Στον… πάγο και υπό τον διαρκή κίνδυνο της μπουλντόζας είναι πιθανό να παραμείνουν τα χιλιάδες μεγάλα αυθαίρετα κτίσματα της λεγόμενης κατηγορίας 5, που έχουν «ξεφυτρώσει» ανά την επικράτεια.
Παρά το γεγονός ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει διακηρύξει εδώ και καιρό την πρόθεσή του να ενεργοποιήσει εκ νέου την πλατφόρμα της τακτοποίησης και γι΄αυτά τα κτίσματα, αλλά με τρόπο, ο οποίος δε θα αντιμετώπιζε ζητήματα αντισυνταγματικότητας, το Συμβούλιο της επικρατείας (ΣτΕ) φαίνεται ότι έχει διαφορετική άποψη.
Με νέα του απόφαση, η οποία θέτει εν αμφιβόλω τακτοποιήσεις σε κοινόχρηστους χώρους πολυκατοικιών, οι οποίες έχουν ήδη προχωρήσει με τη χρήση των σχετικών νόμων, ουσιαστικά βάζει φρένο και στην τακτοποίηση μεγάλων αυθαιρέτων, στα οποία εντοπίζονται τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά των κοινόχρηστων χώρων.
Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο πρακτικά κρίνει αντισυνταγματική την τακτοποίηση αυθαιρέτων στους κοινόχρηστους, υποχρεωτικώς ακάλυπτους χώρους κτιρίων στις περιπτώσεις που υπερβαίνουν τους όρους δόμησης, την επιτρεπόμενη κάλυψη και την προβλεπόμενη από την πολεοδομική νομοθεσία ρυμοτομική γραμμή της περιοχής τους. Παράλληλα στέλνει στην Ολομέλεια προκειμένου να εκδικαστεί τον βασικό νόμο τακτοποίησης αυθαιρέτων του 2013 για την υπαγωγή αυθαιρέτων στις πολυκατοικίες με «απλή πλειοψηφία των συνιδιοκτητών», καθώς σύμφωνα με το σκεπτικό του, η ρύθμιση αυτή είναι «ανίσχυρη λόγω αντιθέσεώς της προς το Σύνταγμα».
Ποιους χώρους αφορά
Οι συγκεκριμένοι χώροι αφορούν: τον κήπο οικοπέδου που περιβάλλει το κτίριο, το δώμα, την ταράτσα, την πιλοτή, την είσοδο του κτιρίου, στις περιπτώσεις που υπερβαίνουν τους όρους δόμησης, την επιτρεπόμενη κάλυψη και την προβλεπόμενη από την πολεοδομική νομοθεσία ρυμοτομική γραμμή της περιοχής τους.
Εκτός του γεγονότος ότι η εν λόγω απόφαση φέρνει τα πάνω – κάτω και σε χιλιάδες τακτοποιήσεις που έχουν ήδη προχωρήσει με την πληρωμή προστίμων, φαίνεται ότι επηρεάζει και πιθανές τακτοποιήσεις μεγάλων αυθαιρέτων στο μέλλον εάν και εφόσον άνοιγε ξανά η πλατφόρμα. Κι αυτό διότι και τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5, δηλαδή όσα στερούνται οικοδομικής άδειας ή έχουν υπερβάσεις άνω του 40%, υπερβαίνουν επίσης τους όρους δόμησης και την επιτρεπόμενη κάλυψη και την προβλεπόμενη από την πολεοδομική νομοθεσία ρυμοτομική γραμμή της περιοχής τους, όπως δηλαδή κρίνεται και για τους κοινόχρηστους χώρους.
Ειδικά ως προς τη ρύθμιση για τους κοινόχρηστους χώρους πολυκατοικιών με απλή πλειοψηφία των συνιδιοκτητών, στην απόφαση τονίζεται ότι είναι «ανίσχυρη λόγω αντιθέσεώς της προς το Σύνταγμα».
