«Range anxiety». Με τον όρο αυτόν περιγράφεται το άγχος του οδηγού για το εάν το αυτοκίνητό του έχει επαρκή καύσιμα για να φτάσει στον προορισμό του. Για τους οδηγούς ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων το άγχος είναι ακόμη μεγαλύτερο, γιατί δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς το δίκτυο υποδομής δημόσιας φόρτισης.
Το «range anxiety» περιγράφεται από την ίδια την αγορά σαν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οδηγοί ηλεκτρικών οχημάτων και ως εκ τούτου επισημαίνουν την ανάγκη εξάπλωσης του δικτύου φόρτισης με τη σωστή κατανομή και γεωγραφική διασπορά, έτσι ώστε να καλύπτει όλη την επικράτεια, ως τη βασικότερη προτεραιότητα για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της Χρύσας Λιάγγου στην Καθημερινή.
Εκπρόσωποι ελληνικών εταιρειών που πρωταγωνιστούν στην ανάπτυξη της νέας αγοράς, διαβεβαιώνουν πως εάν επιλυθούν προβλήματα αδειοδότησης των σταθμών φόρτισης, ο Ελληνας οδηγός θα μπορεί να αποβάλει πλήρως το «άγχος της μπαταρίας» και να απολαύσει την εμπειρία της ηλεκτροκίνησης σε λιγότερο από δύο χρόνια. Πρόκειται για απόλυτα ρεαλιστικό στόχο, σύμφωνα με τα όσα μεταφέρουν στην «Κ» παράγοντες της αγοράς, υπό την προϋπόθεση ότι θα απλοποιηθεί το αδειοδοτικό πλαίσιο για την εγκατάσταση και λειτουργία δημοσίων σταθμών φόρτισης, που καθιστά την όλη διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα.
«Κατά περιπτώσεις οι εγκρίσεις αδειοδοτήσεων μπορεί να καθυστερήσουν έως και 6-8 μήνες», τονίζει στην «Κ» ο διευθυντής Στρατηγικής και Επιχειρηματικής Ανάπτυξης της NRG, Ηλίας Πετρής, μέσω της οποίας η Motor Oil εισήλθε και στην αγορά της ηλεκτροκίνησης, κάτι που επιβεβαιώνει και ο διευθύνων σύμβουλος της ElpeFuture, θυγατρικής της Ελληνικά Πετρέλαια, που αναπτύσσει εκτεταμένο δίκτυο σταθμών φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων και τις αντίστοιχες υπηρεσίες ηλεκτροκίνησης, Σπύρος Κιαρτζής.
Οι δύο πετρελαϊκοί όμιλοι πρωτοστατούν στην ανάπτυξη δικτύου φόρτισης αξιοποιώντας το εκτεταμένο δίκτυο των πρατηρίων τους σε όλη την επικράτεια και είναι αυτοί που έχουν εγκαταστήσει σχεδόν το 80% των διαθέσιμων ταχυφορτιστών δημόσιας χρήσης. Τα ΕΛΠΕ, σύμφωνα με τον κ. Κιαρτζή, έχουν εγκαταστήσει 35 ταχυφορτιστές, που καλύπτουν γεωγραφικά όλη τη χώρα και στοχεύουν σε έναν αριθμό 100 ταχυφορτιστών μέχρι το τέλος του έτους.
Η NRG ξεκίνησε με την εγκατάσταση ενός ταχυφορτιστή σε κάθε ΣΕΑ της Ιόνιας Οδού πριν ακόμη θεσμοθετηθεί το πλαίσιο για την αγορά της ηλεκτροκίνησης, βλέποντας εγκαίρως ότι η χώρα θα έπρεπε να προσαρμοστεί στην οδηγία της Κομισιόν για την υποχρεωτική εγκατάσταση σταθμού φόρτισης ανά 60 χλμ. στους αυτοκινητοδρόμους και στους κεντρικούς οδικούς άξονες.
