Να κλείσει τα ανοικτά μέτωπα σε πολλά μεγάλα έργα και τον σιδηρόδρομο και παράλληλα να αποτρέψει το άνοιγμα νέων «πληγών» σε κρίσιμες υποδομές, όπως η γραμμή 4 του μετρό Αθήνας ή ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ), λόγω αλλαγών δημάρχων, επιχειρεί η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών. Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα των χθεσινών δηλώσεων του υπουργού, Χρήστου Σταϊκούρα, και του υφυπουργού, Νίκου Ταχιάου, σε συνάντηση με τους δημοσιογράφους.
Στις 12 δέσμες πολιτικών που παρουσίασε χθες ο υπουργός περιλαμβάνεται και η συντήρηση/αναβάθμιση υφιστάμενων υποδομών, ειδικά μετά τις φυσικές καταστροφές, όπως η πρόσφατη στη Θεσσαλία, που κατάφερε θανάσιμο πλήγμα στον ήδη ετοιμοθάνατο ελληνικό σιδηρόδρομο.
Για τις εκκρεμότητες ώστε να υπογραφεί η σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού με την κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis Projects, όπως η σταδιακή αύξηση τιμών στα διόδια, από τα 0,03 ευρώ ανά χιλιόμετρο που είναι σήμερα σε 0,06 ευρώ, που είναι στους υπόλοιπους οδικούς άξονες, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου παρέπεμψε στο ΤΑΙΠΕΔ, που είχε προκηρύξει τον σχετικό διαγωνισμό. Ο κ. Σταϊκούρας επικαλέστηκε, μάλιστα, εισήγηση του ΤΑΙΠΕΔ προς την κυβέρνηση, του περασμένου Ιουλίου, στην οποία δεν αναφέρονται εκκρεμότητες από πλευράς υπουργείου Υποδομών, όπως είπε.
Τι ισχύει με τα διόδια της Εγνατίας
Ωστόσο, τόσο στη διακήρυξη του διαγωνισμού της Εγνατίας Οδού, όσο και σε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του 2020 (ΦΕΚ Β’ 2018/25.05.2020), την οποία συνυπογράφει ο κ. Σταϊκούρας ως υπουργός Οικονομικών, αναφέρεται σαφώς πως προ της υπογραφής της σύμβασης παραχώρησης πρέπει να εκδοθεί ΚΥΑ για αύξηση των διοδίων από 0,03 ευρώ ανά χιλιόμετρο σε 0,04 ευρώ ανά χιλιόμετρο.
Συγκεκριμένα, στο άρθρο 14.4 της διακήρυξης του διαγωνισμού της Εγνατίας Οδού αναφέρεται πως «μετά την υποβολή στο Ταμείο (σ.σ.: το ΤΑΙΠΕΔ) των στοιχείων του όρου 14.2 ανωτέρω και τον έλεγχο αυτών, ο Προτιμητέος Επενδυτής θα προσέλθει διά της ΕΕΣ για την υπογραφή της Σύμβασης Παραχώρησης εντός δέκα (10) ημερών από τη σχετική γνωστοποίηση του Ταμείου. Προ της σχετικής γνωστοποίησης του Ταμείου, προϋποτίθεται η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την αναπροσαρμογή των διοδίων τελών που επιβάλλονται και εισπράττονται στον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού και των τριών (3) καθέτων οδικών αξόνων βάσει χρέωσης ανερχόμενης σε 0,04€/χλμ. (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) για τα οχήματα κατηγορίας 2». Στην κατηγορία 2 ανήκουν τα Ιδιωτικής Χρήσης επιβατικά οχήματα.
Αλλά και η ΚΥΑ του 2020, που συνυπογράφει ο κ. Σταϊκούρας ως υπουργός Οικονομικών, αναφέρει στο άρθρο 2 (παράγραφος 5) πως «προ της υπογραφής της σύμβασης παραχώρησης τα τέλη διοδίων του Παραρτήματος ΙΙΙ θα αναπροσαρμοστούν βάσει χρέωσης ανερχόμενης σε 0,04€ / χλμ. (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) για τα οχήματα κατηγορίας 2». Στην παράγραφο έξι του ίδιου άρθρου προστίθεται πως «από την ημερομηνία έναρξης παραχώρησης της σύμβασης παραχώρησης της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου, τα τέλη διοδίων που επιβάλλονται στον αυτοκινητόδρομο “Εγνατία Οδός” και στους προαναφερθέντες τρεις (3) κάθετους οδικούς άξονες καθορίζονται σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις της σύμβασης παραχώρησης και την τιμολογιακή πολιτική διοδίων τελών για τον αυτοκινητόδρομο “Εγνατία Οδός” και τους τρεις κάθετους σε αυτόν άξονες που κοινοποιήθηκε στη Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών (DG – MOVE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 7 της Οδηγίας 1999/62/ΕΟΚ».
