Μπορεί κάποιος ενεργειακός επενδυτής ή αναλυτής να χαρακτηρίσει ακόμα και πολυτέλεια να συζητά κανείς το ζήτημα της «αισθητικής» της πράσινης μετάβασης την ώρα που είναι ορθάνοιχτα μια σειρά μέτωπα σε σχέση με αυτή, αλλά πιθανότατα δεν ισχύει αυτό για τους καταναλωτές, ιδιοκτήτες ή ενοίκους κατοικιών.
Τους τελευταίους φαίνεται πως τους απασχολεί και το αισθητικό κομμάτι του μέσου που χρησιμοποιούν πχ για να θερμανθούν. Και αυτό και οι κατασκευαστές αντλιών θερμότητας εστιάζουν στην αισθητική βελτίωση των προϊόντων τους, πέρα από το καθαρά τεχνικό σκέλος.
Για του λόγου το αληθές, στη Γερμανία τα διάφορα διαδικτυακά φόρουμ είναι γεμάτα συμβουλές για το πώς να κρύψει κανείς, να εγκλωβίσει και να φυτέψει πάνω από τις αντλίες θερμότητας, οι οποίες στην πραγματικότητα αποτελούν μια ευφυέστατη εφεύρεση για κλιματικά ουδέτερη θέρμανση. Μια χρήστης γράφει για τη νέα της αγορά χαρακτηριστικά: «Ξέραμε ότι δεν θα ήταν όμορφο, αλλά όχι και τόσο άσχημο. Ο σύζυγός μου δεν θέλει πλέον να δείχνει σε κανέναν το σπίτι».
Τα καλά νέα τόσο για το κλίμα όσο και για τους…εραστές της υψηλής αισθητικής είναι ότι από τότε που η αντλία θερμότητας άρχισε να κερδίζει έδαφος στην αγορά θέρμανσης, οι κατασκευαστές δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην εμφάνισή της. Εξάλλου, οι προσδοκίες των πελατών αυξάνονται.
Μισό εκατομμύριο αντλίες θερμότητας θα εγκατασταθούν κάθε χρόνο
Σύμφωνα με τους στόχους της γερμανικής κυβέρνησης, μισό εκατομμύριο αντλίες θερμότητας πρόκειται να εγκατασταθούν κάθε χρόνο. Συνολικά, ο σημερινός αριθμός των περίπου δύο εκατομμυρίων θα αυξηθεί σε πάνω από έξι εκατομμύρια αντλίες θερμότητας έως το 2030, οι περισσότερες από τις οποίες θα είναι αντλίες θερμότητας αέρα-νερού που εγκαθίστανται σε βεράντες, κήπους ή τοίχους σπιτιών και αντλούν θερμότητα από τον αέρα του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τη Γερμανική Ένωση Αντλιών Θερμότητας, οι κατασκευαστές έχουν «επενδύσει πολλή ενέργεια στο σχεδιασμό των προϊόντων» τα τελευταία χρόνια για να τα αναβαθμίσουν αισθητικά.
Ο κατασκευαστής Viessmann δεν αποτελεί εξαίρεση. Μια εσωτερική ομάδα βιομηχανικού σχεδιασμού ασχολείται με την εμφάνιση των συσκευών από το 2017 και προσπαθεί να ακροβατήσει στο τεντωμένο σχοινί μεταξύ «μεγαλύτερης αποδοχής μέσω της αισθητικής και μιας σειράς που είναι τόσο τεχνικά αποδοτική όσο και προσιτή για πολλούς ανθρώπους», όπως τονίζει ο επικεφαλής σχεδιασμού Felix Klingmüller.
Viessmann και Glen Dimplex με βιομηχανικό σχεδιασμό
Η Viessmann παρήγαγε το μοντέλο Vitocal 250-A για μονοκατοικίες και το Vitocal 250 A-Pro για μεγαλύτερα οικιστικά και επαγγελματικά κτίρια με ισχύ θέρμανσης 38 κιλοβάτ (kW) και άνω. Και τα δύο προϊόντα τιμήθηκαν με το σημαντικό βραβείο iF Gold Design Award.
