Μία σημαντική επιστημονική εκδήλωση με τίτλο «Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ: λόγοι και αντίλογοι» την οποία παρακολούθησαν εκατοντάδες πολίτες ζωντανά ή μέσω διαδικτύου, πραγματοποιήθηκε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, την Δευτέρα 27 Μαΐου 2024.
Την εκδήλωση άνοιξε η Κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχ, Αναπλ. Καθηγήτρια Ρένα Κλαμπατσέα, μιλώντας για το σύνθετο πολεοδομικό, κοινωνικό και θεσμικό εγχείρημα που προκύπτει με το Κυβερνητικό Πάρκο, με τις πολυεπίπεδες χωρικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο κέντρο Αθήνας, στον Υμηττό και στο Λαύριο. Τόνισε την απουσία διαλόγου όπως και τις υπερβάσεις που υπήρξαν, τις γκρίζες ζώνες όπως ανέφερε από τη χρήση του εργαλείου του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου στην περίπτωση της ΠΥΡΚΑΛ.
Η Μάρω Ευαγγελίδου, Αρχιτέκτων- Πολεοδόμος /Χωροτάκτης και Αντιδήμαρχος αστικής αναζωογόνησης και ανθεκτικότητας Δήμου Αθηναίων εξήγησε ότι η απόφαση για την ΠΥΡΚΑΛ ελήφθη ερήμην του Δήμου Αθηναίων. Ανέδειξε την αρνητική εισήγηση της Δ/νσης Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος Δήμου Αθηναίων με βάση την οποία τεκμηριώθηκε η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθήνας. Υπάρχει ρητή διαφωνία του Δήμου με την επιλογή της εκκένωσης του κέντρου της πόλης από την επιτελική δημόσια διοίκηση. Η απόφαση έρχεται σε αντίθεση με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό ενώ παράλληλα δεν έχουν εκπονηθεί οι απαραίτητες μελέτες για την εκτίμηση των επιπτώσεων του εγχειρήματος στην πόλη της Αθήνας.
Ο Χρήστος Χρήστου, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Δάφνης-Υμηττού στην ομιλία του είπε ότι δεν έχουν λάβει την επαρκή πληροφόρηση, θεσμικά. Δεν ζητήθηκε η γνώμη του Δήμου, παρά μόνο κατά τη σύνταξη της ΣΜΠΕ. Όμως εξήγησε ότι κάτι πρέπει να γίνει με το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ, σήμερα υπάρχει ως ένα τείχος στη μέση της πόλης. Σίγουρα πρέπει να αξιοποιηθεί.
«Ως δήμος, δεν αποκρούσαμε το έργο παντελώς, όμως είμαστε προβληματισμένοι με την πρόταση όπως παρουσιάστηκε, σχολίασε. Δεν πρέπει να υπάρξει καινούργιο τετραγωνικό μέτρο τσιμέντου στο χώρο. Να γίνει επομένως με τρόπο τέτοιο που να μην επιβαρύνει την ήδη επιβαρυμένη καθημερινότητα των δημοτών».
Ο Ευθύμιος Μπακογιάννης, Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ, ΓΓ Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ εξήγησε ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο. Προγραμματίζεται η μετατροπή των υφιστάμενων εγκαταστάσεων παραγωγής πρωτίστως σε ένα πάρκο, χωρίς περιφράξεις, ένα ενιαίο ανοιχτό πάρκο μέσα στο οποίο θα έχουν χωροθετηθεί και τα κυβερνητικά κτίρια. Θα υπάρχει μείωση κατανάλωσης ενέργειας με σχεδόν κλιματικά ουδέτερες νέες εγκαταστάσεις.
Ο Γιάννης Πολύζος, Ομότ. Καθηγητής ΕΜΠ, πρώην Πρόεδρος ΟΡΣΑ, και μέλος της επιστημονικής ομάδας εργασίας του ΕΜΠ για την ΠΥΡΚΑΛ στην ομιλία του αναρωτήθηκε:
«Ποιοι είναι οι επιστημονικοί λόγοι που είναι αναγκαία σήμερα η μετακίνηση; Δεν έχω πειστικές απαντήσεις». Έθεσε έντονα το ζήτημα της ασχεδίαστης αποκέντρωσης του κέντρου πόλης, της μη προσαρμογής στα ευρωπαϊκά και εθνικά πλαίσια δράσης για την κλιματική αλλαγή
«Ως σήμερα δεν είχαμε καμία αναφορά στην ανάγκη μεταφοράς της επιτελικής δημόσιας διοίκησης στον υπερκείμενο σχεδιασμό. Το κέντρο πόλης είναι ένα συζυγές κέντρο (Αθήνα- Πειραιάς) μέσα στο μητροπολιτικό συγκρότημα. Το κέντρο πόλης δεν εγκαταλείπεται. Η πρόταση κατά τον Γιάννη Πολύζο δεν συνάδει με τα κείμενα για την κλιματική αλλαγή (εθνικά και ευρωπαϊκά). Αν σε κάτι συνάδει, είναι στη λογική των μεγάλων project real-estate».
