Την ίδια στιγμή που, έπειτα από ανομβρία σχεδόν μιας δεκαετίας, με την εξαίρεση των οδικών αξόνων, βγαίνουν στον αέρα μεγάλοι διαγωνισμοί (πρώτο τμήμα γραμμής 4 μετρό Αθήνας, παραχώρηση Εγνατίας Οδού, νέο σύστημα δορυφορικών διοδίων κ.ά.), η κορυφή του κατασκευαστικού κλάδου στη χώρα μας βρίσκεται στο επίκεντρο σοβαρών αναταράξεων.
Ποια εικόνα βλέπουν όσοι κοιτάζουν την κατασκευαστική αγορά από ψηλά; Εσωτερικές διαμάχες που συντηρούνται επί χρόνια, χωρίς προς το παρόν να φαίνεται πώς και πότε θα επιτευχθεί συμβιβασμός, αλλά και νέοι μέτοχοι που επωφελούνται από την αποχώρηση της πρώτης γενιάς. Ισχυροί ξένοι ανταγωνιστές που ξαναβλέπουν την Ελλάδα εξαιτίας των μεγάλων έργων που προαναφέρθηκαν, την ίδια στιγμή που κάποιοι άλλοι θεωρούν πως ήρθε η ώρα να αποχωρήσουν μεταβιβάζοντας τις συμμετοχές τους. Μικρότεροι εγχώριοι «παίκτες» που επωφελούνται από τα στραβοπατήματα των μεγάλων για να διεκδικήσουν σημαντικές συμβάσεις, με ισχυρούς διεθνείς συμμάχους οι οποίοι άλλαξαν στρατόπεδα.
Αρκετοί προβλέπουν πως τους επόμενους μήνες, με την ολοκλήρωση των μεγάλων διαγωνισμών και των ανακατατάξεων στο εσωτερικών κάποιων ομίλων, η εικόνα στην ελληνική κατασκευαστική αγορά θα είναι διαφορετική. Για παράδειγμα, η πολυετής διαμάχη στο εσωτερικό του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε μετοχικές αλλαγές που είτε θα φέρουν στην Ελλάδα κάποιο νέο ξένο «παίκτη» ή θα ισχυροποιήσουν κάποιον υφιστάμενο. Στην ΕΛΛΑΚΤΩΡ φαίνεται να έχουν εντατικοποιηθεί εσχάτως οι προσπάθειες για να βρεθεί λύση στο διοικητικό αδιέξοδο.
Ανακατατάξεις αναμένονται και στον κυπριακό όμιλο J&P που ελέγχει την J&Ρ ΑΒΑΞ. Η οικογένεια του κ. Δάκη Ιωάννου, που ήδη συμμετέχει στα διοικητικά της εισηγμένης, προσπαθεί να ολοκληρώσει τη διαδικασία που φαίνεται να έχει συμφωνήσει με την πλευρά της οικογένειας Παρασκευαΐδη. Ο διοικητικός διαχωρισμός, όπως υποστηρίζουν στην J&Ρ ΑΒΑΞ, προστατεύει την εταιρεία από τις όποιες ανακατατάξεις.
Στην κατασκευαστική αγορά κυκλοφορεί εδώ και εβδομάδες η ιστορία του «ιπτάμενου Ολλανδού» της οικογένειας Wessels που ελέγχει τη VolkerWessels, έναν από τους ισχυρούς κατασκευαστικούς ομίλους της Ευρώπης. Οι Ολλανδοί ήρθαν στην Αθήνα για να αποκτήσουν ποσοστό της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, στο πλαίσιο της προσπάθειας για συμβιβασμό μεταξύ των βασικών μετόχων (με την αποχώρηση της μίας πλευράς), που διαφωνούν ριζικά ως προς τον τρόπο διοίκησης και λειτουργίας της εταιρείας. Κατέληξαν στο να αγοράσουν το 9,38% της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ μέσω του οικογενειακού επενδυτικού οχήματος, της Reggeborgh Invest! Πωλητής ήταν η οικογένεια Ν. Κάμπα, η οποία εξακολουθεί να ελέγχει το 6,06% της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, αλλά θεωρείται σχεδόν σίγουρο πως θα το πωλήσει καθώς (λόγω ηλικίας και διαδόχων που έχουν άλλα ενδιαφέροντα πέραν των κατασκευών) αποσύρεται.
