Σωρεία πολεοδομικών παρανομιών και μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των αντιπλημμυρικών έργων αποκαλύπτει το πόρισμα του Γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης (ΓΕΔΔ), Μαρίας Παπασπύρου, για τις συνέπειες από την πρωτοφανή νεροποντή στις 15 Νοεμβρίου 2017 που έπληξε τη Μάνδρα, με τραγικότερη όλων την απώλεια 24 ανθρώπων.
Με το πόρισμα, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, προτείνεται η διενέργεια Προκαταρκτικής Διοικητικής Εξέτασης προς αναζήτηση πειθαρχικών ευθυνών για υπαλλήλους δημοσίων και δημοτικών υπηρεσιών, αλλά και για αιρετούς του Δήμου Μάνδρας, ενώ, με τη διαβίβαση της έκθεσης στις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές, θα αναζητηθούν και τυχόν ποινικές ευθύνες.
Κενά νόμου
Ωστόσο, με το πολυσέλιδο πόρισμα αποκαλύπτονται και κενά του νόμου 4495/2017 που αξιοποίησε η δημοτική αρχή της Μάνδρας, αλλά και ένας επιχειρηματίας, για να απαλλαγούν από αυθαίρετα κτίσματα εκατοντάδων τετραγωνικών που είχαν κατασκευαστεί μέσα στην κοίτη του ρέματος Σούρες.
Μετά τις φονικές πλημμύρες έσπευσαν να τα κατεδαφίσουν και έτσι απαλλάσσονται από τα πρόστιμα. Επισημαίνεται ότι πέρα από τη σφοδρότητα της βροχόπτωσης, σύμφωνα με το πόρισμα είναι και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις (ή ορθότερα… αυθαιρεσίες) που επηρέασαν την εξέλιξη του πλημμυρικού φαινομένου.
Και αυτές οι αυθαιρεσίες μοιάζει να μην είχαν εντοπιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες ούτε κατά το ήμισυ: από τις συνολικά 39 εκθέσεις αυτοψίας αυθαίρετων κατασκευών κατά μήκος των ρεμάτων Σούρες, Αγ. Αικατερίνη και Σκυλόρεμα, μόλις οι… 11 είχαν συνταχθεί από την Υπηρεσία Δόμησης Ελευσίνας πριν από τις πλημμύρες του Νοεμβρίου, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα.
Για την κατόπιν εορτής σύνταξη των υπόλοιπων 27 αυτοψιών, απαιτήθηκαν σχετικές εντολές από τη ΓΕΔΔ.
Στα αυθαίρετα κτίσματα που καταγράφονται στο πόρισμα, περιλαμβάνονται το δημοτικό αμαξοστάσιο, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κατοικίες, ένα σούπερ μάρκετ, ακόμα και ένα κέντρο διασκέδασης.
Η πληγή της γραφειοκρατίας
Η γραφειοκρατική βραδύτητα προκύπτει ότι ήταν εγκληματική και στην περίπτωση των αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία, υπογραμμίζουν οι επιθεωρητές, όφειλαν να επισπευσθούν από πλευράς εμπλεκόμενων υπηρεσιών «με βάση το ιστορικό και τη συχνότητα των πλημμυρικών φαινομένων, όπως καταγράφεται από το 2014 και εντεύθεν, ακόμα και αν αυτά προκάλεσαν μόνο υλικές ζημιές, όσο και την υπάρχουσα ωριμότητα των σχετικών μελετών».
Παρ’ όλα αυτά, από την έκθεση προκύπτει ότι το Δασαρχείο Αιγάλεω καθυστέρησε τρία χρόνια μόνο για να απαντήσει σε αίτημα της Περιφέρειας Αττικής για τον δασικό ή μη χαρακτήρα της περιοχής όπου επρόκειτο να υλοποιηθούν τα αντιπλημμυρικά έργα.
Συγκεκριμένα, στις 7.4.2014, η αρμόδια Διεύθυνση της Περιφέρειας Αττικής υπέβαλε αίτημα πράξης χαρακτηρισμού της έκτασης.
