για τους δασικούς χάρτες, αλλά έως σήμερα έχουν εξεταστεί μόλις 9.000.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει στο «Βήμα» ανώτατο στέλεχος του ΥΠΕΝ, προωθείται πρόσληψη ιδιωτών επιστημόνων με σύμβαση έργου ενώ θα δοθεί και οικονομικό κίνητρο, τόσο στους υπαλλήλους των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων όσο και στους ιδιώτες που συμμετέχουν στις Επιτροπές. Μάλιστα, με δεδομένο ότι αναμένεται και ανάρτηση των Δασικών Χαρτών για το υπόλοιπο 45% της χώρας, η οποία θα φέρει αναπόφευκτα και άλλες αντιρρήσεις, το ζήτημα επείγει, όπως επισημαίνει η ίδια πηγή.
Με τις προτεινόμενες από την Επιτροπή ρυθμίσεις – μένει να συμπληρωθούν και με τα σχετικά χρονοδιαγράμματα – η κυβέρνηση προσδοκά ολοκλήρωση των δασικών χαρτών. Άλλωστε, όπως ανέφερε το 2018, σε εισήγησή της σε εκδήλωση της Νόμος+Φύση, η κυρία Σακελλαροπούλου «οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση βασικών συνταγματικών επιταγών, όπως η θέσπιση χωροταξικών πλαισίων, η κατάρτιση δασικών χαρτών και η κτηματογράφηση, δημιουργούν προβλήματα αξεπέραστα για την προοπτική ανάπτυξης της χώρας. Οι αποσπασματικές και ευκαιριακές ρυθμίσεις επιτείνουν το πρόβλημα». Μην ξεχνάμε ότι, η κυρία Σακελλαροπούλου θα κληθεί να υπογράψει και το ΠΔ για τις πυκνώσεις, αφού περάσει από την έγκριση του ΣτΕ.
