Περπατώντας στον μικρό και ήσυχο παραποτάμιο πεζόδρομο της Φλώρινας, αυτό που τραβά αμέσως το βλέμμα είναι η αρχιτεκτονική και χρωματική ποικιλία των σχεδόν στρατιωτικά παρατεταγμένων σπιτιών στη μία και στην άλλη όχθη του μικρού ποταμού Σακουλέβα.
Photo: Shutterstock
Πρόκειται για σπίτια-σιωπηλά απομεινάρια μιας άλλης εποχής που ακολουθούν πιστά την φιδίσια ροή του μικρού ποταμού Σακουλέβα και φιγουράρουν σχεδόν στερεοτυπικά σε κάθε εικόνα που έρχεται από τη Φλώρινα.
Άλλοτε σφραγισμένα ή αφημένα στην τύχη τους ή σε κάποιες περιπτώσεις διατηρημένα και ζωντανά, τα παλιά αρχοντικά αποτελούν σήμα κατατεθέν της φλωρινιώτικης τοπικής παράδοσης εμπνέοντας καλλιτέχνες και γεμίζοντας κάθε λευκή επιφάνεια από πίνακες ζωγραφικής μέχρι γραμματόσημα ή ιριδίζουσες ψηφιακές εικόνες.
Σπίτια με τις δικές τους ιστορίες και τα βουβά -ξεπεσμένα πλέον- μεγαλεία μιας άλλης εποχής, συνθέτουν το αρχιτεκτονικό background μιας μικρής πόλης που κάθε χρόνο γίνεται δημοφιλής συννεφιασμένος φθινοπωρινός-χειμερινός προορισμός.
Ίσως, αυτός ο συνδυασμός του -εξαφανισμένου πλέον- οθωμανικού-βαλκανικού εκλεκτικισμού με τα έντονα αρχιτεκτονικά πρόσθετα, τις ζωηρές χρωματικές αντιθέσεις ανάμεσα στο κεραμιδί, στην ώχρα και στο γκρι, αλλά και τα προσεκτικά τοποθετημένα παράθυρα να είναι το στοιχείο που προσδίδει σε αυτή την μικρή πόλη αυτόν τον έντονο φθινοπωρινό, ομιχλώδη χαρακτήρα κάνοντάς την να μοιάζει παγωμένη στον χωροχρόνο μιας άλλης εποχής.
Παρά την επέλαση της πολυκατοικίας, του μπαλκονιού και της ασφάλτου, η παλιά μακεδονική αισθητική, απόρροια της ταραγμένης ιστορίας της περιοχής, αποτυπώνεται στα διάφορα μικρά και μεγάλα σπίτια που βρίσκονται διάσπαρτα τόσο δίπλα στο ποτάμι όσο και στους παρακείμενους δρόμους. Και αυτή η τόσο ιστορική ποικιλία που παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο ήταν αυτή που έκανε τον Αγγελόπουλο να επιλέξει συνειδητά τη Φλώρινα και τις Πρέσπες ως σκηνικά σε πολλές ταινίες του.
Ωστόσο, η τόσο γραφική και κάπως βαλκανική εικόνα, έρχεται σε εκ διαμέτρου αντίθεση με τη βουκολική εικόνα της υπαίθρου, όπου κατάφυτες πλαγιές, διάσπαρτες λίμνες πέρα δώθε και μικρά χωράφια γεμίζουν τον ορίζοντα. Από τις αινιγματικές λίμνες των Πρεσπών μέχρι τους αμπελώνες του Αμυνταίου, ο κοσμοπολίτικος αστικός εκλεκτικισμός δίνει τη θέση του σε εναλλαγές του φυσικού τοπίου με μόνη αρχιτεκτονική επιλογή την φθίνουσα κυριαρχία της πλίνθινης αγροικίας και γιατί όχι, στην πατροπαράδοτη ανθεκτική γκρίζα πέτρα;
Βίλα Σαπουντζή, Φλώρινα/Photo: Wikipedia Creative Commons
Πετρόκιστα καλντερίμια/Photo: Περικλής Μεράκος
Λιθόκτιστα καλντερίμια στο Νυμφαίο/ Photo: Shutterstock
Το νου σας, όμως. Πού και πού, μέσα στην ερημιά της υπαίθρου, ξεπροβάλλει και κανένας παλιός μισοξεχασμένος σιδηροδρομικός σταθμός ηλικίας άνω των 100 χρόνων που στέκει σαν μοναδική μαρτυρία του άλλοτε απασχολημένου σιδηροδρομικού δικτύου της μακεδονικής ενδοχώρας που έφτανε αρκετά βαθιά στο εσωτερικό των Βαλκανίων. Και άμα έχετε περισσότερη όρεξη και ψάξετε λίγο περισσότερο σε βάθος τον ορίζοντα, μπορεί να διακρίνετε και κάνα μισογκρεμισμένο μικρό ξωκλήσι, ενώ μην ξεχνάτε λεπτό τα μικρά ασκηταριά μέσα στις σπηλιές γύρω από τις Πρέσπες.
Όσο, όμως, προχωράτε στην ύπαιθρο, πλινθόκτιστα σπίτια -απομεινάρια μιας εποχής πριν την επέλαση του τσιμέντου- που έχουν αφεθεί στην κακοποιητική φθορά του χρόνου, γεμίζουν σαν ψηφίδες το φυσικό μωσαϊκό του νομού δημιουργώντας μια μελαγχολική εικόνα που ταιριάζει άρρηκτα σε κάθε εποχή του χρόνου. Άλλοτε μισογκρεμισμένα και ετοιμόρροπα με τα εσωτερικά πατώματα να διακρίνονται σχεδόν τέλεια και άλλοτε πάλι σφραγισμένα με μισοπεσμένους σοβάδες που αφήνουν την υπόλοιπη εικόνα στην σφαίρα του φανταστικού, τα πλινθόκτιστα σπίτια της επαρχίας στέκουν έρημα, περιτριγυρισμένα από πυκνή βλάστηση, που αλλάζει ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Πότε με φόντο τα καταπράσινα πλατάνια και πότε με την πυκνή ομίχλη του χειμώνα, αυτή η γλυκόπικρη μελαγχολική ατμόσφαιρα είναι πιο έντονη από ποτέ.