Μέχρι σήμερα, όπως τονίζει ο κ. Πετρής, έχει εγκαταστήσει 33 ταχυφορτιστές και 71 απλούς και σύντομα θα θέσει σε λειτουργία επιπλέον 15 απλούς και 7 ταχυφορτιστές, καλύπτοντας 91 πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Ενα ευρύ δίκτυο κυρίως απλών φορτιστών σε περισσότερες από 65 πόλεις, σε συνεργασία με αλυσίδες λιανικών καταστημάτων και σούπερ μάρκετ, έχει αναπτύξει και η ΔΕΗ μέσω της «ΔΕΗ BLou», ενώ έχει εγκαταστήσει και 15 ταχυφορτιστές σε κομβικά σημεία, όπως το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», η ΔΕΘ και το ΙΚΕΑ. Στο μέχρι τώρα ταξίδι τους στην ηλεκτροκίνηση, οι ελληνικές εταιρείες έχουν καταγράψει και τις πρώτες «παιδικές ασθένειες» που εμφανίζει κάθε νέα αγορά.
Σημαντικό ρόλο σε αυτό θα παίξουν οι δήμοι, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι βάσει κοινοτικής οδηγίας να αναπτύξουν ένα σημείο φόρτισης ανά χίλιους κατοίκους. Με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, 328 από τους 332 δήμους της χώρας καταρτίζουν μελέτες για να εντοπίσουν τα καταλληλότερα σημεία φόρτισης. Το μοντέλο ανάπτυξης σημείων φόρτισης στους δήμους δεν έχει ακόμη αποφασιστεί, αν και επικρατέστερο φαίνεται να είναι αυτό της δημοπρασίας για την ανάθεσή τους σε ιδιώτες έναντι ανταλλάγματος.
Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στην ανάπτυξη δικτύου ταχυφορτιστών (ισχύ άνω των 50 κιλοβάτ), τεχνολογία που επιτρέπει το γέμισμα της μπαταρίας ενός μέσου κυβισμού ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου σε μισή ώρα έναντι δύο ωρών περίπου του απλού (ισχύ 20-22 κιλοβάτ). Η εγκατάσταση ενός απλού ταχυφορτιστή είναι απλή και προϋποθέτει κατά βάση το αίτημα της εταιρείας προς τον ΔΕΔΗΕ για ηλεκτροδότηση μαζί με μια επικαιροποίηση της υπεύθυνης δήλωσης του εγκαταστάτη ηλεκτρολογικού εξοπλισμού. Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα στην περίπτωση των ταχυφορτιστών, για τους οποίους η εγκατάσταση απαιτεί επαύξηση ισχύος και γίνονται εξαιρετικά περίπλοκα όταν απαιτεί νέο υποσταθμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις η καθυστέρηση μετράει αρκετούς μήνες.
Ο κ. Κιαρτζής από τα ΕΛΠΕ αναφέρει περίπτωση εγκατάστασης ταχυφορτιστή στη Γλυφάδα όπου χρειάστηκε να περιμένει 8 μήνες για να ολοκληρωθούν οι εργασίες αναβάθμισης του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, και ο κ. Πετρής από την NGR ταχυφορτιστή στο Τατόι που αναμένει 7 μήνες τον ΔΕΔΔΗΕ. «Ολοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, πολεοδομία, δήμοι, περιφέρειες, ΔΕΔΔΗΕ, υπηρεσίες αρχαιολογίας, πρέπει να βοηθήσουν να απλοποιηθεί περισσότερο η διαδικασία αδειοδοτήσεων», τονίζει ο γενικός διευθυντής ηλεκτροκίνησης της ΔΕΗ BLou, Κυριάκος Κοφινάς, επισημαίνοντας την ανάγκη αύξησης του αριθμού δημόσιων προσβάσιμων σημείων φόρτισης.