Μέχρι σήμερα, οι μεγάλες αντλίες θερμότητας σπάνια σχεδιάζονταν από βιομηχανικούς σχεδιαστές. Με την Vitocal 250 A-Pro, η Viessmann εισέρχεται σε μια αγορά που μέχρι πρότινος ήταν μια «ζώνη χωρίς σχεδιασμό», λέει ο Klingmüller.
Οι προσπάθειες των σχεδιαστών επικεντρώνονται κυρίως στην καλύτερη απόκρυψη του ανεμιστήρα της εξωτερικής μονάδας, ο οποίος κινεί τον αέρα μέσω του εναλλάκτη θερμότητας. «Για παράδειγμα, με τη χρήση σκούρων χρωμάτων και σχαρών σε σχήμα περσίδας», εξηγεί ο Klingmüller, ο οποίος είναι επίσης καθηγητής σχεδιασμού προϊόντων στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών IU.
Για το σκοπό αυτό, οι συσκευές πρέπει να ενσωματωθούν καλύτερα στην αρχιτεκτονική του σπιτιού και του περιβάλλοντα χώρου, ενώ όλα τα τεχνικά στοιχεία πρέπει να μειωθούν οπτικά – ή να μεταφερθούν υπόγεια, όπως τα καλώδια σύνδεσης. «Καθώς η τεχνολογία θέρμανσης μετακινείται από τα υπόγεια προς τους μπροστινούς κήπους, θέλουμε να σχεδιάσουμε αντικείμενα που οι άνθρωποι θα ήθελαν να βάλουν έξω από την εξώπορτά τους», λέει ο Klingmüller.
Υπάρχουν και άλλα μοντέλα που δεν χρειάζεται να κρύβονται πίσω από τον κισσό. Για παράδειγμα, το «System M» από τον ειδικό στην τεχνολογία αντλιών θερμότητας και κυκλωμάτων ψύξης Glen Dimplex, το οποίο έχει κερδίσει πολλά βραβεία για τον σχεδιασμό του. Σύμφωνα με την εταιρεία, ήταν η σωστή απόφαση να αναπτυχθεί μια αντλία θερμότητας «που δεν είναι μόνο ριζικά αποδοτική, αλλά και ριζικά αισθητική».
Η Dimplex ακολούθησε το αξίωμα «μινιμαλιστικό και διακριτικό» του Dieter Rams, ενός από τους σημαντικότερους Γερμανούς βιομηχανικούς σχεδιαστές.
Υπάρχουν διαφορετικές επενδύσεις για το System M που μπορούν να προσαρμοστούν σε μεμονωμένα στυλ κτιρίων, από πραγματικό ξύλο έως εμφανές σκυρόδεμα. Οι πελάτες μπορούν επίσης να επιλέξουν μεταξύ διαφορετικών χρωμάτων και κατηγοριών ισχύος μεταξύ τεσσάρων και 16 kW, ανάλογα με το μέγεθος του σπιτιού.
«Η Tesla των αντλιών θερμότητας»
Η αμερικανική νεοφυής επιχείρηση Electric Air του ιδρυτή της Chris Mui προκάλεσε πρόσφατα αναστάτωση σε έναν κλάδο που έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό την κομψότητα. Η εταιρεία του κατασκευάζει «το Tesla» για το σπίτι, τα συστήματα ψύξης και θέρμανσης.
Η Electric Air σχεδίαζε αρχικά να παραδώσει τις συσκευές για πρώτη φορά φέτος το χειμώνα. Ωστόσο, ένας δικτυακός τόπος στον οποίο θα μπορούσε να γίνει προπαραγγελία των αντλιών θερμότητας αέρα-αέρα, οι οποίες χρησιμοποιούνται σπάνια στην Ευρώπη λόγω της χαμηλότερης θερμικής τους απόδοσης, είναι πλέον εκτός λειτουργίας, σύμφωνα με την Handelsblatt. Η εταιρεία έχει σταματήσει τις παραγγελίες «προς το παρόν» και συνεχίζει να εργάζεται πάνω στο προϊόν.
