Το είδος και η μέθοδος της κατασκευής, η επιλογή υλικών με πιστοποιημένη σεισμική αντοχή, η ιδιομορφία του εδάφους και η σωστή μελέτη και επίβλεψη από μηχανικό, είναι οι κυριότεροι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη αντισεισμική προστασία.
Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, baklatsi@yahoo.gr
Η Ελλάδα είναι μία σεισμογενής χώρα, ενώ ταυτόχρονα τα τελευταία χρόνια καταγράφονται έντονα καιρικά φαινόμενα, τα οποία ενσκήπτουν συχνότερα εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Την ίδια στιγμή εκατοντάδες είναι και οι κατολισθήσεις που συμβαίνουν στον ελληνικό χώρο κάθε χρόνο.
Γι΄ αυτό το λόγο η ασφάλεια των κτιρίων και γενικότερα των κατασκευών, αποτελεί τον κύριο και καθοριστικό παράγοντα για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και της περιουσίας των πολιτών σε περίπτωση σεισμού ή κατολισθικών φαινομένων. Η πολιτεία έχει θεσπίσει και εφαρμόζει ένα αυστηρό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο προσδιορίζει με ακρίβεια τις προδιαγραφές των κτιρίων, ώστε να ανταπεξέρχονται στα σεισμικά φαινόμενα, προσφέροντας παράλληλα τη βέλτιστη ασφάλεια στους ενοίκους. Όμως πάνω από το 50% των κτισμάτων στη χώρα μας έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 με τον παλιό αντισεισμικό κανονισμό. Για αυτό το λόγο, πολλοί πολίτες ανησυχούν κατά πόσο είναι ασφαλείς οι κατοικίες τους.
Σε κάθε περίπτωση και για τις καινούργιες αλλά και για τις παλαιές οικοδομές και κυρίως για τα αυθαίρετα, οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν τα βασικά σημεία αντισεισμικής θωράκισης και να απαιτούν την εφαρμογή τους, έστω και αν δεν τα προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία, προκειμένου να έχουν ασφαλή οικοδομή.
- Γιατί είναι απαραίτητος ο έλεγχος της καταλληλότητας του εδάφους;
Το υπέδαφος, η τοπογραφία και γενικότερα η γεωλογία της περιοχής είναι ο βασικός παράγοντας της ασφαλούς κατασκευής. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν το έδαφος θεμελίωσης έχει νερά ή υγρασία, διότι απαιτείται να γίνει ειδική στεγάνωση. Οι εδαφοτεχνικές μελέτες πρέπει να γίνονται σε όλες τις κατασκευές, ώστε να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες, που μακροπρόθεσμα μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο το κτίριο. Είναι εμφανές ότι ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εδάφους, το μέγεθος του κτιρίου και τη χρήση για την οποία προορίζεται, πρέπει να επιλέγεται το είδος και ο τρόπος κατασκευής.. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και εάν δεν απαιτείται βάσει του κανονισμού η εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, εφόσον ο μελετητής μηχανικός το κρίνει απαραίτητο, θα πρέπει να εκπονηθεί η μελέτη.
- Γιατί είναι σημαντικός ο οπλισμός του κτιρίου;
Ο οπλισμός της οικοδομής είναι το σημαντικότερο κατασκευαστικό στοιχείο για την αντιμετώπιση των σεισμών. Ανάλογα με τον χώρο, τη γεωλογία, το είδος του εδάφους και το ύψος του κτιρίου βγαίνει η μελέτη για την ποσότητα του σιδήρου που πρέπει να υπάρχει μέσα στις κολόνες. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη, την ώρα που πέφτουν οι κολόνες σε μια οικοδομή, η παρουσία μηχανικού, ούτως ώστε να αποκλείεται η παράβλεψη ή η προσπάθεια από κάποιους να μειωθεί το κόστος της κατασκευής.
- Ποια υλικά ελέγχουμε;
Η ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή θα πρέπει να ελέγχονται. Ιδιαίτερα θα πρέπει να γίνεται δειγματοληπτικός έλεγχος στο σκυρόδεμα και στον οπλισμό του κτιρίου, που είναι τα βασικά υλικά κατασκευής του φέροντος σκελετού του κτιρίου.
Γενικά η επιλογή κατάλληλων δομικών υλικών, που διακρίνονται για την πλαστικότητα και την ενισχυμένη αντοχή τους στα σεισμικά φαινόμενα, συνδυαστικά με έναν προσεγμένο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, είναι το κλειδί για την σεισμική προστασία των υποδομών. Είναι σημαντικό τα βιομηχανικά προϊόντα που θα χρησιμοποιηθούν, να έχουν πιστοποιήσεις από αξιόπιστους φορείς και να ασκείται σε αυτά ενδελεχής ποιοτικός έλεγχος
- Γιατί οι διαρρυθμίσεις στις ανακαινίσεις απαιτούν μελέτη;
Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στις νέες διαρρυθμίσεις διαμερισμάτων και παλιών κατοικιών, γιατί όταν αφαιρούνται υποστυλώματα, γίνονται αλλαγές σε δωμάτια, πέφτουν τοίχοι, καταργούνται δοκάρια, τότε αλλάζει το κέντρο βάρους της οικοδομής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ευπάθεια στους σεισμούς. Γι’ αυτό καμία αλλαγή δεν θα πρέπει να γίνεται χωρίς την συμβουλή από τον ειδικό μηχανικό ο οποίος θα κρίνει εάν οι επεμβάσεις επηρεάζουν την στατικότητα του κτιρίου.
