Στην γραμμή της αφετηρίας μπαίνει το νέο «Εξοικονομώ 2025», σε συνέχεια της ένταξης του προϋπολογισμού του προγράμματος (434 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 396 εκατ. θα εκταμιευθούν άμεσα στα νοικοκυριά) στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr, ο οδηγός του προγράμματος έχει σχεδόν οριστικοποιηθεί και θα δημοσιευθεί μέσα στις επόμενες ημέρες, σηματοδοτώντας την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για το άνοιγμα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την υποβολή αιτήσεων, κάτι που καταβάλλεται προσπάθεια να γίνει πριν το τέλος του έτους.
Τι αλλάζει στο Εξοικονομώ 2025
Το Εξοικονομώ 2025 έρχεται με σημαντικές αλλαγές σε σχέση με προηγούμενα αντίστοιχου τύπου προγράμματα, βασικότερη εκ των οποίων είναι ότι η αξιολόγηση των αιτήσεων που θα υποβληθούν θα γίνει στη βάση των βαθμοημερών θέρμανσης. Στο προηγούμενο Εξοικονομώ (του 2023) η αξιολόγηση γινόταν στη βάση συνδυασμού κριτηρίων (ανηγμένο κόστος εξοικονόμησης ενέργειας, εισόδημα, ενεργειακή κλάση κατοικίας, παλαιότητα κατασκευής κ.ά.), με τις βαθμοημέρες να συμμετέχουν μεν, με μικρή βαρύτητα δε. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δίνεται προτεραιότητα στις περιοχές της χώρας με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες, όπου η ανάγκη για ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών είναι πιο επιτακτική, όπως έχει δηλώσει επανειλημμένα ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης. Προβλέπονται επίσης πιο «σφιχτές» προθεσμίες σε διάφορα ενδιάμεσα στάδια σε σχέση με προηγούμενα προγράμματα, λόγω των περιορισμών που τίθενται ελέω Ταμείου Ανάκαμψης. Ενδεικτικό είναι ότι όλα τα έργα (φυσικό και οικονομικό αντικείμενο) θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα 8 μηνών, με απώτερη προθεσμία την 28η Φεβρουαρίου 2026.
Οι εισοδηματικές κατηγορίες και τα ποσοστά επιχορήγησης
Αλλάζουν επίσης οι εισοδηματικές κατηγορίες και από πέντε στο προηγούμενο πρόγραμμα περιορίζονται σε δυο, η πρώτη για ατομικό εισόδημα άνω των 5.000 ευρώ και οικογενειακό άνω των 10.000 ευρώ και η δεύτερη για ατομικό εισόδημα ίσο ή μικρότερο των 5.000 ευρώ και οικογενειακό εισόδημα ίσο ή μικρότερο των 10.000 ευρώ. Το ποσοστό επιχορήγησης των ωφελούμενων –που ξεκινά από 50% και σε ορισμένες περιπτώσεις καλύπτει ακόμα και το 100% του κόστους επένδυσης- διαμορφώνεται ανάλογα με την εισοδηματική κατηγορία στην οποία ανήκουν και την ένταξή τους σε κάποια από τις ειδικές κατηγορίες που περιλαμβάνουν τους πληγέντες φυσικών καταστροφών των περιοχών της Θεσσαλίας και των σεισμόπληκτων του Αρκαλοχωρίου Κρήτης, τις οικογένειες με μέλος ή μέλη ΑμεΑ, και τις οικογένειες με τέσσερα παιδιά.
Για τις τρεις αυτές κατηγορίες προβλέπονται ξεχωριστοί προϋπολογισμοί και αυξημένα ποσοστά επιχορήγησης, που φτάνει στο 100% για τους πληγέντες Θεσσαλίας και σεισμόπληκτους Αρκαλοχωρίου της δεύτερης (χαμηλής) εισοδηματικής κατηγορίας. Στην κλίμακα αυτή η επιδότηση για τους λοιπούς ωφελούμενους φτάνει το 95%. Για την πρώτη εισοδηματική κατηγορία το ποσοστό επιχορήγησης διαμορφώνεται στο 80% για οικογένειες με μέλος ΑμεΑ και τους πληγέντες Θεσσαλίας και σεισμόπληκτους Αρκαλοχωρίου, στο 65% για τις πολύτεκνες οικογένειες (με τον πήχη να τίθεται στα τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα) και στο 50% για όλους τους υπόλοιπους.
Ποιες παρεμβάσεις επιδοτούνται
Για κάθε επιλέξιμη κατοικία του «Εξοικονομώ 2025» μπορεί να υποβληθεί μόνο μια αίτηση. Δεν έχουν δικαίωμα υποβολής κατοικίες με ενεργή αίτηση στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ», «Εξοικονομώ- Αυτονομώ», «Εξοικονομώ 2021», «Εξοικονομώ- Ανακαινίζω για νέους» και «Εξοικονομώ 2023».