Το θέμα της τιμής φόρτισης απασχολεί επίσης τις εταιρείες, ιδίως στην παρούσα συγκυρία των υψηλών τιμών. Η τιμή φόρτισης για ταχυφορτιστές κυμαίνεται γύρω στα 50-62 λεπτά/ kWh. Η φόρτιση χρεώνεται ως υπηρεσία με συντελεστή ΦΠΑ 24% και θα μπορούσε να μειωθεί στα χαμηλά επίπεδα του 6% που ισχύει για την ηλεκτρική ενέργεια, σύμφωνα με εκπροσώπους της αγοράς και να μειωθεί το κόστος φόρτισης περίπου κατά 15%.
Ενα τρίτο ζήτημα που θέτει η αγορά είναι το υψηλό κόστος εγκατάστασης, το οποίο μόλις σε ποσοστό 20%-25% αντιστοιχεί στο μηχάνημα, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αντιπροσωπεύει το κόστος σύνδεσης με το δίκτυο όταν απαιτείται επαύξηση ισχύος ή νέος μετασχηματιστής. Κάποιες εταιρείες προτείνουν την επιδότηση μέρους αυτού του κόστους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σε ό,τι αφορά τα περί καθυστερήσεων, η πλευρά του ΔΕΔΔΗΕ αντιπαρέρχεται, υποστηρίζοντας ότι οι συνδέσεις διαρκούν το πολύ δέκα ημέρες. Αυτή τη στιγμή, τονίζουν κύκλοι της εταιρείας, έχουμε 138 αιτήματα εκ των οποίων έχουν ολοκληρωθεί τα 90 και 15 έχουν ανακληθεί. Αναφέρουν επίσης ότι από 334 σημεία φόρτισης σε όλη την επικράτεια έφτασαν τον Σεπτέμβριο του 2021 στα 1.040. «Υλοποιούμε έργα όπου χρειάζεται και προσβλέποντας στη μελλοντική ζήτηση προγραμματίζουμε την ενίσχυση του δικτύου στην Αττική με 1 GW στην υψηλή τάση και στη μέση και χαμηλή τάση “τρέχουν” έργα για αρκετούς υποσταθμούς», υπογραμμίζουν από τον ΔΕΔΔΗΕ.
Κίνητρα για αγορά ηλεκτρικών Ι.Χ.
Με σειρά κινήτρων, όπως και όλες οι χώρες της Ευρώπης, η Ελλάδα στηρίζει την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και ήδη το 2021 ολοκληρώθηκε επιτυχώς ο πρώτος κύκλος του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά», υπερκαλύπτοντας κατά 183,6% τον εθνικό στόχο καθώς ταξινομήθηκαν 6.697 ηλεκτρικά οχήματα έναντι στόχου για 3.750. Ο πρώτος κύκλος του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά», συνολικού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, έκλεισε με 19.000 αιτήσεις και τζίρο 70 εκατ. ευρώ στην αγορά, εκ των οποίων το 69% ήταν τα ηλεκτρικά ποδήλατα.
Μέσα στον Απρίλιο θα ανοίξει ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος με συνολικά κονδύλια 50 εκατ. ευρώ και αναδρομική ισχύ από 1/12/2021, θα καλύψει δηλαδή και αγορές οχημάτων, δικύκλων και ποδηλάτων από τη συγκεκριμένη ημερομηνία και μέχρι τη λήξη του προγράμματος. Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το νέο πρόγραμμα περιλαμβάνει ενισχυμένες επιδοτήσεις αλλά και κοινωνικά κριτήρια για ΑμεΑ, τρίτεκνους και νέους έως 29 ετών.