Σύμφωνα με την περίληψη της απόφασης, η οποία δημοσιεύεται στον ιστότοπο «Νόμος + Φύση», κάθε αυθαίρετη κατασκευή που καταλαμβάνει κοινόχρηστο χώρο ακινήτου οπουδήποτε στην επικράτεια, εξαιρείται της κατεδάφισης υποχρεωτικά, με την υποβολή δηλώσεως από τον ενδιαφερόμενο, «χωρίς να ερευνάται εάν αντίκειται στους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δομήσεως του οικείου ρυμοτομικού σχεδίου και αν υπάρχει υπέρβαση της επιτρεπόμενης καλύψεως της περιοχής».
Προσκρούει στο άρθρο 24 του Συντάγματος
Προχωρά μάλιστα ένα βήμα περισσότερο υπογραμμίζοντας πως «η γενόμενη δια της παρατεθείσης διατάξεως ρύθμιση, και μάλιστα με απλή πλειοψηφία των συνιδιοκτητών, κατά το μέρος που αφορά κοινόχρηστους χώρους στον υποχρεωτικώς ακάλυπτο χώρο του ακινήτου, ο οποίος, κατά τις σχετικές πολεοδομικές διατάξεις, παραμένει αδόμητος λόγω εφαρμογής του οικείου ρυμοτομικού σχεδίου προκειμένου να μην υπάρχει υπέρβαση της επιτρεπόμενης καλύψεως της περιοχής, προσκρούει, κατά βάση, στο άρθρο 24 του Συντάγματος διότι έχει ως συνέπεια να ανατρέπεται, και σε κάθε περίπτωση να νοθεύεται, ο επιβαλλόμενος από το άρθρο 24 του Συντάγματος ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός, και να επέρχεται αλλοίωση της λειτουργικότητας των οικισμών και επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων, δεδομένου ότι η αναστολή αυτή επέρχεται με μόνη την υποβολή αιτήσεως του ενδιαφερομένου και των σχετικών δικαιολογητικών και την καταβολή του οριζόμενου στον νόμο ποσού ειδικού προστίμου, χωρίς ειδική για κάθε αυθαίρετο κρίση αρμόδιου οργάνου της διοικήσεως, ύστερα από εκτίμηση πολεοδομικών και κτιριολογικών κριτηρίων, που σχετίζονται με το μέγεθος, τη χρήση, το είδος και τη σημασία της αυθαίρετης κατασκευής, καθώς και με τις επιπτώσεις της στον χώρο που την περιβάλλει, τη συνολική δηλαδή επιβάρυνση της περιοχής».
Στην απόφαση σημειώνεται επίσης πως η επίμαχη ρύθμιση, πέραν της αντιθέσεώς της στο άρθρο 24 του Συντάγματος, «αντίκειται επίσης, αφενός στις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου (άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος) και του σεβασμού και προστασίας της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγματος), αφετέρου δε στη συνταγματική αρχή της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 του Συντάγματος)».
Ειδικά ως προς την αρχή της ισότητας στην περίληψη της απόφασης επισημαίνεται ότι η πρακτική αυτή θέτει όσους έχτισαν νομίμως σε μειονεκτική μοίρα, έναντι εκείνων των οποίων οι ανεγερθείσες ή διαρρυθμισθείσες οικοδομές είναι αυθαίρετες λόγω παραβιάσεως των ισχυόντων όρων δομήσεως και χρήσεων γης, αλλά εν τούτοις εξαιρούνται από την κατεδάφιση. «Οι νομοταγείς πολίτες που έχουν ιδιοκτησία στην ίδια περιοχή και οι οποίοι, μολονότι ενήργησαν κατά την ανέγερση ή διαρρύθμιση της οικοδομής τους μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τις οποίες παρείχαν οι νόμοι, θα υφίστανται του λοιπού εις το διηνεκές τις δυσμενείς πολεοδομικές συνέπειες των αυθαίρετων κατασκευών των γειτόνων τους οι οποίες, αν και επιβαρύνουν τους όρους διαβιώσεως, διαφεύγουν την κατεδάφισή τους».
Το ζήτημα της συνταγματικότητας μάλιστα παραπέμπεται προκειμένου να κριθεί από την Ολομέλεια του ΣτΕ.