Όπως και στα προηγούμενα «Εξοικονομώ», οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στα επιλέξιμα κτίρια (υφιστάμενες μονοκατοικίες ή διαμερίσματα που χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και έχουν καταταγεί σε ενεργειακή κλάση χαμηλότερη ή ίση της Γ σύμφωνα με το πρώτο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης) θα πρέπει να οδηγούν σε αναβάθμιση της ενεργειακής κλάσης κατά τουλάχιστον τρεις κατηγορίες σε σχέση με την κατάταξη στο Α’ ΠΕΑ (αν δηλαδή ήταν πριν στην κλάση Η’, θα πρέπει μετά τις παρεμβάσεις να ανεβεί στην κλάση Δ’, αν πριν ήταν στην κλάση Ε’ μετά να κατατάσσεται στην κλάση Β’ κ.ο.κ.), ώστε να εξασφαλίζεται εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%.
Όσον αφορά στις επιλέξιμες παρεμβάσεις, δεν υπάρχουν ουσιώδεις αλλαγές: Στη λίστα περιλαμβάνεται η αντικατάσταση κουφωμάτων, η τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης, η αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης, η τοποθέτηση συστήματος Ζεστού Νερού Χρήσης με χρήση ΑΠΕ και λοιπές παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας όπως η εγκατάσταση έξυπνου συστήματος διαχείρισης.
Αύξηση του μέγιστου προϋπολογισμού ανά αίτηση στα 35.000 ευρώ
Το όριο για τον ανώτατο επιλέξιμο προϋπολογισμό αυξάνεται στα 35.000 ευρώ (έναντι 24.750 ευρώ στο «Εξοικονομώ 2023»), κάτι που αντανακλά εν μέρει την αύξηση του κόστους των υλικών που μεσολάβησε μεταξύ των δυο προγραμμάτων. Επιλέξιμες είναι οι δαπάνες που πραγματοποιούνται μετά την έκδοση του πρώτου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης που θα πρέπει να έχει εκδοθεί από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά. Οι δαπάνες που υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος δεν θα πρέπει να έχουν λάβει ενίσχυση από άλλο Ταμείο ή χρηματοδοτικό μέσο ή από άλλα προγράμματα ευρωπαϊκά ή εθνικά (όπως π.χ. το «Ανακυκλώνω- Αλλάζω συσκευή», «Ανακυκλώνω- Αλλάζω θερμοσίφωνα» κ.λπ.) Εάν διαπιστωθεί ότι μια παρέμβαση έχει διπλοχρηματοδοτηθεί, τότε «κόβεται» από την επιδότηση.
Οι δαπάνες μηχανικού
Επιχορηγούνται από το πρόγραμμα σε ποσοστό 100% της δαπάνης (υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης και επίτευξης του στόχου για εξοικονόμηση ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%). το κόστος διενέργειας των δυο ενεργειακών επιθεωρήσεων (πριν και μετά τις παρεμβάσεις), με μέγιστο επιλέξιμο ποσό τα 440 ευρώ, η επιλέξιμη αμοιβή για την κατάρτιση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου (με πλαφόν τα 605 ευρώ), η επιλέξιμη αμοιβή του Τεχνικού Συμβούλου για την υποβολή και διαχείριση της αίτησης (με οροφή τα 495 ευρώ) και η επιλέξιμη αμοιβή για τυχόν εκδόσεις αδειών, βεβαιώσεων, εγκρίσεων ή εκπόνησης μελετών, όπως π.χ. η αμοιβή για έκδοση έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας. Το ανώτατο συνολικό επιλέξιμο κόστος λοιπών δαπανών δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 2.750 ευρώ ανά αίτηση.
Η κάλυψη της ίδιας συμμετοχής
Οι ωφελούμενοι της πρώτης εισοδηματικής κατηγορίας υποχρεούνται να εξασφαλίσουν την κάλυψη της ιδιωτικής συμμετοχής αποκλειστικά μέσω ιδίων κεφαλαίων. Οι ωφελούμενοι που έχουν την επιλογή να καλύψουν την ίδια συμμετοχή με δάνεια (εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται), θα μπορούν να λάβουν δάνειο με σταθερό επιτόκιο 7,5% για όλη τη διάρκεια της σύμβασης, επιδοτούμενο σε ποσοστό 100%
Υποβολή, αξιολόγηση και χρηματοδότηση
Κάθε ενδιαφερόμενος που επιθυμεί να συμμετάσχει στο «Εξοικονομώ 2025» πρέπει αρχικά να ελέγξει αν πληροί τις προϋποθέσεις και εάν η ιδιοκτησία του είναι επιλέξιμη κατοικία. Στη συνέχεια συγκεντρώνει τα απαραίτητα δικαιολογητικά και απευθύνεται σε Ενεργειακό Επιθεωρητή για να διενεργηθεί η πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση και να εκδοθεί το Α’ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης. Στη συνέχεια, κατά το διάστημα υποβολής αιτήσεων συμπληρώνει την αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του προγράμματος.
