Ο κύκλος ζωής των πρώτων ανεμογεννητριών που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1990 ολοκληρώνεται και οι εταιρείες έχουν να διαχειριστούν αφενός τη συνέχεια λειτουργίας των πιο αποδοτικών αιολικών πάρκων που ως πρώτα «έπιασαν» τις καλύτερες θέσεις από άποψη αιολικού δυναμικού και δικτύων και αφετέρου τον τεράστιο σε όγκο προς απόσυρση εξοπλισμό.
Ως προς το πρώτο, τη συνέχιση της λειτουργίας των πάρκων, η λύση είναι απλή: το «repowering», η αντικατάσταση δηλαδή των παλαιών ανεμογεννητριών με νέα τεχνολογία μεγαλύτερης απόδοσης που ακολουθείται εδώ και μια δεκαετία από τις πιο ώριμες αγορές της Ευρώπης και για πρώτη φορά εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες, τη θυγατρική της ΔΕΗ που ως γενική διεύθυνση της μητρικής εταιρείας εγκατέστησε το 1992 τις πρώτες ανεμογεννήτριες στα ελληνικά νησιά.
Ως προς το δεύτερο, τη διαχείριση των παλιών ανεμογεννητριών που αποσύρονται, η μεγάλη πρόκληση σε όλη την Ευρώπη είναι τα πτερύγια. Σήμερα το 85%-90% της μάζας των ανεμογεννητριών ανακυκλώνεται με αποδοτικό τρόπο, με τα πτερύγια να αποτελούν την εξαίρεση εξαιτίας των συνθετικών υλικών που περιέχουν. Η WindEurope αναμένει ότι περίπου 25.000 τόνοι λεπίδων θα φτάνουν στο τέλος της λειτουργικής τους ζωής ετησίως έως το 2025, ενώ ο ετήσιος όγκος παροπλισμού θα μπορούσε να διπλασιαστεί στους 52.000 τόνους έως το 2030.
Η χρήση των πτερυγίων των ανεμογεννητριών για την κατασκευή ειδών αστικού εξοπλισμού αποτελούν μέρος της διαχείρισης των παροπλισμένων αιολικών πάρκων της Ευρώπης που συμπληρώνει το «repowering». Παγκάκια, ζαρντινιέρες, στέγαστρα, γραφεία, παιδικές χαρές, στάσεις λεωφορείων, info kiosk, σκελετοί ποδηλάτων με υλικό τα πτερύγια των γερασμένων ανεμογεννητριών, είναι η νέα τάση αστικού εξοπλισμού διά χειρός… ευρωπαϊκής αιολικής βιομηχανίας, που ακολουθεί κατά πόδας και η ελληνική.
Η αιολική βιομηχανία στοχεύει στην 100% ανακύκλωση των γερασμένων ανεμογεννητριών.
Στο Ρότερνταμ τα παιδιά παίζουν σε παιδικές χαρές από πτερύγια ανεμογεννητριών και στις πλατείες πολλών ευρωπαϊκών πόλεων πληθαίνουν τα πτερύγια-παγκάκια.
Στην Ελλάδα, τα γραφεία της EΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας) κοσμούν γραφεία και άλλα έπιπλα από πτερύγια των πρώτων αιολικών πάρκων που εγκατέστησε η ΔΕΗ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και έκλεισαν τον κύκλο ζωής τους. Πτερύγια τοποθετήθηκαν τις ημέρες των Χριστουγέννων στο Παιδικό Χωριό του Δήμου Τρικκαίων, ενώ ένα πτερύγιο αποτελεί τη βάση του γραφείου του διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, Κωνσταντίνου Μαύρου, της 100% θυγατρικής της ΔΕΗ που ολοκλήρωσε τον πρώτο κύκλο «repowering» στην Ελλάδα. Στο προσεχές μέλλον, μάλιστα, στην Ελλάδα θα δούμε πολλά είδη αστικού εξοπλισμού από ανεμογεννήτριες διά χειρός… ΕΛΕΤΑΕΝ. Οπως αποκαλύπτει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της EΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Παπασταματίου, ο φορέας έχει έρθει ήδη σε επαφή με εργοστάσια και είναι σε συνεργασία με την Ιντρακάτ και τη Vestas για την παραγωγή ειδών αστικού εξοπλισμού από πτερύγια ανεμογεννητριών που θα διαθέσουν σε δήμους και άλλους φορείς.