Τα ανοικτά μέτωπα και οι νέοι δήμαρχοι
Για τα άλλα μέτωπα με τους παραχωρησιούχους των οδικών αξόνων, όπως οι αυξήσεις στα διόδια με βάση τις συμβάσεις παραχώρησης, στο υπουργείο τόνισαν πως οι εταιρείες δεν επανήλθαν στο αίτημά τους μετά την καταστροφή της Θεσσαλίας. Ωστόσο, οι συμβάσεις προβλέπουν συγκεκριμένες ετήσιες αναπροσαρμογές στα κόμιστρα με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, που κάποια στιγμή θα τεθούν στο τραπέζι. Ενδεικτικές ήταν και οι δηλώσεις Ταχιάου για τη γέφυρα Βαρυμπόμπης στην εθνική οδό, η οποία, όπως είπε, πρέπει να γκρεμιστεί και να ανακατασκευαστεί, ανεξάρτητα από το αν μπουν (όπως προβλέπει η σύμβαση παραχώρησης) ή δεν μπουν πλευρικά διόδια.
Ο κ. Σταϊκούρας τόνισε χθες πως μολονότι προωθούνται νέα οδικά έργα, όπως το τμήμα Ιωάννινα – Κακαβιά της Ιονίας Οδού και η σύνδεση Λαμίας με Καρπενήσι, το υπουργείο μετατοπίζει το ενδιαφέρον του προς τα σιδηροδρομικά έργα και τα λιμάνια, στα οποία περιορίζεται πλέον (με εξαιρέσεις) και η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μέχρι να φτάσουμε, όμως, εκεί, στο υπουργείο περιμένουν τους νέους (ή και παλαιούς) δημάρχους, προκειμένου να κλείσουν πιθανά μέτωπα που θα ανοίξουν σε σημαντικά έργα, όπως η γραμμή 4 του μετρό Αθήνας, η ανατολική περιφερειακή («flyover») της Θεσσαλονίκης, η σύνδεση του τρένου με το λιμάνι της Πάτρας κ.λπ. Ο κ. Ταχιάος είπε χθες πως οι προσφυγές για τους σταθμούς μετρό σε Εξάρχεια και Ευαγγελισμό μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές καθυστερήσεις. Πρόσθεσε πως οι δημόσιες δηλώσεις του νέου δημάρχου Αθηναίων, Χάρη Δούκα, για τον σταθμό στα Εξάρχεια δεν ήταν σαφείς. Ωστόσο, μετά τις δηλώσεις Ταχιάου, σε συνέντευξή του στο MEGA, ο κ. Δούκας πήρε σαφή θέση υπέρ της κατασκευής του σταθμού μετρό στα Εξάρχεια.
Σε διαβούλευση καλείται να προχωρήσει το υπουργείο Υποδομών και με τους νέους δημάρχους στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, ώστε να εκκινήσει επιτέλους το έργο της ανατολικής περιφερειακής με το υπερυψωμένο τμήμα (flyover). Ο κ. Ταχιάος είπε χθες πως στο flyover έχει ήδη εγκατασταθεί ο εργολάβος (από πέρυσι!), ενώ λόγο στην πορεία του έργου έχουν και οι δανειστές, αφού προωθείται μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Διαβούλευση αναμένεται και με τους νέους δημάρχους σε πόλεις της Κρήτης που διαμαρτύρονται για τις παρακάμψεις, αφού εντός των προσεχών εβδομάδων κατατίθενται οι οικονομικές προσφορές για το βασικό τμήμα (Χανιά – Ηράκλειο) του ΒΟΑΚ. Υπενθυμίζεται πως οι δήμοι Ηρακλείου και Μαλεβιζίου έχουν προσφύγει κατά των περιβαλλοντικών όρων του διαγωνισμού για τον ΒΟΑΚ.
Και για τα έργα της Θεσσαλίας θα χρειαστεί άμεση διαβούλευση με τον νέο περιφερειάρχη και τους δημάρχους της περιοχής, είπε χθες η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών. Για παράδειγμα, έχει ζητηθεί η γνώμη τους για τον νέο φορέα που θα προχωρήσει τα έργα και τις παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση νέων πλημμυρικών φαινομένων στη Θεσσαλία. Ο κ. Ταχιάος τόνισε πως «έχουμε υποχρέωση να έρθουμε σε συνδιαλλαγή και έντιμη διαβούλευση και με τον νεοεκλεγέντα περιφερειάρχη και τους δημάρχους. Αμέσως μετά το τέλος των δημοτικών εκλογών όλοι ζήτησαν ραντεβού». Πρόσθεσε, όμως, πως «δεν πρέπει να χάσουμε τον χρόνο σε πολιτικοποίηση έργων και αντιπαραθέσεις που φέρνουν προβλήματα και στο τέλος κοστίζουν στον ελληνικό λαό». Ο ίδιος ξεκαθάρισε πως «όταν συμβασιοποιείται ένα έργο, εκτελείται όπως έχει συμβασιοποιηθεί. Οι αναθεωρήσεις των έργων εξυπηρετούν απλώς τους κατασκευαστές. Τα έργα πρέπει να γίνονται σωστά, βάσει χρονοδιαγραμμάτων και συμβάσεων».