«Ουδέποτε η αρμόδια δασική υπηρεσία ενημέρωσε, όπως είχε την υποχρέωση, την ενδιαφερόμενη υπηρεσία (σ.σ. τη Διεύθυνση της Περιφέρειας) ότι το αίτημά της παρείλκε, καθώς δεν απαιτείτο έκδοση πράξης χαρακτηρισμού […]. Αντιθέτως, την 20-2-2017, με έγγραφό της ενημερώνει ότι η παλαιά αίτησή της τίθεται στο αρχείο και απαιτείται η εφαρμογή της διαδικασίας του νόμου 4389/2016». Δηλαδή, το Δασαρχείο Αιγάλεω «παρότι έκρινε […] ότι δεν απαιτείται πράξη χαρακτηρισμού για τις δασικές εκτάσεις επέμβασης, δεν ενημέρωσε σχετικά την ενδιαφερόμενη υπηρεσία προκειμένου αυτή να προχωρήσει στις δέουσες ενέργειες».
Ψευδές τοπογραφικό
Παράλληλα, στο πόρισμα αναφέρεται ότι η Πολεοδομία Αιγάλεω εξέδωσε δύο οικοδομικές άδειες (μία για βιομηχανικό κτίριο το 1980, μία για αποθήκες τις ίδιας βιομηχανίας το 1991 – αμφότερες οι άδειες ανακλήθηκαν στη συνέχεια από την Υπηρεσία Δόμησης) στις όχθες του ρέματος Σούρες, με ψευδές τοπογραφικό ως προς την αποτύπωση του διερχομένου ρέματος εντός της ιδιοκτησίας, κατά παράβαση της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με το πόρισμα, στη μεν πρώτη περίπτωση η αρμόδια Διεύθυνση της Πολεοδομίας δεν προχώρησε –ως όφειλε– στη διενέργεια αυτοψίας, στη δε δεύτερη ελέγχθηκαν πλημμελώς τα έγγραφα του φακέλου της άδειας, από τα οποία προέκυπτε η ύπαρξη ρέματος παρά το όριο της ιδιοκτησίας.
Υπεύθυνος για τις παραλείψεις κατά τη σύνταξη των τοπογραφικών είναι ιδιώτης μηχανικός.
Δεν φταίει η αποψίλωση
Το πόρισμα αντικρούει εκτιμήσεις που ήθελαν το πλημμυρικό φαινόμενο του περασμένου Νοεμβρίου να έχει ως αιτία και την αποψίλωση του όρους Πατέρα λόγω πυρκαγιών.
Αναφέρει ότι στην ευρύτερη περιοχή της Μάνδρας μεταξύ 2005-2014 «έχει καταγραφεί μία μεγάλη πυρκαγιά (καμένης έκτασης μεγαλύτερης των 5.000 km²) η οποία […] δεν αφορούσε τη λεκάνη της Μάνδρας-Ειδυλλίας, καθότι αφορούσε την ανατολική πλευρά του όρους Πατέρα».
Σύμφωνα με το ιστορικό εντός του πορίσματος, σημαντικές πλημμύρες στην περιοχή καταγράφηκαν (πριν από τις περσινές) στις 24.10.2015 και στις 27.2.2015.
«Η διαφορά αυτών των πλημμυρικών φαινομένων σε σχέση με το φαινόμενο της 15ης/11/2017 ήταν ότι αυτά ήταν περιορισμένης κλίμακας και προκλήθηκαν αποκλειστικά από το ρέμα της Αγ. Αικατερίνης, ενώ το εξεταζόμενο φαινόμενο (σ.σ. η φονική πλημμύρα του περασμένου Νοεμβρίου) προκλήθηκε από την ταυτόχρονη άφιξη υψηλών παροχών τόσο από το ρέμα Αγ. Αικατερίνης όσο και από το ρέμα Σούρες».
Τα ρέματα δηλαδή στα οποία έχουν χτιστεί τέσσερα και 27 αυθαίρετα αντιστοίχως. Τα υπόλοιπα αυθαίρετα κτίσματα εντοπίζονται στο «Σκυλόρεμα».