Οι Ολλανδοί δεν είναι οι μόνοι που πέρασαν από την Ελλάδα και, κατά κάποιο τρόπο, έμειναν. Οι Αυστριακοί της Strabag, που το 2017 παρουσίασε έσοδα περίπου 14,6 δισ. ευρώ, αναζητούσαν την τελευταία διετία ευκαιρία για να μπουν στην ελληνική αγορά. Είχαν εξετάσει το ενδεχόμενο συμμετοχής στον διαγωνισμό για το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 του μετρό (προϋπολογισμού άνω του 1,5 δισ. ευρώ), χωρίς τελικά να συμμετάσχουν. Βρήκαν, όμως, ευκαιρία με τον διαγωνισμό για το νέο σύστημα δορυφορικών, αναλογικών, διοδίων που προωθεί η κυβέρνηση, ύψους περί τα 450 εκατ. ευρώ και κατέθεσαν προσφορά μαζί με τη σλοβακική SkyToll.
Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, πάντως, οι Αυστριακοί αποχωρούν από τον διαγωνισμό για τα διόδια.
Στις (υποψήφιες) νέες εισόδους περιλαμβάνεται και η Roadis, η θυγατρική του καναδικού ομίλου PSP (ελέγχει το 45% και τη διοίκηση της ΔΑΑ, που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Σπάτα).
Η Roadis, που διεκδικεί την Εγνατία Οδό μαζί με τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ στον διαγωνισμό του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ), διαχειρίζεται σήμερα αυτοκινητοδρόμους σε Ινδία (710 χιλιόμετρα), Βραζιλία (681 χιλιόμετρα), Μεξικό (155 χιλιόμετρα) και Ισπανία (64 χιλιόμετρα). Στα μέσα Δεκεμβρίου, η θυγατρική του ομίλου PSP εξαγόρασε δύο εταιρείες που διαχειρίζονται 290 χιλιόμετρα οδικών αξόνων στην Πορτογαλία.
Αλλά και η γαλλική Egis Projects, επί χρόνια μικρομέτοχος της εταιρείας που διαχειρίζεται τα διόδια της Αττικής Οδού, είναι τώρα συνέταιρος του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην κοινοπραξία διεκδίκησης της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού.
Μετοχικές αλλαγές στις παραχωρήσεις
Ενδεικτική της ρευστότητας στην κορυφή του κλάδου είναι η σεναριολογία για την τύχη του 9,88% της Αττικής Οδού, που πωλείται από την Τράπεζα Πειραιώς. Παρά το γεγονός πως η σύμβαση παραχώρησης του οδικού άξονα λήγει την επόμενη πενταετία, ακούγονται ως υποψήφιοι αγοραστές διάφοροι ανταγωνιστές των δύο βασικών μετόχων της Αττικής Οδού (των ομίλων ΕΛΛΑΚΤΩΡ και J&Ρ ΑΒΑΞ που κατέχουν σχεδόν το 90%), όπως οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Μυτιληναίος, Intrakat καθώς και επενδυτικές εταιρείες. Οι προσφορές για το 9,88% της Αττικής Οδού είχαν προγραμματιστεί γι’ αυτή την εβδομάδα, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες, η Τράπεζα Πειραιώς έχει δώσει παράταση κάποιων ημερών.
Την ίδια στιγμή, κυκλοφορούν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες οι Ισπανοί της Ferrovial, που ελέγχουν μειοψηφικά ποσοστά στις εταιρείες παραχώρησης της Ιονίας Οδού και του Αξονα Κεντρικής Ελλάδας, αναζητούν τρόπους εξόδου. Ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ κατέχει σήμερα ποσοστό 78,59% του μετοχικού κεφαλαίου της παραχωρησιούχου εταιρίας «Νέα Οδός Ανώνυμη Εταιρία» (Ιόνια Οδός και τμήμα Μεταμόρφωση – Σκάρφεια του ΠΑΘΕ) και το 66,66% του μετοχικού κεφαλαίου της παραχωρησιούχου εταιρίας «Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ανώνυμη Εταιρία Παραχώρησης».