Είναι προφανές ωστόσο ότι η επαναχρησιμοποίηση των πτερυγίων σε αυτόν τον τομέα δεν μπορεί να καλύψει τον τεράστιο όγκο των πτερυγίων που αποσύρονται και αυτών που θα ακολουθήσουν. Ενα μέρος των πτερυγίων που αποξήλωσε η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, όπως τονίζει στην «Κ» ο διευθυντής Λειτουργίας και Διαχείρισης Παραγωγής των έργων ΑΠΕ της ΔΕΗ Ανανεώσιμες και μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΕΤΑΕΝ, Αγγελος Κασίμης, καταλήγει στην τσιμεντοβιομηχανία όπου αναμειγνύεται με το καύσιμο που καίνε για τη λειτουργία τους. «Τα πτερύγια τα παραλαμβάνουν πιστοποιημένες εταιρείες –η μεγαλύτερη βρίσκεται στη Ριτσώνα–, τα θρυμματίζουν και τα κάνουν ένα είδος πούδρας που διοχετεύεται δωρεάν στη βιομηχανία για καύση», τονίζει. Η αιολική βιομηχανία στοχεύει στην 100% ανακύκλωση των ανεμογεννητριών και στο πλαίσιο αυτό οι κατασκευάστριες εταιρείες, όπως τονίζει ο κ. Παπασταματίου, έχουν σχεδιάσει την ανάπτυξη νέων τεχνικών για την ανακύκλωση των υφιστάμενων πτερυγίων, αλλά και την ανάπτυξη νέων υλικών ώστε τα νέα πτερύγια να είναι πλήρως ανακυκλώσιμα με εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο. Το πρώτο ερευνητικό πρόγραμμα το αναπτύσσει η Vestas και το δεύτερο η Siemens Gamesa.
Στην Ευρώπη, αν και η νομοθεσία επιτρέπει την ταφή μη τοξικών αποβλήτων, καμία εταιρεία δεν κάνει χρήση και δεν υπάρχουν «νεκροταφεία» ανεμογεννητριών σαν κι αυτά που βλέπουμε μέσω Διαδικτύου στις ΗΠΑ, διατείνονται οι εκπρόσωποι του κλάδου. Και όσον αφορά την αμφισβήτηση από μια μερίδα της κοινωνίας περί της «πράσινης ταυτότητας» των αιολικών πάρκων, εξαιτίας της μη δυνατότητας ανακύκλωσης των πτερυγίων, απαντούν: «Υπάρχει ένα πρόβλημα αξίας αλλά είναι άδικο να λέμε ότι αλλάζει την πράσινη ταυτότητα των αιολικών». Επικαλούνται τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης Βιομηχανίας των Συνθετικών Υλικών (EuCIA), σύμφωνα με τις οποίες «μέχρι το 2025 ο αιολικός κλάδος –παρά την ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη που αναμένεται να γνωρίσει τα επόμενα χρόνια– θα είναι υπεύθυνος για το 10% των συνθετικών αποβλήτων παγκοσμίως. Το μεγαλύτερο ποσοστό συνθετικών υλικών θα προέρχεται από τον κτιριακό τομέα και από τις ηλεκτρονικές και ηλεκτρολογικές συσκευές».
