Ορόσημο για το project του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου αποτελεί η συμβασιοποίηση των δύο πρώτων επιμέρους έργων στη Βουλγαρία, συνολικής αξίας 250 εκατ. ευρώ, με συμμετοχή αμερικανικών ομίλων στο σχήμα των αναδόχων. Και τούτο διότι σηματοδοτεί ουσιαστικά την έναρξη υλοποίησης του εμβληματικού έργου για τη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη και μάλιστα πριν την έναρξη της δεσμευτικής φάσης του market test που θα λάβει χώρα αργότερα μέσα στο καλοκαίρι.
Πιο συγκεκριμένα, ο Διαχειριστής Συστήματος Φυσικού Αερίου της Βουλγαρίας Bulgartransgaz υπέγραψε δυο συμβάσεις με την κοινοπραξία της αμερικανικής Hill International και της βουλγαρικής κατασκευαστικής εταιρείας GBS για την κατασκευή των βρόχων Kulata-Kresna και Rupcha-Vetrino. Όπως τονίζεται στην σχετική ανακοίνωση, οι δυο συμβάσεις σηματοδοτούν την έναρξη του εγχειρήματος της επαύξησης της μεταφορικής ικανότητας φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας και μεταξύ Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Με την ολοκλήρωση των σχετικών έργων, οι υποδομές φυσικού αερίου της Βουλγαρίας θα μπορούν να υποδεχθούν πρόσθετες ποσότητες LNG από πηγές όπως οι ΗΠΑ και η Αίγυπτος (μέσω των ελληνικών Τερματικών Σταθμών της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης που ετοιμάζεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία) αλλά και αγώγιμο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Ενδεικτική της υψηλής σημασίας που αποδίδεται στο έργο είναι και η δήλωση του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, Ντίμιταρ Γκλάφτσεφ, ότι «η πρωτοβουλία των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβακίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα». Ο ίδιος τόνισε ότι ο Κάθετος Διάδρομος Φυσικού Αερίου αναδεικνύεται ως μια εκ των πιο κρίσιμων υποδομών, ιδίως μετά το διαφαινόμενο τέλος της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας στις αρχές του 2025. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας (και πρώην επικεφαλής της Bulgartransgaz) Βλαντιμίρ Μαλίνοφ που σημείωσε ότι ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί στρατηγική πρωτοβουλία κομβικής σημασίας για τις εμπλεκόμενες χώρες και ότι η αύξηση της δυναμικότητας μεταφοράς φυσικού αερίου στο «τρίγωνο» Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας θα ανοίξει το δρόμο για προμήθειες του καυσίμου από εναλλακτικές πηγές. Ανέδειξε επίσης την σημασία της συμμετοχής αμερικανικών εταιρειών και για την ωρίμανση άλλων projects του Κάθετου Διαδρόμου και την έγκαιρη υλοποίησή τους σύμφωνα με τον προϋπολογισμό τους.
Η υπογραφή των πρώτων συμβάσεων για τα έργα του Κάθετου Διαδρόμου ακολουθεί το «σήμα» στήριξης από ΗΠΑ που δόθηκε στα τέλη Μαΐου επί ελληνικού εδάφους, κατά τη συνάντηση εργασίας που είχε διοργανώσει ο ΔΕΣΦΑ με τη συμμετοχή των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Φυσικού Αερίου των εμπλεκόμενων χωρών. Η αμερικανική στήριξη ήρθε δια στόματος της ειδικού για θέματα ενέργειας Gergana Stoitcheva από την United States Energy Association, JSET/USAID (που αποτελεί δημόσιο φορέα των ΗΠΑ) η οποία πρότεινε τη σύσταση κοινής ομάδας εργασίας μεταξύ JSET/USAID και των Διαχειριστών, με αντικείμενο τη μελέτη κόστους – οφέλους που αποτελεί προαπαιτούμενο για να «ξεκλειδωθεί» χρηματοδότηση από αμερικανικούς πόρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη στήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης στο έργο του Κάθετου Διαδρόμου επανέλαβε πρόσφατα και η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κίμπερλι Χάρινγκτον, κάνοντας λόγο για «στρατηγική όδευση για την προμήθεια LNG από τις ΗΠΑ προς ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι κινήσεις εξελίσσονται με «φόντο» την επαναφορά του ρωσικού αερίου αγωγών μέσω του Turkstream στην περιοχή και την δραστική μείωση των φορτίων LNG, συμπεριλαμβανομένων και των αμερικανικών. Όπως είχε δηλώσει στο energygame.gr η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ Μαρία-Ρίτα Γκάλι, «ο Κάθετος Διάδρομος απαρτίζεται από μια δέσμη στοχευμένων επενδύσεων στην όδευση φυσικού αερίου από Νότο προς Βορρά, από την Ελλάδα προς την Ουκρανία και τη Σλοβακία (…) Δεν θα παραπλανηθούμε από την επάρκεια φθηνού αερίου αγωγών στην περιοχή για να αμφισβητήσουμε την ανάγκη να προχωρήσουν αυτές οι επενδύσεις τώρα. Και τούτο γιατί πρέπει να διδαχθούμε από την όχι και τόσο μακρινή ενεργειακή κρίση ότι οι συνθήκες μπορούν να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη».
Ο άξονας του Κάθετου Διαδρόμου περνά από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ενώ διακλαδώνεται στη Ρουμανία προς δυσμάς (Ουγγαρία και Σλοβακία) και προς ανατολάς (Μολδαβία και Ουκρανία). Όσον αφορά στην Ελλάδα, σε εξέλιξη βρίσκεται η δεύτερη φάση του market test για την επαύξηση της δυναμικότητας και την αναβάθμιση του Ελληνικού Συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου. Το ύψος των επενδύσεων ενδέχεται να ανέλθει έως τα 570 εκατ. ευρώ. Μέχρι τις 24 Ιουνίου θα ολοκληρωθεί η εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή και από τις 2 έως τις 12 Ιουλίου θα κατατεθούν οι δεσμευτικές προσφορές. Έως τον Ιούλιο θα πραγματοποιηθεί και από τους άλλους Διαχειριστές που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία η δεσμευτική φάση της διαδικασίας επαύξησης της δυναμικότητας στα αντίστοιχα σημεία διασύνδεσής τους. Μετά την ολοκλήρωση των δοκιμών αγοράς θα επιλεχθούν από τους Διαχειριστές τα έργα επέκτασης της δυναμικότητας ώστε να ανταποκριθούν στη ζήτηση που θα εκδηλωθεί από την αγορά κατά μήκος του Κάθετου Διαδρόμου.
