Αλλαγή στην εδώ και δεκαετίες πάγια στάση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας σηματοδοτεί η τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια που ανακοίνωσε κατά την αποχώρησή του από το υπουργείο Εξωτερικών ο Νίκος Κοτζιάς. Πρόκειται για επέκταση μόνο στο Ιόνιο και όχι στο Αιγαίο γεγονός που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.
Και παρότι κανένας δεν περίμενε η συγκεκριμένη ανακοίνωση να γίνει σήμερα, η αλήθεια είναι ότι ο Νίκος Κοτζιάς είχε αναφερθεί κατά τη διάρκεια της θητείας του στις προετοιμασίες που γίνονταν από το ΥΠΕΞ επί του συγκεκριμένου ζητήματος.
Τι σημαίνει, όμως, αυτή η τμηματική επέκταση και γιατί έχει σημασία;
Τα χωρικά ύδατα θεωρούνται μέρος του εθνικού εδάφους, καθώς αποτελούν την επέκτασή του στη θάλασσα. Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973).
Διατηρήθηκε, εντούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης όσον αφορά στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, η Ελλάδα έχει δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, κάτι που μέχρι σήμερα δεν είχε υιοθετηθεί λόγω απειλών της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης το 1995.
Τότε, η Τουρκία είχε διαμηνύσει ότι η επέκταση από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια θα θεωρηθεί αιτία πολέμου, παρότι το δικαίωμα αυτό είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι το δικαίωμα αυτό δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει).
Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ. Άλλωστε, και η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
Η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια.
Όπως αναφέρεται σε κείμενο που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών, η τουρκική αντίδραση στη νόμιμη αυτή θέση της Ελλάδας «παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο)».
«Παράλληλα, δυναμιτίζει τη συμμαχική σχέση που οφείλουν να έχουν κράτη που μετέχουν στην ίδια Συμμαχία και αντίκειται στις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου)» τονίζει το ίδιο κείμενο, και συμπληρώνει: «Η άρση του casus belli έχει συμπεριληφθεί μεταξύ των βασικών κριτηρίων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο της υποχρέωσής της για πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας που αποτελεί θεμέλια αρχή πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αυτονόητο ότι ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος δεν είναι δυνατόν να απειλεί με πόλεμο άλλο κράτος και πολύ περισσότερο ένα μέλος της ΕΕ και μελλοντικό εταίρο».
Θεωρείται, επίσης, αναγκαία προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την μείωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Τα τρία βήματα & ο αντίλογος
Ο Νίκος Κοτζιάς ανακοίνωσε σήμερα ότι είναι έτοιμα τα Προεδρικά Διατάγματα για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της χώρας από τους Οθωνούς μέχρι τα Αντικύθηρα. Όπως εξήγησε ο ίδιος, η διευθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης έχει τρία βήματα και έχουν ολοκληρωθεί όλα.
«Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν παντού μαζί με τους κόλπους οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 μίλια» τόνισε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Ο πολιτικός κόσμος εναντιωνόταν για πολλά χρόνια στην τμηματική επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης, θεωρώντας ότι θα ήταν πιο συμφέρον για τη χώρα να προχωρήσει σε μια συνολική επέκταση σε όλο το εύρος των θαλασσών και των πελαγών που περιβάλλουν την Ελλάδα.
Ικανοποίηση Κοτζιά για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης
Ένα από τα πάγια επιχειρήματα, το οποίο υιοθέτησε νωρίτερα σήμερα και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, είναι πως μια τμηματική επέκταση ενισχύει τον ισχυρισμό των Τούρκων περί ειδικών συνθηκών στο Αιγαίο, λόγω της ιδιομορφίας του.