Ο Νίκος Μπελαβίλας, Καθηγητής ΕΜΠ, Διευθυντής Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος παρουσίασε την εργασία της ομάδας του ΕΜΠ. Εξήγησε ότι αυτή η μελέτη θα έπρεπε να έχει προηγηθεί πριν ληφθούν οι αποφάσεις. Παρουσίασε το ιστορικό του σχεδιασμού του κέντρου αναφέροντας ότι καμία σοβαρή διοίκηση δεν έβγαλε ποτέ το κέντρο από την πρωτεύουσα, κανένας σχεδιασμός δεν αμφισβήτησε την έννοια του κέντρου της Αθήνας, αντίθετα την ενίσχυσε, ουδέποτε δε συζητήθηκε η μεταφορά του. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις βαριές επιπτώσεις από την αύξηση της κυκλοφορίας στη Δάφνη-Υμηττό, το πρόβλημα στάθμευσης που θα προκύψει και τα μεγάλα ύψη κτιρίων ενώ εξήγησε το «σοκ» που θα υποστεί η κεντρική Αθήνα μετά την εκκένωση εκατοντάδων κτιρίων. Πρότεινε στους κάτοικους να αγωνιστούν ώστε η ΠΥΡΚΑΛ να γίνει πραγματικό πάρκο πρασίνου και όχι «πάρκο κτιρίων».
Ο Κωνσταντίνος Σερράος, Καθηγητής ΕΜΠ και Διευθυντής Σπουδαστηρίου Πολεοδομικών Ερευνών ανέπτυξε την άποψη ότι το εγχείρημα του σχεδιασμού -απέναντι στον μη σχεδιασμό- είναι καταρχήν θετικό. Υπάρχει όμως ανάγκη του διττού σχεδιασμού, για την περιοχή μελέτης και για την περιβάλλουσα περιοχή, η διασφάλιση της αστικής συνέχειας, της πολυλειτουργικότητας. Η κατοικία (ή δομές διανυκτέρευσης) μπορεί να λειτουργήσει ως συνδετικός ιστός μεταξύ των νέων χρήσεων. Απέναντι στο πρόβλημα της στάθμευσης αντιπαρατίθεται η βιώσιμη μετακίνηση. Όπως είπε χαρακτηριστικά, ας μην βάλουμε στόχο τις θέσεις στάθμευσης αλλά τη μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς αλλά και τα εναλλακτικά μέσα.
Κατέληξε λέγοντας ότι το δίλημμα ΠΥΡΚΑΛ vs Κέντρο, είναι εξαιρετικά κρίσιμο, με τη δημόσια διοίκηση να αποτελεί μέρος της πολυλειτουργικότητας του κέντρου. Εκ μέρους των μελετητών του ΕΠΣ Κυβερνητικού Πάρκου ΠΥΡΚΑΛ, ο Σπύρος Τσαγκαράτος, Πολεοδόμος, ΑΣΠΑ ανέπτυξε την άποψη ότι σε κανένα εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο δεν υπάρχει η μετακίνηση των υπουργείων κάπου. Πάντοτε γινόταν εκ των ενόντων. Η πρόταση στηρίζεται στο Άρθρο 14 του ΡΣΑ, για «μητροπολιτικές παρεμβάσεις». Μόνο στο 30% των υπαρχόντων κρατικών 127 κτιρίων είναι οι επιτελικές υπηρεσίες. Το 60% των κτιρίων δεν ανήκει καν στο Δημόσιο. Υπάρχει ανάγκη η επιτελική διοίκηση να είναι συγκεντρωμένη. Σήμερα το κέντρο δεν είναι πολυλειτουργικό. Αλλά και η Δάφνη δεν είναι μακριά από το κέντρο. Παρουσιάζοντας στοιχεία της μελέτης έδωσε δεδομένα του σχεδίου, των υπαρχόντων 91 κτιρίων της ΠΥΡΚΑΛ και των 25 διατηρούμενων, τις νέες κοινωφελείς χρήσεις, την κεντρική διοίκηση αλλά και το μέγιστο ύψος των κτιρίων στα 28μ. Διαπίστωσε και εκείνος ότι όντως δεν υπήρξε πραγματική διαβούλευση. Και κλείνοντας είπε ότι δεν μπορεί να μην υπάρξει μία αντίστοιχη μελέτη για τα κτίρια που εγκαταλείπονται στο κέντρο της Αθήνας.