Οι ενδιαφερόμενοι σε συνεργασία με τους Τεχνικούς Συμβούλους τους αναρτούν στο πληροφοριακό σύστημα του Προγράμματος στοιχεία που αφορούν στο Α’ ΠΕΑ, στις προτεινόμενες παρεμβάσεις που οδηγούν στην επίτευξη του ενεργειακού στόχου, το αντίστοιχο κόστος αυτών και λοιπά δικαιολογητικά. Μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων θα γίνει ο έλεγχος των στοιχείων που υποβλήθηκαν. Εφόσον είναι έγκυρα, θα ακολουθήσει η αξιολόγηση των αιτήσεων με κριτήριο τις βαθμοημέρες και η κατάρτιση των πινάκων κατάταξης, με τις καταρχήν επιλέξιμες αιτήσεις (των οποίων η επιχορήγηση εντάσσεται στον διαθέσιμο προϋπολογισμό του προγράμματος) και τις επιλαχούσες αιτήσεις.
Οι καταρχήν επιλέξιμες αιτήσεις θα κληθούν να υποβάλουν την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της κατοικίας τους, έναντι αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών (στο προηγούμενο Εξοικονομώ ήταν 120 ημέρες). Με το πέρας της περιόδου ενστάσεων και την οριστικοποίηση των πινάκων κατάταξης, θα εκδίδεται η απόφαση υπαγωγής στο Πρόγραμμα για τις εγκεκριμένες αιτήσεις στο πλαίσιο των αντίστοιχων πόρων. Η ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής θεωρείται ως ημερομηνία έναρξης υλοποίησης του έργου. Να σημειωθεί ότι, όπως και στο «Εξοικονομώ 2023», μετά την υπαγωγή του ωφελούμενου στο πρόγραμμα θα του πιστώνεται το 70% της προβλεπόμενης επιχορήγησης.
Μετά την υλοποίηση των παρεμβάσεων, διενεργείται επιθεώρηση από Ενεργειακό Επιθεωρητή (διαφορετικό από αυτόν που συνέταξε το Α’ ΠΕΑ), και εκδίδεται το Β’ ΠΕΑ. Κατόπιν της διαπίστωσης επίτευξης του ενεργειακού στόχου και της απαιτούμενης εξοικονόμησης ενέργειας, και του ελέγχου των δικαιολογητικών ολοκληρώνεται η καταβολή των ποσών του προγράμματος στους ωφελούμενους.
Όπως προαναφέρθηκε, τα έργα των ωφελούμενων θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα οκτώ μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής (έναντι 12 μηνών που ήταν η προθεσμία στο Εξοικονομώ 2023). Παράταση μπορεί να δοθεί μόνο για λόγους ανωτέρας βίας και για μέγιστο διάστημα 30 μόλις ημερών, ενώ προηγουμένως δινόταν δυνατότητα αιτήματος τρίμηνης παράτασης για την 12μηνη προθεσμία υλοποίησης εργασιών.
Μείωση δικαιολογητικών
Στο νέο «Εξοικονομώ» θα επαναληφθεί το μοντέλο επιτάχυνσης αξιολόγησης των φακέλων και κατ’ επέκταση των πληρωμών που εφαρμόστηκε εκ των υστέρων στο «Εξοικονομώ 2021» (με αλλαγές στον οδηγό του προγράμματος), ώστε να προληφθούν τυχόν καθυστερήσεις εν τη γενέσει τους και να μειωθούν τα γραφειοκρατικά βάρη. Έτσι, μεταξύ άλλων δεν θα ζητούνται πλέον μια σειρά πιστοποιητικών και δικαιολογητικών που βρίσκονταν μέχρι πρότινος στη «λίστα προαπαιτούμενων» όπως τα πιστοποιητικά για την ενεργειακή κλάση του εξοπλισμού που τοποθετείται στο πλαίσιο της ενεργειακής αναβάθμισης της κατοικίας (σήμανση CE), η βεβαίωση έγκυρου πιστοποιητικού ηλεκτρολόγου από τον ΔΕΔΔΗΕ και οι Υπεύθυνες Δηλώσεις μη σύγκρουσης συμφερόντων Προμηθευτών και Αναδόχων. Αυτά που κατά βάση θα ελέγχονται είναι τα παραστατικά των δαπανών για τις παρεμβάσεις, δηλαδή τα τιμολόγια, που θα πρέπει να αντιστοιχούν με τα ποσά που είχαν προϋπολογισθεί, καθώς και το αν έχει επιτευχθεί ο στόχος για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου όπως προκύπτει από την αντιπαραβολή του Α’ και του Β’ ΠΕΑ. Η βασική κατεύθυνση είναι ότι αυτό που θα ελέγχεται κατά βάση είναι το αν έχει επιτευχθεί ο στόχος εξοικονόμησης ενέργειας και όχι οι λεπτομέρειες του πώς ακριβώς επιτεύχθηκε.
Να σημειωθεί τέλος ότι μετά προγράμματα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» Ι και ΙΙ και το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» υλοποιήθηκαν ενεργειακές παρεμβάσεις σε περισσότερες από 140.000 κατοικίες, ενώ με τα προγράμματα που είναι σε εξέλιξη «Εξοικονομώ 2021», «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω για νέους», «Εξοικονομώ 2023» και το «Εξοικονομώ 2025» που έρχεται εκτιμάται ότι θα αναβαθμιστούν επιπλέον 115.000 κατοικίες.
