Τον δρόμο για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα ανάπτυξης δικτύου υδρογόνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, άνοιξε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο ενέκρινε νέα σειρά νόμων για τη μετάβαση των ευρωπαϊκών αγορών φυσικού αερίου και υποδομών σε υδρογόνο.
Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη του 2021, η ΕΕ ξεκίνησε τη γενική αναθεώρηση της διακυβέρνησής της για το φυσικό αέριο για να προετοιμάσει το μπλοκ για ένα μέλλον όπου το φυσικό αέριο θα καταργηθεί σταδιακά – και θα μπει σταδιακά το υδρογόνο.
Η νέα οδηγία και ο νέος κανονισμός για τις αγορές φυσικού αερίου και υδρογόνου αποσκοπούν στην απαλλαγή του ενεργειακού τομέα της ΕΕ από τις εκπομπές άνθρακα, ενισχύοντας την παραγωγή και την ενσωμάτωση ανανεώσιμων αερίων και υδρογόνου.
Τα μέτρα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό που διαταράσσεται από γεωπολιτικές εντάσεις, ιδίως από την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αλλά και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Κατά τις διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο σχετικά με την οδηγία, οι ευρωβουλευτές επικεντρώθηκαν στη διασφάλιση διατάξεων σχετικά με τη διαφάνεια, τα δικαιώματα των καταναλωτών και την υποστήριξη των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας.
«Κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς την ενεργειακή μετάβαση», δήλωσε ο Jerzy Buzek, πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας και κεντροδεξιός νομοθέτης που συνηγήθηκε των διαπραγματεύσεων για τους δίδυμους νόμους που αποτελούν το πακέτο φυσικού αερίου.
«Ο νέος κανονισμός θα μετατρέψει την τρέχουσα αγορά ενέργειας σε μια βασισμένη κυρίως σε δύο πηγές – την πράσινη ηλεκτρική ενέργεια και τα πράσινα αέρια», τόνισε.
Κοινό σύστημα
Ο νέος κανονισμός, που εγκρίθηκε με 447 ψήφους υπέρ, 90 κατά και 54 αποχές, θα ενισχύσει τους μηχανισμούς δίκαιης τιμολόγησης και σταθερού ενεργειακού εφοδιασμού, επιτρέποντας ταυτόχρονα στα κράτη μέλη να περιορίσουν τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Η νομοθεσία θα εισαγάγει ένα κοινό σύστημα αγοράς φυσικού αερίου για την αποφυγή του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών και ένα πιλοτικό σχέδιο για την ενίσχυση της αγοράς υδρογόνου της ΕΕ για πέντε χρόνια.
Ο κανονισμός επικεντρώνεται επίσης στην αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές υδρογόνου, ιδίως σε περιοχές που στηρίζονται στον άνθρακα, προωθώντας τη μετάβαση σε βιώσιμες πηγές ενέργειας, όπως το βιομεθάνιο και το υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
Ο νόμος θέτει «τα νομικά θεμέλια για μια ευρωπαϊκή αγορά υδρογόνου, σηματοδοτώντας την έναρξη της σταδιακής κατάργησης του φυσικού αερίου», αναφέρει στο Euractiv, ο Γενς Γκάιερ, Γερμανός κεντροαριστερός νομοθέτης που συνηγήθηκε των διαπραγματεύσεων.
Η ομάδα υπεράσπισης του κλίματος CAN Europe σχολίασε ότι «το πακέτο φυσικού αερίου λειτουργεί με μια λογική αντικατάστασης ένας προς έναν, δηλαδή (…) αντιγραφή του τρέχοντος συστήματος υποδομής φυσικού αερίου σε μελλοντικά δίκτυα υδρογόνου».
Από τα δίκτυα αερίου στα δίκτυα υδρογόνου
Ο σχεδιασμός του δικτύου υδρογόνου θα επιβλέπεται από την οντότητα της ΕΕ για τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων υδρογόνου (ENNOH). Αυτός ο νεοσύστατος φορέας θα παρουσιάσει ένα δεκαετές σχέδιο ανάπτυξης για την υποδομή υδρογόνου της Ευρώπης το 2026 – σε συνεργασία με τον φορέα εκμετάλλευσης αερίου ENTSOG.
Ορισμένοι παρατηρητές του κλάδου υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία της ENNOH και να θολώσει τα νερά όταν πρόκειται για τη μετάβαση από το αέριο στο υδρογόνο. Οι διαχειριστές αγωγών φυσικού αερίου που επιθυμούν να επαναχρησιμοποιήσουν τον εξοπλισμό τους για να φιλοξενήσει υδρογόνο πρέπει να το συμπεριλάβουν στο δεκαετές πρόγραμμα της ENNOH.
Από το 2028 η ENNOH θα λειτουργεί ανεξάρτητα βάσει ενός σχεδίου ανάπτυξης για το δίκτυο υδρογόνου.