Στη συνέχεια και αφού ετέθησαν ερωτήσεις στους ομιλητές τοποθετήθηκαν οι εκπρόσωποι των επιστημονικών φορέων. Η Σοφία Αυγερινού-Κολώνια, Ομότ. Καθηγήτρια ΕΜΠ, Πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) μίλησε για το αντικειμενικό αίτημα της αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των κτιρίων της δημόσιας διοίκησης αλλά παράλληλα την ανατροπή του ΡΣΑ και το ΣΟΑΠ. Θέλουμε να εκφράσουμε τις επιφυλάξεις για τον προωθούμενο χαρακτήρα του χωρικού σχεδιασμού στη χώρα μας, είπε και σημείωσε την ανάγκη για διαφάνεια και ουσιαστική δημόσια διαβούλευση.
Ο Πρόεδρος Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών (ΣΑΔΑΣ)-Τμήμα Αττικής Κώστας Βουρεκάς, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος έθεσε το θέμα της απειλής του κέντρου από την τουριστικοποίηση. Το σχέδιο της μεταφοράς της δημόσιας διοίκησης θα επιφέρει ταχύτατη επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας. Υπάρχει ζήτημα δημοκρατίας στον σχεδιασμό. Ποιος κερδίζει από την προτεινόμενη μετεγκατάσταση;, αναρωτήθηκε. Στην ουσία πρόκειται για επιδότηση του ιδιωτικού τομέα. Εκ μέρους της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) ο Βασίλης Γκοιμίσης, Μέλος ΔΕ Συμβουλίου Θεσμικού Πλαισίου επισήμανε την ad hoc νομοθετική ρύθμιση (Αρ. 92 Ν. 4864/2021) στην περίπτωση της ΠΥΡΚΑΛ χωρίς τήρηση της διαδικασίας σχεδιασμού. Το σχέδιο δεν εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο για το Μητροπολιτικό Συγκρότημα συμπέρανε και εκείνος. Μίλησε με έμφαση για την εναρμόνιση με το ΡΣΑ, τη στενή συνεργασία της ΤΑ με τα συναρμόδια υπουργεία, την ειδική μέριμνα για το κέντρο της Αθήνας, την αξιολόγηση επιπτώσεων στην περιοχή υποδοχής.
Τέλος, ο Ιωάννης Λαϊνάς, Aντιπρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΣΕΜΠΧΠΑ) στην ομιλία του αναφέρθηκε στον σχεδιασμό μητροπολιτικής σημασίας με χαρακτηριστικά διπλής ανάπλασης στη περίπτωση της ΠΥΡΚΑΛ, στην υποχρέωση εναρμόνισης των κατώτερων επιπέδων προς τα ανώτερα και τον ειδικό ρόλο του ΡΣΑ. Τόνισε ότι έχει σημασία πως θα αξιολογήσει το ΣτΕ -κατά την επεξεργασία του σχετικού ΠΔ- την εναρμόνιση του ΕΠΣ με τις κατευθύνσεις του ΡΣΑ.
Από την πλευρά των φορέων και πολιτών που έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο Κώστας Αντωνιάδης παρουσίασε τις θέσεις της τοπικής κοινωνίας, τις ανησυχίες της για τη δημιουργία «μίας πόλης μέσα στην πόλη», όπως είπε.
Την εκδήλωση παρακολούθησε παρεμβαίνοντας πλήθος μελών της επιστημονικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, πολλοί κάτοικοι της Δάφνης-Υμηττού οι οποίοι κατέκλυσαν την αίθουσα «Λ.Καυτατζόγλου» αλλά και εκατοντάδες θεατές μέσω του διαδικτύου. Παρούσες ήταν επίσης η βουλεύτρια Θεανώ Φωτίου, η τέως δημοτική σύμβουλος Αθήνας ‘Αννα Φιλίνη και η Όλγα Χριστινάκη, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Πολίτες σε Κίνηση Δάφνης Υμηττού».
Ολόκληρη η εκδήλωση έχει αναρτηθεί στο κανάλι της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο Youtube.
