Λένε πως στις μέρες μας επιβιώνει όχι αυτός που αντιστέκεται αλλά αυτός που ξέρει να προσαρμόζεται καλύτερα στις αλλαγές. Οι σύγχρονες συνθήκες σε επίπεδο πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού απαιτούν άμεση προσαρμογή σε ένα σύνολο από ολοκληρωμένες και συνδυασμένες διαδικασίες, οι οποίες οφείλουν να περιλαμβάνουν όλους εκείνους τους τομείς που επηρεάζουν και επηρεάζονται από παράγοντες καθοριστικής σημασίας για τον χωροταξικό σχεδιασμό όπως είναι η ανάπτυξη του πληθυσμού και του χώρου.
Βασική προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του αστικού και του περιαστικού χώρου είναι η πλήρης αποτύπωση/ανάλυση του χώρου σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να καταστεί εφικτή η αξιολόγηση των σχεδιαστικών αλλά και στρατηγικών λύσεων που προτείνονται για την κάθε περιοχή.
Παρά τη συντονισμένη προσπάθεια που συντελείται όλα αυτά τα χρόνια από εκπροσώπους του κλάδου, ο χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας αποτελεί δυστυχώς το πρόβλημα και όχι τη λύση. Η χώρα μας για πρώτη φορά μετά από καιρό βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη πρόκληση σε επίπεδο χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Μια πρόκληση της οποίας το αποτέλεσμα θα κρίνει το εάν θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε με το βλέμμα κολλημένο στο χθες ή το εάν θα στρέψουμε το βλέμμα μας στο αύριο.
Η πρόκληση αυτή έχει όνομα και αυτό είναι “Τοπικά Χωρικά Σχέδια” και είναι το κλειδί για τη λύση του προβλήματος της χωροταξίας της χώρας και για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού. Ουσιαστικά πρόκειται για τη μετεξέλιξη των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Και ευτυχώς για εμάς κάτι που ξεκίνησε να ακούγεται ως άνεμος αντίστασης απέναντι στη σκιά μιας χρονοβόρας εφαρμογής των ΓΠΣ που ξεπερνούσε τα 10 χρόνια, τώρα αρχίζει να μεταφέρεται από το ιδεατό στο πραγματικό.
Το Project των ΤΧΣ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μια νέα επιχείρηση πολεοδομικής ανασυγκρότησης καθώς η εκπόνηση του, ανά Δημοτική Ενότητα όπως φημολογείται ότι θα γίνει, πρόκειται να δρομολογήσει την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στο σύνολο της χώρας.
Το πρώτο κρίσιμο βήμα έγινε με την εξασφάλιση της χρηματοδότησης (200.000.000 €) από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με τη μορφή επενδυτικών δανείων προς τους ΟΤΑ για την εκπόνηση των ΤΧΣ. Το επόμενο βήμα σχεδιάζεται από την τωρινή πολιτική ηγεσία και όπως ακούγεται θα περιλαμβάνει σενάρια outsourced υπηρεσιών με σκοπό τη διασφάλιση της ποιοτικής εκτέλεσης κα εφαρμογής τους, σε χρονικό διάστημα κατά πολύ μικρότερο από αυτό των ΓΠΣ.
Η προσπάθεια που συντελείται σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας του αρμόδιου υπουργείου στοχεύει τα πρώτα ΤΧΣ να τρέξουν από τις αρχές του 2020. Συνεπώς λίγοι μόνο μήνες μας χωρίζουν από μια εξαιρετικά ιστορική, δίχως καμία δόση υπερβολής, συγκυρία. Μια συγκυρία η οποία απαιτεί υπεύθυνη και σοβαρή στάση από όλους όσους εμπλέκονται τόσο στη διαδικασία του σχεδιασμού, της παρακολούθησης, του ελέγχου, όσο και στη διαδικασία της υλοποίησης.
Μετά από τόσα χρόνια εγκλωβισμού του χωροταξικού σχεδιασμού στις συμπληγάδες των γραφειοκρατικών δομών και μετά από τις αναρίθμητες ανεφάρμοστες διατάξεις και τους νόμους που επικαλύπτονται, συντελείται ένα σπουδαίο γεγονός μέσου το οποίου οι Δήμοι θα μπορέσουν να καθορίσουν για τα επόμενα τουλάχιστον 10 χρόνια τη στρατηγική της χωρικής τους ανάπτυξης διευθετώντας χρόνια και καυτά ζητήματα που τους απασχολούσαν και τους απασχολούν όπως είναι οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης.
Η ολοκλήρωση της εκπόνησης των ΤΧΣ σε επίπεδο χώρας μέσα στα επόμενα 4 χρόνια θα αποτελέσει το εργαλείο για τη δημιουργία ενός πλαισίου διευκόλυνσης και εξυπηρέτησης των επενδύσεων, οι οποίες θα επιφέρουν οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη αλλά πρωτίστως ποιότητα ζωής για τους Έλληνες πολίτες.
Μετά από τόσα χρόνια λοιπόν μας δίδεται η ευκαιρία να σταματήσουμε επί τέλους να ζούμε προς τα πίσω, να σταματήσουμε να είμαστε αυτό που είμαστε και να γίνουμε αυτό που μπορούμε να γίνουμε!
* Ο κ. Γιώργος Κουμπαράκης είναι Senior Consultant, Στέλεχος Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας ΕΜΠ, Υπ. Διδάκτωρ ΕΜΠ