To νέο πλαίσιο
Ο Geier είπε ότι το νέο πλαίσιο σηματοδοτεί την έναρξη μιας κρίσιμης διαδικασίας: τον παροπλισμό του δικτύου φυσικού αερίου, καθώς «η μετάβαση από το φυσικό αέριο στο υδρογόνο θα καταστήσει περιττά μέρη του δικτύου».
Ο παροπλισμός του δικτύου φυσικού αερίου έχει αποδειχθεί αμφιλεγόμενος στο παρελθόν και οι ακτιβιστές επαίνεσαν τους κανόνες της ΕΕ για την έναρξη της διαδικασίας.
Η Esther Bollendorf της CAN Europe είπε ότι το πακέτο «ξεκίνησε μια θετική διαδικασία για τον παροπλισμό των δικτύων αερίου που δεν θα χρειαστούν στο μέλλον».
Η νέα εποπτική αρχή του δικτύου υδρογόνου
Οι νομοθέτες της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για το τελευταίο κομμάτι της πολιτικής της Ένωσης για το υδρογόνο, ιδρύοντας έναν φορέα σχεδιασμού δικτύου που θα γίνει σταδιακά ανεξάρτητος από τους υπάρχοντες φορείς εκμετάλλευσης δικτύων φυσικού αερίου.
Παράλληλη ιδιοκτησία
Δεδομένης της μονοπωλιακής θέσης των φορέων εκμετάλλευσης δικτύων και του ελέγχου τους επί της εισόδου στην αγορά, οι ρυθμιστικές αρχές σκοπεύουν συνήθως να προστατεύσουν τους καταναλωτές επιβάλλοντας περιορισμούς στην ιδιοκτησία του δικτύου.
Όσον αφορά το υδρογόνο, η Επιτροπή πρότεινε σαφή διαχωρισμό των τοπικών φορέων εκμετάλλευσης του δικτύου υδρογόνου και φυσικού αερίου.
Μετά από πιέσεις από τη Γερμανία, το Κοινοβούλιο το άλλαξε. Αντίθετα, οι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που λειτουργούν σήμερα δίκτυα φυσικού αερίου μπορούν να προσθέσουν δίκτυα υδρογόνου στο χαρτοφυλάκιό τους τα επόμενα χρόνια, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τα κριτήρια εξαίρεσης να έχουν λιγότερους από 100.000 πελάτες.
Το τελευταίο κομμάτι στο παζλ
Καθώς οι νομοθέτες της ΕΕ ολοκληρώνουν τις διαπραγματεύσεις για το νέο εγχειρίδιο κανόνων υδρογόνου της ΕΕ, έχουν να απαντήσουν σε μια τελευταία ερώτηση: πώς θα πρέπει να ρυθμιστεί η ιδιοκτησία των υποδομών αγωγών και αποθήκευσης.
Κατόπιν εντολής του Πολωνού βουλευτή Buzek, ο οποίος ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων για το φάκελο, οι νέοι κανόνες της Ευρώπης για το φυσικό αέριο θα εξουσιοδοτήσουν επίσης τις χώρες της ΕΕ να απαγορεύουν μονομερώς τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
«Έχουμε εισαγάγει μια νομική επιλογή για τις χώρες της ΕΕ να σταματήσουν την εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία εάν υπάρχει απειλή για την ασφάλεια», είπε.
Το ρωσικό αέριο συνεχίζει να αποτελεί μεγάλο μερίδιο των εισαγωγών σε αρκετές χώρες της ΕΕ, ενώ άλλες, όπως η Γερμανία, είδαν το δικό τους να μειώνεται στο μηδέν. Ο νέος νόμος θα δώσει περαιτέρω πυρομαχικά σε όσους ζητούν την πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου.
«Fit for 55»
Η δέσμη νομοθετικών μέτρων αντικατοπτρίζει τις αυξανόμενες φιλοδοξίες της ΕΕ για το κλίμα, όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στη δέσμη μέτρων «Fit for 55». Η επικαιροποιημένη οδηγία αποσκοπεί στην απαλλαγή του ενεργειακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές και περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής, την πρόσβαση τρίτων μερών στα δίκτυα και τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό τους, καθώς και τις ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές. Ο επικαιροποιημένος κανονισμός θα ωθήσει τις υφιστάμενες υποδομές φυσικού αερίου να ενσωματώσουν υψηλότερο μερίδιο υδρογόνου και ανανεώσιμων αερίων, μέσω ψηλών τιμολογιακών εκπτώσεων. Περιλαμβάνει διατάξεις για τη διευκόλυνση της μικτής χρήσης υδρογόνου, φυσικού αερίου και ανανεώσιμων αερίων, καθώς και μεγαλύτερη συνεργασία της ΕΕ για την ποιότητα και την αποθήκευση αερίου.