Το ποσοστό επιδότησης για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου αυξάνεται από 20% σε 30% και το μέγιστο ποσό σε 8.000 ευρώ από 6.000 ευρώ που ίσχυε στον προηγούμενο κύκλο. Η απόσυρση παλαιού οχήματος επιβραβεύεται με 1.000 ευρώ, ενώ η αγορά έξυπνου οικιακού φορτιστή με 500 ευρώ. Επιπλέον, 1.000 ευρώ επιδότηση θα έχουν άτομα με αναπηρία, οικογένειες με τουλάχιστον 3 εξαρτώμενα τέκνα θα λάβουν επιπλέον επιδότηση 1.000 ευρώ για κάθε τέκνο, έναντι των συνολικά 1.000 ευρώ που προέβλεπε το προηγούμενο πρόγραμμα, ενώ επιπλέον 1.000 ευρώ θα λαμβάνουν και οι νέοι έως 29 ετών.
Για την αγορά ηλεκτρικών δικύκλων και τρικύκλων κατηγορίας L5e έως και L7e αυξάνεται από 20% σε 40% και το μέγιστο ποσό επιδότησης από 800 ευρώ σε 3.000 ευρώ. Ειδικά για νέους έως 29 ετών προβλέπεται η προσαύξηση της ενίσχυσης κατά 1.000 ευρώ για την αγορά ηλεκτρικών μικροαυτοκινήτων. Το ποσοστό επιδότησης για τα ηλεκτρικά δίκυκλα L1e έως L4e παραμένει στο 20% και το μέγιστο ποσό επιδότησης θα είναι 800 ευρώ. Στις κατηγορίες αυτές περιλαμβάνονται τα ελαφρά ηλεκτρικά δίκυκλα και τρίκυκλα με κυβισμό μικρότερο των 50 cc καθώς και τα αντίστοιχα οχήματα μεγαλύτερου κυβισμού. Το ποσοστό επιδότησης για τα ηλεκτρικά ποδήλατα παραμένει στο 40% και το μέγιστο ποσό επιδότησης θα είναι 800 ευρώ.
Για τις εταιρείες, το ποσοστό επιδότησης για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου αυξάνεται από 20% σε 30% και το μέγιστο ποσό σε 8.000 ευρώ ανά όχημα. Επίσης, καταργείται το όριο επιδότησης των 3 οχημάτων για κάθε εταιρεία και των 6 για τα νησιά, ενώ οι εταιρείες θα μπορούν πλέον να επιδοτούνται και για την αγορά και εγκατάσταση έξυπνων φορτιστών αποκλειστικά για την εξυπηρέτησή τους και όχι για εμπορική εκμετάλλευση. Επιπλέον, θα επιδοτούνται με 1.000 ευρώ για την αντικατάσταση κάθε παλαιού οχήματος με ηλεκτρικό. Η αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου σε όλα τα νησιά της χώρας επιδοτείται με επιπλέον 4.000 ευρώ. Ενισχύονται επίσης οι εταιρείες αντιπροσώπων, εμπόρων και εισαγωγέων αυτοκινήτων για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων επίδειξης (test drive) με ποσοστό επιδότησης 30% και μέγιστο ποσό τις 8.000 ευρώ ανά αυτοκίνητο. Σε σχέση με τον πρώτο κύκλο του προγράμματος, δεν θα υπάρχει πλέον η υποχρέωση εξαγοράς του οχήματος στη λήξη της περιόδου χρονομίσθωσης. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η αντικατάσταση των παλαιών ρυπογόνων εταιρικών στόλων.
Εκτίναξη παραγωγής και πωλήσεων σε όλο τον κόσμο
Αν και με πολλές διαφορετικές ταχύτητες η ηλεκτροκίνηση στην Ευρώπη αυξάνεται συνεχώς, με τη στήριξη των κυβερνήσεων των κρατών-μελών που παρέχουν σειρά φορολογικών και άλλων κινήτρων για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων προκειμένου να πετύχουν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. μέσω του «Fit for 55» για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και την προσαρμογή της αυτοκινητοβιομηχανίας στα νέα όρια εκπομπών χαμηλών ρύπων που την ωθεί σε μεγαλύτερη παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και διάθεσης στην αγορά περισσότερων μοντέλων. Βάσει των προβλέψεων, η παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη αναμένεται να εξαπλασιαστεί μέχρι το 2025, φτάνοντας σε περισσότερα από 4 εκατομμύρια αυτοκίνητα και φορτηγά ή περισσότερο από το ένα πέμπτο των όγκων παραγωγής αυτοκινήτων της Ε.Ε. Ο ρυθμός της στροφής των καταναλωτών από τα συμβατικά αυτοκίνητα στα ηλεκτροκίνητα είναι τέτοιος, που το 2020 ξεπέρασε στις πωλήσεις την Κίνα, καταγράφοντας αύξηση 43%.