Εχτισε στο ρέμα και σώθηκε με τον νόμο για τα αυθαίρετα
Τα 39 έφθασαν τα αυθαίρετα κτίσματα που εντόπισαν οι επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης πάνω ή πολύ κοντά στις κοίτες των ρεμάτων Σούρες, Αγία Αικατερίνη και Σκυλόρεμα. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται δύο ακίνητα που ανήκουν στον δήμο, αλλά δύο σε επιχειρηματία που έκανε υπέρβαση της οικοδομικής άδειας και… εξαφάνισε το ρέμα, καθώς και έντεκα που είχε πιάσει η «τσιμπίδα» της πολεοδομίας πολλά χρόνια πριν από τη μεγάλη πλημμύρα, αλλά «ξεχάστηκαν» τα μέτρα αποκατάστασης!
Σοβαρά ερωτήματα δημιουργούνται για διάταξη του Νόμου 4495/2017 που προβλέπει απαλλαγή των ιδιοκτητών αυθαιρέτων με ένα πρόστιμο 500 ευρώ σε περίπτωση που θα προχωρήσουν με δικά τους μέσα στην κατεδάφιση των παράνομων κατασκευών μέσα σε 30 ημέρες από τον εντοπισμό τους από την πολεοδομία. Είναι ένα σωστό μέτρο που καλύπτει τη χρόνια αδυναμία των αρμοδίων υπηρεσιών να κατεδαφίσουν αυθαίρετα, αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται από όσους θέλουν να ξεφύγουν από ποινικές και άλλες ευθύνες.
Αυθαιρεσίες του δήμου
Στην περίπτωση της Μάνδρας η πρώτη διδάξασα είναι η δημοτική αρχή, στην ιδιοκτησία της οποίας περιλαμβάνονται το αμαξοστάσιο για τα απορριμματοφόρα και βοηθητικά κτίσματα συνολικής επιφάνειας 833 τετραγωνικών (!) που βρίσκεται μέσα στο ρέμα Σούρες.
Η έκθεση των επιθεωρητών αποκαλύπτει ότι τα νερά του ρέματος «διοχετεύονται μέσω υπόγειου αγωγού, τμήμα του οποίου έχει επιχωματωθεί»!
Η υπόθεση, όμως, έχει και συνέχεια, καθώς οι παράνομες εγκαταστάσεις κατεδαφίστηκαν μετά την πλημμύρα και εντάχθηκαν στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου.
Ο δήμος έκανε προσφυγή και δικαιώθηκε, του επιστράφηκε μάλιστα το παράβολο!
Στον δήμο ανήκει και το γήπεδο ποδοσφαίρου, με συνολικές εγκαταστάσεις 565 τετραγωνικά που είχαν κατασκευαστεί χωρίς άδεια. Ενα τμήμα των αποδυτηρίων είχε ανεγερθεί μέσα στο ρέμα και κατέρρευσε μετά τη νεροποντή.
Δύο μεγάλης επιφάνειας αυθαίρετα ανήκουν σε γνωστό επιχειρηματία. Είχαν εκδοθεί στο παρελθόν οικοδομικές άδειες, αλλά οι επιθεωρητές κατέγραψαν μεγάλες υπερβάσεις.
Στο πρώτο ακίνητο εντοπίστηκαν πάνω από 550 παράνομα τετραγωνικά, που έχουν ενταχθεί στις διατάξεις νομιμοποίησης του 4178/2013 και στο δεύτερο πάνω από 350 τετραγωνικά, μέρος των οποίων κατεδαφίστηκε για να ενταχθούν στις ευεργετικές διατάξεις του τελευταίου νόμου.
Να σημειωθεί ότι βρίσκεται πάνω στο ρέμα και γι’ αυτό είχαν κατασκευαστεί δύο αγωγοί κάτω από το κτίσμα για να διοχετεύονται τα νερά της βροχής.
Στην πρώτη περίπτωση οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι στο τοπογραφικό σχέδιο, το οποίο υπάρχει στην οικοδομική άδεια, που είχε εκδοθεί το 1991, δεν σημειώνεται το ρέμα, που δεν το είδαν ούτε οι υπάλληλοι του δασαρχείου που είχαν κάνει τότε αυτοψία!