Οι βιομηχανικοί σχεδιαστές έχουν εντυπωσιαστεί από την αισθητική της αντλίας θερμότητας από τη Silicon Valley. Ωστόσο, τονίζουν ότι μένει να δούμε αν οι συσκευές μπορούν να αντέξουν και στη μαζική αγορά.
Μια αντλία θερμότητας πρέπει πάντα να είναι ένα κουτί;
Στην αγορά εξακολουθούν να κυριαρχούν οι αντλίες θερμότητας αέρα-νερού σε σχήμα κουτιού που μοιάζουν με τα κλασικά συστήματα κλιματισμού. Μέχρι τώρα, ο σχεδιασμός ακολουθούσε την τεχνική δομή: ο ανεμιστήρας περιστρέφεται συνήθως στην αριστερή πλευρά, με τον εξατμιστή πίσω του και το ψυκτικό κύκλωμα με το ψυκτικό μέσο στα δεξιά.
Στις διαιρούμενες συσκευές, ο συμπυκνωτής βρίσκεται επίσης στην εσωτερική μονάδα. Στη μόδα είναι τα σκούρα χρώματα του περιβλήματος με σχάρες εξαερισμού πλήρους επιφάνειας. Οι ασιατικές μάρκες όπως η Hitachi, η Daikin και η Panasonic προσφέρουν επίσης τέτοιες συσκευές.
Η νέα γενιά αντλιών θερμότητας της Bosch, από την άλλη πλευρά, διατίθεται σε ολόλευκο χρώμα. Οι συσκευές προσαρμόζονται κάτω από ένα παράθυρο και, σύμφωνα με τον κατασκευαστή, είναι τόσο ηχοβελτιστοποιημένες ώστε να είναι κατάλληλες και για πυκνοδομημένες σειρές κατοικιών.
Αλλά πρέπει να είναι πάντα ένα κουτί; Ο Daniel Streilein από το γραφείο βιομηχανικού σχεδιασμού Zweigrad με έδρα το Αμβούργο λέει: «Προς το παρόν μου λείπουν εντελώς νέες προσεγγίσεις, πολύ λίγοι κατασκευαστές απομακρύνονται από το σχήμα του κουτιού». Ωστόσο, είναι πεπεισμένος ότι η ανάπτυξη της αγοράς θα ακολουθηθεί από μεγαλύτερη ποικιλομορφία στον σχεδιασμό.
Η Remko έδειξε τι είναι δυνατό πριν από χρόνια. Ένας εξατμιστής σε σχήμα δακτυλίου και ένας ανεμιστήρας τοποθετημένος από πάνω δίνουν στην εξωτερική μονάδα του μοντέλου «Artstyle» μια εντελώς διαφορετική εμφάνιση. Θυμίζει είτε φωτισμό μονοπατιών – είτε έναν σχεδιασμένο κάδο απορριμμάτων. Η Remko προσφέρει αυτές και άλλες μονάδες σε εμφάνιση αλουμινίου ή ξύλου.
Ο Daniel Streilein και η ομάδα του εργάζονται επίσης σε ένα σχέδιο που ξεχωρίζει. «Θέλουμε να απομακρυνθούμε από το τεχνικό πλαίσιο και να δημιουργήσουμε κάτι γλυπτό, εμπνευσμένο από τις στήλες του φωτός».
Αντί για έναν ανεμιστήρα με έλικα, ο αέρας στο μοντέλο τους θα πρέπει να ρέει μέσω ενός ακροφυσίου.
Η πραγματική ροή του αέρα δημιουργείται στο περίβλημα. Ο Streilein και η ομάδα του εμπνεύστηκαν από ανεμιστήρες σε σχήμα δακτυλίου από την Dyson. Η ιδέα δεν έχει ακόμη επικυρωθεί τεχνικά. «Πρώτα απ’ όλα, θέλουμε να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους να βελτιώσουν τις αντλίες θερμότητας, οι οποίες είναι τόσο σημαντικές για την ενεργειακή μετάβαση».