Τον Δεκέμβριο του 2021 μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία από την ανεξάρτητη εταιρεία αναλύσεων και μελετών του κλάδου των αυτοκινήτων Matthias Schmidt, που συγκεντρώθηκαν για λογαριασμό της εφημερίδας Financial Times, για πρώτη φορά στην Ιστορία πουλήθηκαν περισσότερα αυτοκίνητα με μπαταρίες απ’ ό,τι πετρελαιοκίνητα. Σε 18 ευρωπαϊκές αγορές, συμπεριλαμβανομένης και της Βρετανίας, πάνω από το 20% των αυτοκινήτων που πουλήθηκαν τον τελευταίο μήνα του 2021 κινούνταν αποκλειστικά με μπαταρίες. Μόνο τον Δεκέμβριο πουλήθηκαν στη Δυτική Ευρώπη 176.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αριθμός που είναι αυξημένος κατά 6% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2020. Μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2021 η Ευρώπη πρόσθεσε στον στόλο των ηλεκτροκίνητων οχημάτων της 410.000 αυτοκίνητα (αύξηση 50% σε ετήσια βάση) που μεταφράζεται σε ένα εντυπωσιακό μερίδιο αγοράς 19%. Οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων στο τρίτο τρίμηνο του ’21 στην Ευρώπη ήταν ελαφρώς χαμηλότερες από την Κίνα και σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερες από τις ΗΠΑ. Η υψηλότερη διείσδυση παρατηρήθηκε για άλλη μια φορά στη Σουηδία, όπου σχεδόν τα μισά επιβατικά αυτοκίνητα που πωλήθηκαν ήταν ηλεκτρικά. Σχετικά υψηλά μερίδια αγοράς παρατηρήθηκαν στη Δανία, στη Φινλανδία, στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία.
Το κόστος των ηλεκτρικών αυτοκινήτων παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα συμβατικά, γι’ αυτό και οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρέχουν κίνητρα αγοράς. Το υψηλό κόστος είναι και ο λόγος που η συγκεκριμένη αγορά εμφανίζει… ταξικά χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Κατασκευαστών Αυτοκινήτων ACEA, το 75% των πωλήσεων ηλεκτρικών οχημάτων συγκεντρώνεται σε μόλις τέσσερις χώρες με ιδιαίτερα υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ενώ το υπόλοιπο 25% αναλογεί στα υπόλοιπα 23 κράτη.
Με πολύ διαφορετικές ταχύτητες αναπτύσσεται και το δίκτυο σταθμών φόρτισης στα διάφορα κράτη-μέλη, με την Ολλανδία να συγκεντρώνει το 30% των σημείων φόρτισης που διατίθενται συνολικά στην Ευρώπη, τη Γαλλία το 20,4%, τη Γερμανία το 19,9%, την Ιταλία το 5,8% και τη Σουηδία το 5%. Αυτές οι πρωτοπόρες χώρες στον τομέα των σημείων φόρτισης καλύπτουν το 23% της συνολικής επιφάνειας της Ε.Ε., αλλά αντιπροσωπεύουν το 70% όλων των σημείων φόρτισης ECV στην Ε.Ε. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στην πενταμελή ομάδα χωρών με τα λιγότερα σημεία φόρτισης, μαζί με την Κύπρο, τη Μάλτα, τη Βουλγαρία και τη Λιθουανία.