- Γιατί προσέχουμε στις προσθήκες-πανωσηκώματα;
Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα κτήρια στα οποία, για παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης έχτισε νόμιμα τρεις ορόφους, τους οποίους στη συνέχεια αύξησε (χωρίς την έγκριση της Πολεοδομίας) σε τέσσερις. Η προσθήκη ορόφου απαιτεί ειδική μελέτη αντοχής του υπάρχοντος κτιρίου για να παραλάβει το φορτίο του επιπλέον ορόφου. Αν αυτό δεν γίνει, θα λειτουργήσει αρνητικά για την αντοχή του κτιρίου.
- Είναι σημαντική η συντήρηση του κτιρίου;
Η συντήρηση αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την καλή κατάσταση της οικοδομής. Αν, για παράδειγμα, φθαρεί το μπετόν και ο σιδηρούς οπλισμός του κτιρίου έλθει σε επαφή με την ατμόσφαιρα, θα αρχίσει να παρουσιάζει σκουριές, θα διαβρωθεί και στο τέλος μπορεί και να κοπεί, με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο στον σκελετό του κτιρίου. Οι ζημιές πρέπει να επισκευάζονται αμέσως.
- Ποιοι είναι οι παράγοντες διάβρωσης του σκυροδέματος;
Οι συνηθέστεροι «διαβρωτικοί παράγοντες» που φυσιολογικά επηρεάζουν αρνητικά τη δομή του σκυροδέματος είναι:
• Η γήρανση λόγω ηλικίας
• Το έντονα αλκαλικό περιβάλλον της ατμόσφαιρας (μόλυνση)
• Η έντονη θερμοκρασιακή εναλλαγή περιβάλλοντος
• Η εγγύτητα θαλάσσιου περιβάλλοντος
- Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της μόνωσης;
Γενικά ελέγχουμε τη καλή λειτουργία των υδραυλικών και αποχετευτικών εγκαταστάσεων και αντιμετωπίζουμε αμέσως κάθε υγρασία που εμφανίζεται στο κτίριο. Διαφορετικά μπορεί να δημιουργήσει βλάβες στον σκελετό του. Μετά την κατασκευή του κτιρίου πρέπει να αποφεύγεται το σκάψιμο του μπετόν για να τοποθετηθούν οι ηλεκτρικές και οι υδραυλικές εγκαταστάσεις.
· Τι να προσέχουμε στα σπίτια μας;
- Ψάχνουμε το κτίριο, για ρωγμές στα δοκάρια και στα υποστυλώματα. Όταν πέφτουν σοβάδες, ελέγχουμε μήπως από κάτω υπάρχουν ρωγμές. Εάν δεν υπάρχουν, τότε τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει και πρόβλημα.
- Εξετάζουμε προσεκτικά τους χώρους πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα.
- Προσέχουμε τα χωρίσματα παρατηρώντας εάν είναι σωστέςοι ενώσεις μεταξύ των κουφωμάτων και της κατασκευής, και εάν έχουν αλλάξει κλίση οι γωνίες.
Ελέγχουμε προσεκτικά τα δοκάρια, προκειμένου να δούμε εάν έχουν
δημιουργηθεί ρωγμές.
- Αν έχει υποστεί κάποια ζημιά το σπίτι, απευθυνόμαστε αμέσως σε πολιτικό μηχανικό.
- Τι γίνεται με τα αυθαίρετα;
Μέχρι το 2017 οι παλιοί νόμοι περί νομιμοποίησης αυθαιρέτων περιλάμβαναν μία απλή και κυρίως μακρο-σκοπική μέθοδο για τον έλεγχο της στατικής επάρκειας των αυθαιρέτων κατασκευών από τον μηχανικό. Αυτό άλλαξε με τον ισχύοντα νόμο 4495/2017 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, ο οποίος καθιστά υπεύθυνο τον μηχανικό να προβεί σε μία σειρά από υποχρεωτικούς ελέγχους για τις αυθαίρετες κατασκευές. Οι έλεγχοι αυτοί, εξαρτώνται από την χρονολογία κατασκευής του έργου και το είδος αυτού και προσδιορίζουν τις περιπτώσεις που χρειάζεται να γίνει αναλυτικός υπολογισμός της στατικής επάρκειας ενός κτιρίου.
Σε γενική κατεύθυνση ελέγχονται για την στατική τους επάρκεια:
- όσες κατασκευές είχαν υπαχθεί σε παλιότερο νόμο περί αυθαιρέτων και είχαν χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου.
- όσες κατασκευές είναι εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετες μετά το 1982.
- όσες έχουν αυθαίρετα τμήματα τα οποία επιβαρύνουν σημαντικά την στατική επάρκεια ενός κτιρίου όπως: Αλλαγή χρήσης, κλείσιμο ημιυπαίθριου χώρου, πατάρια, σοφίτες, μπαλκόνια, βεράντες, πιλοτές, κατασκευές στο δώμα κ.α.