Και ποιος λέει ότι πρέπει να είναι μπροστά από το σπίτι; Η ομάδα Bosch Home Comfort Group έχει αναπτύξει ένα μοντέλο για πυκνοδομημένες σειρές κατοικιών, όπως στις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο το τοποθετεί εκεί που υπάρχει χώρος: στην οροφή.
Η αντλία θερμότητας τους μπορεί να εγκατασταθεί σε καμινάδες που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, ιδίως σε μικρές ιδιοκτησίες. Αυτή η αντλία θερμότητας δεν είναι ακόμη διαθέσιμη στην αγορά.
Μια άλλη καινοτομία που ξεφεύγει από το αιώνιο κουτί προέρχεται από την νεοφυή επιχείρηση Gradient από το Σαν Φρανσίσκο: η αντλία θερμότητας, η οποία μπορεί τόσο να ψύχει όσο και να θερμαίνει, μπορεί να κρεμαστεί απευθείας σε παράθυρα που μπορούν να σύρονται προς τα πάνω από το κάτω μέρος, όπως στις ΗΠΑ. Μια αρχή της Νέας Υόρκης παρείχε στην Gradient και σε μια άλλη εταιρεία 70 εκατομμύρια δολάρια για να εγκαταστήσει τις πρώτες 30.000 αντλίες θερμότητας σε κοινωνικές κατοικίες. Το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ θέλει επίσης να συνεισφέρει 17,5 εκατομμύρια δολάρια.
Οι μικροαντλίες θερμότητας θα μπορούσαν να εγκατασταθούν και από μη ειδικούς και λέγεται ότι θα διατίθενται με λιγότερο από 4.000 δολάρια, περίπου 3.700 ευρώ. Ωστόσο, το μοντέλο δεν είναι προς το παρόν συμβατό με τα παράθυρα που χρησιμοποιούνται συνήθως στη Γερμανία. Επιπλέον, θα απαιτούνταν πιθανώς αρκετές συσκευές για να θερμανθεί ένα μεγαλύτερο σπίτι.
Η αντλία θερμότητας γίνεται υπερυψωμένο κρεβάτι
Η νεοσύστατη επιχείρηση Envola με έδρα το Ουλμ προσφέρει εν τω μεταξύ ένα σύστημα αντλίας θερμότητας με μονάδες που μπορούν όχι μόνο να ενσωματωθούν σε κήπους – αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως υπερυψωμένα κρεβάτια. Τα ξύλινα πηχάκια έχουν αντικατασταθεί από αλουμίνιο, το οποίο απαιτεί λιγότερη συντήρηση. Επίσης, η Envola έχει εξοπλίσει τις συσκευές της με μονάδες αποθήκευσης ενέργειας, ώστε η αντλία θερμότητας να θερμαίνει ή να ψύχει αποτελεσματικά ακόμη και όταν οι εξωτερικές συνθήκες είναι δυσμενείς.
Επιπλέον, το σύστημα, με το οποίο η Envola απευθύνεται σε πολυώροφα γραφεία, διοικητικά κτίρια ή κατοικίες, αντλεί ενέργεια όχι μόνο από τον ανακυκλοφορούντα αέρα, αλλά και από τον απαγόμενο αέρα των κτιρίων. Μπορεί να θερμαίνει, να ψύχει, να αφυγραίνει, να αερίζει και να παράγει ζεστό νερό και, σύμφωνα με την Envola, θα πρέπει να μειώσει τις ενεργειακές απαιτήσεις κατά τη λειτουργία κατά περίπου 40%.
Διατίθενται δύο εκδόσεις, η «Terra» (στρογγυλή) και η «Free» (σε σχήμα κύβου). Στην παραλλαγή «Free», όλα τα εξαρτήματα του συστήματος προσαρμόζονται στην εξωτερική μονάδα, έτσι ώστε να μην απαιτείται χώρος για την τεχνολογία εντός του κτιρίου και η συντήρηση να μπορεί να γίνεται εύκολα σε εξωτερικό χώρο.
Ωστόσο, υπάρχει μια λύση για όσους θέλουν οπωσδήποτε να μην έχουν αντλία θερμότητας στον κήπο, καθώς αυτή η συσκευή μπορεί επίσης να εγκατασταθεί στην οροφή.