Πολύπλοκη και δύσκολη η αποξήλωση και η αντικατάστασή τους στα νησιά
Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες πραγματοποίησε το πρώτο Repowering στην Ελλάδα αντικαθιστώντας 106 ανεμογεννήτριες με 22 νέας τεχνολογίας σε 10 αιολικά πάρκα που είχε εγκαταστήσει τη δεκαετία του ’90 στα Ψαρά, στη Χίο, στην Ικαρία, στη Λέσβο, στην Κάρπαθο, στη Λήμνο, στην Εύβοια και στην Κρήτη.
Ο διευθυντής Λειτουργίας και Διαχείρισης Παραγωγής των έργων ΑΠΕ της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, Αγγελος Κασίμης, το περιγράφει στην «Κ» ως μια μεγάλη πρόκληση, μια εξίσου πολύπλοκη και απαιτητική διαδικασία αντίστοιχη της ανέγερσης ενός αιολικού πάρκου. «Αποτέλεσε ένα αχαρτογράφητο πεδίο, το οποίο αντιμετωπίστηκε μεθοδικά και πλέον αποτελεί για εμάς μια πρότυπη διαδικασία», τονίζει, περιγράφοντας σειρά προκλήσεων που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν για τη διαχείριση του αποξηλωθέντος εξοπλισμού καθώς τα περισσότερα πάρκα ήταν διάσπαρτα σε μικρά νησιά. «Δεν υπήρχαν σε όλα τα νησιά κατάλληλες πιστοποιημένες μονάδες για την ανακύκλωση των υλικών και αναγκαζόμασταν να τα μεταφέρουμε σε άλλα νησιά ή στο ηπειρωτικό σύστημα. Αυτό θέλει έναν προγραμματισμό που εξαρτάται και από τις καιρικές συνθήκες, τα δρομολόγια και τη διαθεσιμότητα των πλοίων, τη δυνατότητα να ναυλώσεις ο ίδιος ένα ιδιωτικό πλοίο», τονίζει επισημαίνοντας και τις ελλείψεις κατάλληλων συνεργείων, αφού οι ανάγκες αυτών των έργων απαιτούν τεχνογνωσία. Η διαδικασία του Repowering ξεκινάει ελέγχοντας αρχικά την προσβασιμότητα, αφού στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1990 πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει στην οδοποιία, εξηγεί ο κ. Κασίμης. Ακολουθεί το στάδιο της αποξήλωσης, της απομάκρυνσης δηλαδή του παλαιού εξοπλισμού, ξεκινώντας από τα εμφανή κομμάτια, οτιδήποτε βρίσκεται πάνω από το θεμέλιο (πυλώνας, πτερύγια, εναέριο δίκτυο κ.λπ.) και μετέπειτα των αφανών υποδομών, δηλαδή οι βάσεις, τα πιθανά υπόγεια φρεάτια και τέλος η επαναφορά του τοπίου στην προηγούμενη κατάσταση, όπως προβλέπει η νομοθεσία.
Από εκεί και μετά ξεκινάει το πιο δύσκολο μέρος της μεταφοράς των υλικών στις εγκαταστάσεις πιστοποιημένων εταιρειών για τη διαχείρισή τους, που δεν υπήρχαν στα μικρά νησιά. Οι εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση έχουν τρεις επιλογές, σύμφωνα με τον κ. Κασίμη: Η πρώτη είναι να τις διαθέσουν στη δευτερογενή αγορά, όπου υπάρχει ζήτηση από χώρες που το θεσμικό τους πλαίσιο επιτρέπει την εγκατάσταση παλαιών ανεμογεννητριών. Η δεύτερη είναι να αφαιρέσουν κομμάτια (κιβώτιο, γεννήτρια, άξονα κ.λπ.) και να τα διαθέσουν ως ανταλλακτικά για παρόμοιους τύπους ανεμογεννητριών. Η τρίτη επιλογή διαχείρισης αφορά τα πτερύγια, τα οποία πιστοποιημένες εταιρείες τα θρυμματίζουν και τα κάνουν ένα είδος πούδρας που διοχετεύεται για καύση στις τσιμεντοβιομηχανίες.
