Τη δυναμική που παρουσιάζει ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος, σε συνδυασμό με το επενδυτικό περιβάλλον που έχει εκδηλωθεί σχεδιάζει να εκμεταλλευτεί η κυβέρνηση προκειμένου να ανοίξει νέους ορίζοντες στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία «φιλοξενεί» ορυκτές πρώτες ύλες που έχουν υψηλή ζήτηση.
Οι ορυκτές πρώτες ύλες στις συγκεκριμένες περιοχές μπορούν να αξιοποιηθούν μέσω της δευτερογενούς τους επεξεργασίας από νέες καθετοποιημένες μονάδες, η λειτουργία των οποίων θα συμβάλει καθοριστικά στην τοπική ανάπτυξη και στην δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει σε άρθρο του στο «Βήμα της Κυριακής» ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης κ. Κωστής Μουσουρούλης.
Οι συγκεκριμένες μονάδες μπορούν να εγκατασταθούν εντός των πεδίων εξόρυξης λιγνίτη στις υπό απολιγνιτοποίηση περιοχές, σε χώρους οι οποίοι προορίζονται για αποκατάσταση και αλλαγή χρήσης, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, αλλά διατηρώντας και τις παλιές θέσεις εργασίας καθώς μπορεί να αξιοποιηθεί και το υφιστάμενο έμπειρο εργατικό δυναμικό που σήμερα απασχολείται στα ορυχεία της ΔΕΗ.
Επίσης, θα δημιουργηθούν νέες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον κ. Μουσουρούλη, «η ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας μπορεί να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εξορυκτικής διαδικασίας και να αποφέρει προστιθέμενη αξία ακόμα και στα απορρίμματα της βιομηχανικής επεξεργασίας».
Το Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο έχει αποσταλεί προς έγκριση στην Κομισιόν, προωθεί τις καθετοποιημένες δραστηριότητες παραγωγής τελικών προϊόντων από εγχώριες ορυκτές πρώτες ύλες, εξασφαλίζοντας τις αναγκαίες υποδομές και την ταχεία αδειοδότηση των επιχειρήσεων εντός επιχειρηματικών πάρκων. «Αυτό που απαιτείται είναι η συνεργασία της κεντρικής διοίκησης και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης για την προσέλκυση επενδυτών καθώς και μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση», σημειώνει ο κ. Μουσουρούλης.
Άλλωστε, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Green Deal, η ΕΕ έχει δεσμεύσει τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους και δημιούργησε τα απαραίτητα εργαλεία για την παραγωγική διαφοροποίηση των ενεργειακών περιοχών της Ευρώπης, όπως είναι η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη, των οποίων η ανάπτυξη είχε στηριχθεί στον άνθρακα.
Στην Ελλάδα έχει συγκροτηθεί ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον με στόχο να διασφαλιστεί η παραγωγική τους διαφοροποίηση _ στρατηγικός και επιχειρησιακός σχεδιασμός, πόροι και κίνητρα, θεσμικό πλαίσιο, αποδέσμευση εκτάσεων για εγκατάσταση νέων οικονομικών δραστηριοτήτων κ.ά.
Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη ορισμένες εκκρεμότητες όπως η σύνταξη των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) με τον καθορισμό χρήσεων γης ώστε να αποσαφηνισθεί ποιες δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν, σε ποια εδάφη και με ποιους όρους δόμησης. Η εκπόνησή τους θα περιλαμβάνει τέσσερις μελέτες, την κύρια (πολεοδομικού χαρακτήρα), την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) των προτεινόμενων από την κύρια μελέτη χωρικών ρυθμίσεων, τη γεωλογική μελέτη και τη μελέτη οριοθέτησης των υφιστάμενων υδατορεμάτων.
Η οριστική παραλαβή όλων των μελετών εκτιμάται ότι θα γίνει σε 14 με 15 μήνες από την ημέρα της ανάθεσής τους. Ο συγκεκριμένος χρόνος περιλαμβάνει τη σύνταξη και την ολοκλήρωση της διαβούλευσης του περιεχομένου τους και τις απαιτούμενες διοικητικές εγκρίσεις. Εκτιμάται ότι τα ΕΠΣ για τους πυρήνες των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης θα έχουν ολοκληρωθεί έως το 2ο εξάμηνο του 2023. Πάντως, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες της αδειοδότησης, ειδικά για τις επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης, προωθείται μια αρχική έγκριση χρήσεων γης, μέσω της διαδικασίας της προέγκρισης των ΕΠΣ.
Παράλληλα, αναμένεται και η έγκριση της Κομισιόν για το ελληνικό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης προκειμένου να ξεκινήσει η εκταμίευση των προκαταβολών των ευρωπαϊκών κονδυλίων _ η Ελλάδα δικαιούται 1,6 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης 2021-2027. Επιπλέον, για την υλοποίηση του προγράμματος απολιγνιτοποίησης η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει περίπου 2 δισ. ευρώ από το InvestEU και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