Κινητικότητα και νέες συμμαχίες στους μικρότερους ομίλους
Χαρακτηριστικές της ρευστότητας στην κορυφή του κλάδου είναι και οι προσωρινού χαρακτήρα συμμαχίες οι οποίες μεταβάλλονται ταχύτατα. Για παράδειγμα, οι Γάλλοι της Vinci, που συνεργάζονταν για χρόνια με τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ, διεκδικούν μαζί με τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 του μετρό της Αθήνας, αλλά συμμάχησαν με τον όμιλο Μυτιληναίος για τη διεκδίκηση της Εγνατίας Οδού.
Ομιλοι όπως η Μυτιληναίος και η Intrakat εμφανίζονται τους τελευταίους μήνες ιδιαίτερα κινητικοί, καθώς επιχειρούν να αξιοποιήσουν τα στραβοπατήματα κάποιων εκ των ισχυρών ανταγωνιστών τους.
Η Μυτιληναίος συμμετέχει και στον διαγωνισμό για το νέο δορυφορικό σύστημα διοδίων σε κοινοπραξία με την ουγγρική Nusz, ενώ διεκδίκησε (από κοινού με την ισπανική FCC και την Archirodon) το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 του μετρό Αθήνας. Η κοινοπραξία αποκλείστηκε και εκκρεμούν οι προσφυγές της επί της συγκεκριμένης απόφασης.
Στον διαγωνισμό για το νέο σύστημα των διοδίων, η Intrakat συμμάχησε με τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ στο συγκεκριμένο έργο. Η διοίκηση της τελευταίας αξιοποιεί τη μεγάλη σύμβαση (κοντά στα 350 εκατ. ευρώ) για την αναβάθμιση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, για να διευρύνει την παρουσία της σε νέες κατηγορίες δημοσίων (π.χ. σιδηροδρομικά) και ιδιωτικών έργων.
Μεγάλη συζήτηση έγινε τις τελευταίες εβδομάδες για την περαιτέρω δραστηριοποίηση του ομίλου Ιβάν Σαββίδη στον τομέα των υποδομών, εν μέσω φημολογίας για εμπλοκή στην υπόθεση ΕΛΛΑΚΤΩΡ και του ενδιαφέροντος που εκδήλωσε για την Εγνατία Οδό (μαζί με τη γερμανική DIEP, που συνεργάζονται και στον ΟΛΘ). Προ ημερών, πάντως, ο Arthur Davidyan, διευθύνων σύμβουλος της Belterra Investments του ομίλου Σαββίδη, δήλωσε πως το ενδιαφέρον για την Εγνατία Οδό ήταν «αρχικό», χωρίς να αφήσει πολλά περιθώρια περαιτέρω διεκδίκησης. Ο διευθύνων σύμβουλος της DIEP Alexander-Wilhelm Von Mellenthin είχε, όμως, υποστηρίξει στην ίδια εκδήλωση πως οι Γερμανοί εξετάζουν και άλλες επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα.
Ρόλο στη διαχείριση υποδομών στη χώρα μας διεκδικούν ή θα διεκδικήσουν, πάντως, και νέοι παίκτες, κυρίως μέσα από τους νέους διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ (περιφερειακά λιμάνια, μαρίνες κ.ά.).
Για παράδειγμα, στον διαγωνισμό για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού συμμετέχουν και γνωστά διεθνή funds από τον χώρο των επενδύσεων σε υποδομές όπως η αυστραλιανή Macquarie (που ήταν στο παρελθόν στη χώρα μας μέσω αιολικών πάρκων και ακινήτων) και η Aberdeen European Infrastructure Partners. Η τελευταία διεκδικεί την Εγνατία Οδό σε κοινοπραξία με την J&Ρ ΑΒΑΞ και την Intertoll Capital Partners.
Οσο για τον ρόλο των Κινέζων, προς το παρόν περιορίζονται στον ΟΛΠ. Μια κοινοπραξία της κινεζικής Sichuan με τον όμιλο Κοπελούζου εμφανίζεται, πάντως, στον διαγωνισμό της Εγνατίας.
