Εισαγωγή
Στο παρόν μας άρθρο θα εξετάσουμε την κατάρρευση του Κέντρου Υγείας του Μουζακίου, με την γνωστή μας προσέγγιση, τις ιστορικές αεροφωτογραφίες της περιοχής, προσπαθώντας να απαντήσουμε και σε αυτή την πλημμύρα στο ερώτημα: Τι ή ποιος έφταιξε; Γιατί όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει η αλήθεια πιο κοντά.
Το γεγονός
Ένα έντονο καιρικό φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα, το οποίο καλείται Ιανός. Ήδη έχει πλήξει την κεντρική Ελλάδα και αυτή την στιγμή βρίσκεται στην Κρήτη. Ωστόσο η κατάρρευση του Κέντρου Υγείας του Μουζακίου, το ξημέρωμα του Σαββάτου 19 Σεπτεμβρίου, απασχόλησε έντονα την επικαιρότητα, δεδομένου ότι μιλάμε και για μια κρίσιμη εγκατάσταση δημοσίου συμφέροντος.
Στην άνω εικόνα, απόσπασμα από πτήση drone, του Πέτρου Ζιώγα,
φαίνεται το κέντρο υγείας, στα δεξιά, που έχει ήδη καταρρεύσει.
Αυτοψία από ψηλά
Κατευθυνθήκαμε λοιπόν, όπως κάνουμε συνήθως, νοερά (ψηφιακά δηλαδή) στην θέση της πληγείσας περιοχής και είδαμε αφενός τις σύγχρονες αεροφωτογραφήσεις περιόδου 2015-2016 και αφετέρου τις παλαιές αεροφωτογραφήσεις περιόδου 1945-1960. Θα μπορούσαμε να τις αφήσουμε ασχολίαστες (όπως και στην Εύβοια), καθότι μιλούν από μόνες τους για τις έντονες περιπτώσεις επεμβάσεων στον χώρο του ποταμού που ξεχείλισε.
Ξεκινάμε λοιπόν με μια γενική άποψη της περιοχής από τις αεροφωτογραφήσεις περιόδου 1945-1960:
Οι κίτρινες γραμμές που φαίνονται είναι η ψηφιακή γραμμή της όχθης η οποία αλλάζοντας το υπόβαθρο μας (αεροφωτογραφήσεις περιόδου 2015-2016) βλέπουμε που έπρεπε να είναι σήμερα:
Όπως προκύπτει διαπιστώνουμε ότι οι επιχωματώσεις, είτε οι φυσικές του ποταμού, είτε από μπάζωμα των ανθρώπων και στις δυο πλευρές του ποταμού είναι έντονες. Αλλά ας πλησιάσουμε πιο κοντά πάλι με τις αεροφωτογραφήσεις περιόδου 1945-1960:
Αν αλλάξουμε πάλι το υπόβαθρο μας (αεροφωτογραφήσεις περιόδου 2015-2016) βλέπουμε που έπρεπε να είναι σήμερα:
Διαπιστώνουμε δηλαδή ότι τόσο το κέντρο υγείας όσο και η εκκλησία με το πάρκινγκ απέναντι βρίσκονται μέσα στην ιστορική κοίτη του ρέματος.
Στην τελευταία μας εικόνα φαίνονται οι σύγχρονοι δρόμοι πάνω στο υπόβαθρο με τις αεροφωτογραφήσεις περιόδου 1945-1960, όπου οι μπλε κουκκίδες με τα σημεία ενδιαφέροντος είναι φανερό, για ακόμα μια φορά, ότι βρίσκονται μέσα στην κοίτη του ρέματος:
Συμπεράσματα
Για ακόμα μια φορά διαπιστώνουμε ότι τα αίτια μιας κατάρρευσης ή μιας πλημμυρικής καταστροφής δεν είναι μόνο ο μεγάλος όγκος νερού αλλά κυρίως η, χωρίς σοβαρή χωροταξική μελέτη, επέμβαση μας στον παραρρεμάτιο χώρο.
Επομένως για να αντιμετωπίσουμε σωστά τα αποτελέσματα των πλημμυρών θα πρέπει να εντοπίζουμε και κάθε φορά τα συγκεκριμένα και κυρίως τα σωστά αίτια, με σκοπό να μάθουμε από αυτά και όχι σε κάθε τέτοια καταστροφή να ανακαλύπτουμε που πάλι κάποιοι, κάποτε καταπάτησαν τον χώρο ενός ρέματος.
Τι πρέπει να γίνει;
(Υιοθετούμε τις ορθές προτάσεις, όπως αυτές διατυπώθηκαν στο Δελτίο Τύπου του συλλόγου «Ροή – Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων» για τις πλημμύρες στην Εύβοια.)
1. Απομάκρυνση όλων των αυθαιρέτων (νομιμοποιημένων και παράνομων) από τις κοίτες των ρεμάτων και ποταμών. Να δοθεί στα ρέματα ο απαραίτητος χώρος εκτόνωσης της πλημμύρας Τα «νομιμοποιημένα” να απαλλοτριωθούν και οι δήμοι και Περιφέρειες να βρουν τους πόρους γιατί το κόστος της ζωής που χάνεται είναι ανεκτίμητης αξίας.
2. Να σταματήσουν οι εγκιβωτισμοί ρεμάτων με τσιμέντα και συρματοκιβώτια, που πλέον σε όλο τον κόσμο θεωρούνται παρωχημένης αντίληψης και να χρησιμοποιούνται για στηρίξεις πρανών φυσικά υλικά «οικομηχανική τεχνολογία / soil bioengineering». Τα εγκιβωτισμένα ρέματα είναι επικίνδυνα γιατί το νερό δε συναντά αντιστάσεις και η ορμή κι η ταχύτητά του αυξάνονται, ενώ μειώνονται οι χρόνοι υπερχείλισης.
3. Να αντιμετωπίζονται τα ρέματα σε επίπεδο «λεκανών απορροής», όπως επιτάσσουν οι Οδηγίες της ΕΕ οι οποίες έχουν γίνει νόμος του Κράτους. Τα αποσπασματικά έργα είναι για γρήγορες εργολαβίες και σπατάλη χρημάτων μόνο και δε λύνουν προβλήματα αλλά τα μεταφέρουν παρακάτω.
4. Οριοθετήσεις ρεμάτων με κριτήριο την ασφάλεια των πολιτών και την περιβαλλοντική προστασία των ρεμάτων ως οικοσυστημάτων.
5. Άμεσα Έργα Ορεινής Υδρονομίας στις ορεινές δασικές περιοχές που έχουν καεί . Είναι έργα απαραίτητα που μπορούν να γίνουν με φυσικά υλικά και καθόλου κοστοβόρα.
6. Αποκάλυψη αστικών ρεμάτων, όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο πλέον και απόδοση τους στην πόλη και τους πολίτες. Ως αποτέλεσμα αυτής της αποκατάστασης είναι η κλιματική, αισθητική, και οικονομική αναβάθμιση των περιοχών που περιβάλλουν τα ρέματα αυτά.
Ζητάμε από τους συμπολίτες μας, να αντιληφθούν το ρόλο και την σημασία της ύπαρξης των ρεμάτων και να αντιδρούν στην απίστευτη σπατάλη πόρων και την τεράστια καταστροφή του περιβάλλοντος σε άχρηστα και αναποτελεσματικά έργα που ονομάζονται κατ’ευφημισμό «αντιπλημμυρικά».
__________________________________________________________________________
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΣ,
Αγρονόμος – Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π.,
μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου “Ροή – Πολίτες υπέρ των ρεμάτων”
