Στην ανάγκη να αναγερθεί ένα νέο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου έχω αναφερθεί σε δύο προηγούμενα άρθρα μου στην εφημερίδα «Πατρίς».
Στο πρώτο άρθρο μου, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της εφημερίδας της 2.2.2001, ανάμεσα στα άλλα, έγραφα:
«Από τότε που κατασκευάστηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί πολύ μεγάλες πρόοδοι στην αρχιτεκτονική των μουσείων και στον τρόπο με τον οποίο εκτίθενται σ’ αυτά οι αρχαιότητες. Επιπλέον έχει πολλαπλασιαστεί ο αριθμός των επισκεπτών του. Οι πρόοδοι αυτοί επιβάλουν την κατασκευή ενός νέου σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, πολύ μεγαλύτερου από το σημερινό, με αίθουσες προβολών, αίθουσες διαλέξεων, αναψυκτήρια, χώρους πάρκινγκ κλπ. Ενός, δηλαδή, Μουσείου εφάμιλλου των σύγχρονων ευρωπαϊκών.
Η ανάγκη κατασκευής ενός νέου Αρχαιολογικού Μουσείου είχε γίνει αισθητή ήδη από το 1985 και στην προεκλογική περίοδο του έτους εκείνου η τότε Υπουργός Πολιτισμού είχε δηλώσει στο Ηράκλειο ότι θα κατασκευαζόταν το Μουσείο αυτό. Έχουν ήδη περάσει 15 χρόνια από τότε και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, όχι μόνο παρέμεινε μια απλή προεκλογική υπόσχεση, αλλά δεν συζητιέται καν».
Στο δεύτερο άρθρο μου, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο της εφημερίδας της 3.9.2009 με τίτλο: «Πότε επιτέλους, θα αποκτήσει το Ηράκλειο το νέο υπερσύγχρονο κτιριακό συγκρότημα που τόση ανάγκη έχει το Αρχαιολογικό Μουσείο και που δικαιούται η πόλη μας;», έγραφα σχετικά:
«Λίγο μετά τα εγκαίνια του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακρόπολης, έγιναν τα εγκαίνια του νέου –υπερσύγχρονου και αυτού– Αρχαιολογικού Μουσείου της Πάτρας, και οι κάτοικοι της τρίτης σε μέγεθος πληθυσμού πόλης της χώρας (μετά την Αθήνα-Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη) υπερηφανεύονται και καμαρώνουν το νέο απόκτημά της το οποίο έχει χαρακτηρισθεί «αρχιτεκτονικό κόσμημα»…
Αντί, τώρα, να έχουμε αυτό το νέο κτιριακό συγκρότημα, από το 2005 ξεκίνησε μια επέκταση του παλαιού κτιρίου για την προσθήκη μερικών αιθουσών προκειμένου να αυξηθεί ο χώρος έκθεσης των θησαυρών του. Πρόκειται για μια προσωρινή, ανεπαρκή και εμβαλωματική λύση, η οποία –εκτός τα προβλήματα που έχει προκαλέσει τα τελευταία 4 χρόνια, και τα οποία συνεχίζονται, με όλες τις γνωστές συνέπειες– δεν λύνει κανένα από τα προβλήματα» (που είχαν απαριθμηθεί στο άρθρο εκείνο).
Αφορμή για το άρθρο αυτό μου δόθηκε από την ακόλουθη είδηση που δημοσιεύτηκε σε ιστότοπο. Σ’ αυτήν αναφερόταν ότι:
«Στις 16.4.22 άνοιξε για το κοινό το νέο κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων στη Χαλέπα. Το μουσείο σχεδιάστηκε από τον Θεοφάνη Μπομπότη και έχει εμβαδόν 6.000 τετραγωνικών μέτρων, από τα οποία οι εκθεσιακοί χώροι καταλαμβάνουν τα 2.000. Διαθέτει τέσσερα εργαστήρια συντήρησης. Το κόστος κατασκευής και ολοκλήρωσής του ήταν 15 εκατομμύρια ευρώ».
Σχετικά με το Μουσείο αυτό σε ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών» της 20.4.22 αναφέρεται ότι:
«Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων ήταν αίτημα δεκαετιών, πρωτίστως των αρχαιολόγων και της τοπικής κοινωνίας προκειμένου να αναδείξουν με σύγχρονο τρόπο την αδιάλειπτη παρουσία ανθρώπων και την πλούσια ιστορία του τόπου».