Το μεγάλο στοίχημα του σιδηροδρόμου
Μέσα στο 2023 ο ελληνικός σιδηρόδρομος δέχθηκε δύο θανατηφόρα πλήγματα, από την τραγωδία των Τεμπών και τις πλημμύρες που κατέστρεψαν μεγάλο τμήμα του δικτύου. Ο κ. Σταϊκούρας είπε χθες πως «το 2023 ήταν άστοχη, δύσκολη και ατυχής χρονιά για τον σιδηρόδρομο» και πρόσθεσε πως ήδη έγινε το πρώτο βήμα για την αναβάθμισή του, με ενίσχυση της χρηματοδότησης του ΟΣΕ στα 70 εκατ. από 45 εκατ. ευρώ, αλλά μέσα «σε πλαίσιο εποπτείας, λογοδοσίας και μετρήσιμων αποτελεσμάτων».
Όμως η κατάσταση είναι περίπλοκη, με τον υπουργό Υποδομών να δηλώνει πως δεν είναι σε θέση να ανακοινώσει πόσα οφείλουν ο ΟΣΕ και η ΓΑΙΑΟΣΕ στην Hellenic Train και πόσα οφείλει η τελευταία στους δύο κρατικούς οργανισμούς! Τόνισε πως γι’ αυτόν τον λόγο συγκροτήθηκε η επιτροπή στην οποία μετέχουν εκπρόσωποι των εμπλεκομένων στον σιδηρόδρομο, ώστε να ξεκαθαρίσει επιτέλους η κατάσταση με οφειλές, αρμοδιότητες κ.λπ.
Ο ίδιος δήλωσε πως μέχρι στιγμής η διοίκηση της Hellenic Train δεν έχει ζητήσει ραντεβού προκειμένου να συζητήσει τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί μετά τη διακοπή κυκλοφορίας στον άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Εμφανίστηκε, όμως, διατεθειμένος να συζητήσει, καθώς, όπως είπε, υπάρχει πράγματι θέμα μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Για τα έργα αποκατάστασης ο κ. Ταχιάος είπε πως πρώτα θα κατασκευαστεί, με ανάθεση που θα κάνει ο ΟΣΕ, η σιδηροδρομική επιδομή στη γραμμή καθόδου. Στη συνέχεια θα αρχίσει η κυκλοφορία μόνο εμπορευματικών αμαξοστοιχιών, οι οποίες στο τμήμα Λιανοκλάδι – Λάρισα θα κινούνται με ντιζελομηχανές (μέχρι να κατασκευαστούν τα έργα ηλεκτροκίνησης). Σε δεύτερο χρόνο θα κυκλοφορήσουν τα επιβατικά τρένα. Η ολοκλήρωση των έργων θα απαιτήσει τουλάχιστον 18 μήνες, είπαν χθες στο υπουργείο.
Η Ελλάδα, τόνισε χθες ο κ. Σταϊκούρας, μπορεί να επωφεληθεί από τις αλλαγές στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών και το βάρος που δίνει πλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση στον εμπορικό δρόμο Βαλτικής – Ευξείνου Πόντου – Αιγαίου και στη σύνδεση των λιμανιών Ελλάδας – Βουλγαρίας – Ρουμανίας. Το θέμα συζητήθηκε στην τελευταία συνάντηση των πρωθυπουργών των τριών χωρών, στην οποία συμμετείχε και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών. Παράλληλα, αν υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον, η Ελλάδα θέλει να συμμετάσχει στις εναλλακτικές οδούς εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών με πλήρη αξιοποίηση των λιμανιών της Βόρειας Ελλάδας. «Πόροι υπάρχουν» για το σιδηρόδρομο και τα λιμάνια, είπε ο Χρ. Σταϊκούρας και πρόσθεσε πως ειδικό ενδιαφέρον έχουν οι λιμένες Θεσσαλονίκης, Βόλου, Ηγουμενίτσας, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης.
Από τις χθεσινές δηλώσεις προκύπτει πως προτεραιότητα στα σιδηροδρομικά έργα δίνεται στο τμήμα Τοξότες – Νέα Καρβάλη, που θα προχωρήσει αυτοτελώς με χρηματοδότηση από το κοινοτικό εργαλείο CEF, ενώ για τη σύνδεση του λιμανιού της Πάτρας με το σιδηροδρομικό δίκτυο θα επανυποβληθεί πρόταση χρηματοδότησης από το CEF τον Ιανουάριο. Παράλληλα, φαίνεται πως θα προχωρήσει η επέκταση του προαστιακού προς Λαύριο, όχι όμως και η σύνδεση με Ραφήνα. «Αναζητούμε χρηματοδότηση από κοινοτικά εργαλεία και από μηχανισμούς για τα διευρωπαϊκά δίκτυα», είπε ο κ. Ταχιάος. Τόνισε πως στις προτεραιότητες του υπουργείου είναι και το δημοπρατημένο έργο αναβάθμισης της γραμμής Αλεξανδρούπολης – Ορμένιο, ύψους 1,1 δισ. ευρώ.