Κέντρο αναψυχής το… ρέμα
Πάνω στο ρέμα οι επιθεωρητές εντόπισαν κέντρο διασκέδασης. Πρόκειται για βιομηχανικό κτίριο, που είχε χτιστεί το 1979 με νόμιμη άδεια, αλλά υπάρχουν υπερβάσεις πάνω από 800 τετραγωνικά για τα οποία επιβλήθηκε πρόστιμο 711 χιλιάδων ευρώ, ενώ είναι παράνομη και η αλλαγή της χρήσης του κτιρίου.
Το αυθαίρετο που βρίσκεται στο 28ο χλμ. της παλιάς εθνικής οδού Ελευσίνας – Θήβας είχε εντοπιστεί από την πολεοδομία το 2011 και είχε βεβαιωθεί πρόστιμο 7.740 ευρώ.
Το παράνομο κτίσμα είχε παρασυρθεί από τα νερά και στη θέση του οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι ο ιδιοκτήτης του τοποθέτησε νέο!
Δύο χιλιόμετρα πιο κάτω βρίσκεται άλλο αυθαίρετο που είχε εντοπιστεί από το 2013, ο ιδιοκτήτης του έκανε ένσταση και η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε χωρίς να οριστεί νέα ημερομηνία! Οι υπηρεσίες θυμήθηκαν την υπόθεση τον Φεβρουάριο του 2018…
Οι επιθεωρητές εντόπισαν παράνομα κτίσματα με μικρή επιφάνεια και από ευτελή υλικά, αλλά και ένα εγκαταλειμμένο κτίσμα 1.770 τετραγωνικών που ανήκει σε ίδρυμα. Ολα βρίσκονται μέσα στα ρέματα.
«Η ύπαρξη των κατασκευών αλλοίωσε και υποβάθμισε τη φυσική κοίτη του ρέματος, παρεμπόδισε την ομαλή ροή των υδάτων προς τα κατάντη, συνέβαλε στις δυσμενείς επιπτώσεις του πλημμυρικού φαινομένου και στην κατάκλυση των περιοχών», αναφέρουν οι επιθεωρητές στα συμπεράσματα της έκθεσης, στην οποία κάνουν λόγο για παραλείψεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες στην εφαρμογή των διατάξεων περί αυθαιρέτων πριν από την πλημμύρα.
Οι προτάσεις των επιθεωρητών
Σε συγκεκριμένες προτάσεις για την αποφυγή νέων πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή της Μάνδρας προχωρούν οι επιθεωρητές της ΓΕΔΔ.
Μεταξύ άλλων, προτείνουν:
- Σύντμηση χρόνου εκδίκασης υποθέσεων αυθαιρέτων κατασκευών σε κοίτες ρεμάτων.
- Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων υπαγωγής αυθαιρέτων κατασκευών στις διατάξεις του Ν.4495/2017 που βρίσκονται σε παραρεμάτιες περιοχές μη οριοθετημένων ρεμάτων.
- Επίσπευση απαιτούμενων ενεργειών για τη δημοπράτηση και υλοποίηση του έργου εκτροπής χειμάρρου Αγ. Αικατερίνης και διευθέτησης του χειμάρρου Σούρες.
- Μελέτη και υλοποίηση του τμήματος του έργου εντός της επέκτασης του σχεδίου πόλεως Μάνδρας του 2003 και του έργου εισόδου στον αγωγό της οδού Κοροπούλη.
- Σύνταξη οριστικής μελέτης διευθέτησης και του υπολοίπου τμήματος του χειμάρρου Σούρες.
- Μελέτη και υλοποίηση του έργου βελτίωσης Παλαιάς Ε.Ο. Ελευσίνας Θηβών (ΠΕΟΕΘ) με διευθέτηση του παρακείμενου χειμάρρου.
- Αμεση αποκατάσταση των ζημιών της ΠΕΟΕΘ.
- Εργα ορεινής υδρονομίας.
- Αναθεώρηση και επικαιροποίηση του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής.
- Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου Εργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας.
- Τοποθέτηση και λειτουργία συστημάτων ειδοποίησης του κοινού.