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η απαίτηση τόσο των αρχαιολόγων και, κυρίως, της κοινωνίας ικανοποιήθηκε, και η Πάτρα ήδη από το 2009 και τα Χανιά τώρα έχουν ένα νέο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο που αποτελούν καύχημα των κατοίκων τους.
Η επέκταση και ανακαίνιση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου ολοκληρώθηκε το 2014 (έμεινε κλειστό για πέντε χρόνια). Και ναι μεν το Μουσείο εκσυγχρονίστηκε, αλλά ΔΕΝ είναι ένα νέο σύγχρονο Μουσείο, δεδομένου ότι «κορμός» του εξακολουθεί να είναι ένα κτίριο, η ανοικοδόμηση του οποίου άρχισε το 1935 με όλους τους περιορισμούς που αυτό συνεπάγεται. Το Μουσείο, επιπλέον, εξακολουθεί να ασφυκτιά στο κέντρο της παλιάς πόλης και δεν υπάρχει χώρος για στάθμιση λεωφορείων.
Είναι κατά συνέπεια καιρός ο Δήμος Ηρακλείου και η Περιφέρεια Κρήτης, όλοι οι τοπικοί φορείς, το σύνολο των κατοίκων τόσο της πόλης μας όσο και ολόκληρου του Νομού και οι αρχαιολόγοι να απαιτήσουν την ανέγερση ενός νέου σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου.
Τώρα υπάρχουν δύο νέα δεδομένου που –αν υπάρξει η σχετική κινητοποίηση και πίεση από όσους προαναφέρθηκαν προς την Κυβέρνηση– επιτρέπουν την ανέγερση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου:
(α) Το 2025 αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί το νέο σύγχρονο αεροδρόμιο Καστελίου και θα ελευθερωθεί ο χώρος του σημερινού αεροδρομίου. Χώρος ιδανικός για την ανέγερσή του νέου μεγάλου και σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου δεδομένου ότι πολύ κοντά στην πόλη και διαθέτει την αναγκαία έκταση τόσο για το κτίριο του Μουσείου και των άλλων αναγκαίων κτιρίων όσο και άπλετο χώρο για στάθμιση λεωφορείων και Ι.Χ. (βλέπε σχετικά ΣΗΜΕΙΩΣΗ στο τέλος του άρθρου) Μια «παράπλευρη ωφέλεια» θα είναι η αναβάθμιση της Αλικαρνασσού.
(β) Η Ελλάδα θα λάβει από την Ε.Ε. μέχρι το 2027 δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία ένα σημαντικό ποσοστό είναι επιχορηγήσεις. Από τα χρήματα αυτά θα μπορούσε να δεσμευτεί το αναγκαίο ποσό για την ανέγερση του νέου Μουσείου. Κατά συνέπεια, ΑΝ:
(ι) Μέσα στο 2022 ικανοποιηθεί η δίκαιη απαίτηση των κατοίκων της πόλης και του Νομού Ηρακλείου (αλλά και της Κρήτης συνολικά) για την ανέγερση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στο χώρο του αεροδρομίου και με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθεί η παραχώρησή του σε ιδιώτες για «κομμάτι ψωμί» (όπως, δυστυχώς, έγινε με την πρώην Αμερικάνικη Βάση), και
(ιι) δεσμευτεί το αναγκαίο ποσό για την ανέγερση και εξοπλισμό του Μουσείου από τις επιχορηγήσεις της Ε.Ε., τότε
(ιιι) θα καταστεί δυνατό να προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός για τα σχέδια κατασκευής του νέου Μουσείου και να γίνουν οι αναγκαίες προεργασίες, ώστε μόλις κλείσει το αεροδρόμιο το 2025 να αρχίσουν τα έργα ανέγερσής του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο χώρος του αεροδρομίου δεν περιλαμβάνει μόνο την έκταση των διαδρόμων προσγείωσης και απογείωσης των αεροσκαφών και την πέραν αυτών καθώς και του κτιρίου του αεροσταθμού, αλλά και εκείνη από το κτίριο αυτό μέχρι το δρόμο, γεγονός που δίνει περισσότερη ευελιξία στην επιλογή της τοποθεσίας στην οποία θα ανεγερθεί το κτιριακό συγκρότημα του Μουσείου.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
