Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) και Συμβάσεις: νομικές διαστάσεις, έννομη προστασία
Ποια νομικά ζητήματα ρυθμίζονται
Ο Ν. 4042/2012 περιέχει το γενικό πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων (ενσωματώνοντας την Οδηγία 2008/98/ΕΚ), καθιερώνοντας τη μέριμνα για την επεξεργασία τους, αλλά και για τον προγραμματισμό και για τους ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων). Ο δε Ν. 4496/2017 τροποποιεί τον Ν. 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών.
Προσφάτως ψηφίστηκε ο νέος Ν. 4759/2020 και ο Ν. 4819/2021. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του νέου νόμου, θεσπίζεται ενιαίο πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων με έμφαση στην πρόληψη, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωσή τους, όπως και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας που αποσκοπούν στην πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων, τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της παραγωγής και της διαχείρισης αποβλήτων, την αύξηση της ανακύκλωσης, τον περιορισμό του συνολικού αντικτύπου της χρήσης των πόρων και τη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους με στόχο τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Παράλληλα, περιέχονται διατάξεις που αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.), ενώ ρυθμίζονται και άλλα συναφή ζητήματα.
Στον τομέα του Οικοδομικού Δικαίου, το ζητούμενο για τη νομοθεσία παραμένει η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ των παραγόμενων ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ από τα οικοδομικά έργα.
Το ΣΔΑ ως αναγκαιότητα – Περιπτώσεις υποχρεωτικού ΣΔΑ προ της έκδοσης της οικοδομικής άδειας/έγκρισης εκτέλεσης εργασιών
Η ύπαρξη του ΣΔΑ (ΣΔΑ=Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων) απαιτείται για σειρά ενεργειών.
Κατά νόμο, έγκριση εκτέλεσης εργασιών απαιτείται για τις ακόλουθες εργασίες, ύστερα από υποβολή τεχνικής έκθεσης και των δικαιολογητικών από τα οποία προκύπτει το δικαίωμα υπαγωγής στην παρούσα και δήλωσης αρμόδιου μηχανικού ότι αναλαμβάνει την επίβλεψη, σύμφωνα με τους όρους που ορίζει με πράξη το Τμήμα Ελέγχου Δόμησης -Τοπικό Παρατηρητήριο:
- κατεδάφιση κατασκευών ή κτιρίων, που χαρακτηρίζονται επικινδύνως ετοιμόρροπα, σύμφωνα με τις διατάξεις για επικίνδυνες οικοδομές,
- κατεδάφιση ή αποκατάσταση κατασκευών που έχουν κριθεί οριστικά αυθαίρετες ή
- έχουν υπαχθεί στο άρθρο 106 του παρόντος ή στην παρ. 1α του άρθρου 23 του ν. 4178/2013 (Α΄ 174), ή αυθαιρέτων κατασκευών, για τις οποίες έχει περαιωθεί η διαδικασία σύμφωνα με τους Ν. 3775/2009 (Α΄ 122) και 3843/2010 (Α΄ 62), καθώς και των κατασκευών που έχουν ενταχθεί στις ρυθμίσεις του Ν. 4178/2013 και του παρόντος και για τις οποίες έχει περαιωθεί η διαδικασία ή είναι σε στάδιο οριστικής υπαγωγής και έχει ολοκληρωθεί η υποβολή στο πληροφοριακό σύστημα των απαραίτητων δικαιολογητικών, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 99 και ειδικότερες διατάξεις του παρόντος, εφόσον δεν αφορούν σε κτίσματα που υφίστανται προ του έτους 1955.
Στις περ. αυτές, για την έγκριση εκτέλεσης εργασιών απαιτείται επιπλέον να υποβληθούν στοιχεία για τη διαχείριση των αποβλήτων (ΣΔΑ) παρέχοντας τουλάχιστον τις πληροφορίες της παρ. 2 του άρθρου 7 της υπό στοιχεία 36259/1757/Ε103/2010 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β’ 1312), τα οποία συνοδεύονται από αντίγραφο της υπογεγραμμένης σύμβασης του διαχειριστή των Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) με εγκεκριμένο Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) ΑΕΚΚ ή απόφαση έγκρισης Ατομικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΑΣΕΔ) από το Δ.Σ. του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.).
Για τις περιφερειακές ενότητες στις οποίες δεν υπάρχει εγκεκριμένο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) ΑΕΚΚ, αντί του αντιγράφου της υπογεγραμμένης σύμβασης, απαιτείται υπεύθυνη δήλωση του διαχειριστή των ΑΕΚΚ για τη διασφάλιση της διαχείρισης των παραγόμενων ΑΕΚΚ και για τη συνεργασία του με ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ σε οποιαδήποτε φάση εκτέλεσης των οικοδομικών εργασιών εγκριθεί η λειτουργία του στην αντίστοιχη Περιφερειακή Ενότητα.
ΣΔΑ ex lege δεν απαιτείται για εργασίες μικρής κλίμακας που δεν δημιουργούν απόβλητα.
Η σύμβαση με Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ)
Η σύμβαση αυτή αποτελεί ex lege πρόβλεψη που κωδικοποιείται στον Ν. 4495/2017, όπως τροποποιείται με τις πρόσφατες διατάξεις.
Ήδη, ωστόσο, με την 36259/1757/Ε103/2010 ΚΥΑ των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ορίζεται ότι διαχειριστές αποβλήτων είναι παντάπασιν οι ανάδοχοι των δημοσίων και ιδιωτικών έργων (κατασκευαστές, οι εργολήπτες τεχνικών και οικοδομικών έργων, οι φορείς εκμίσθωσης εξοπλισμού και παροχής υπηρεσιών προσωρινής αποθήκευσης, συλλογής και μεταφοράς των ΑΕΚΚ) ή ο κύριος του έργου, εφόσον δεν έχει αναθέσει το έργο σε ανάδοχο.
Αντικείμενο του συμβατικού δεσμού είναι η υλοποίηση της ανατιθέμενης στον ανάδοχο υποχρέωσης να οργανώσει ατομικά ή συλλογικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων ή να προβεί σε εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων του.
Κατά την αποπεράτωση του έργου
Μετά την τελευταία αυτοψία από τον Ελεγκτή Δόμησης και αφού εκδοθεί το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Π.Ε.Α.) από τον ενεργειακό επιθεωρητή, εφόσον απαιτείται σύμφωνα με τον Ν. 4122/2013 (Α΄ 42), εκδίδεται από την Υπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) το Πιστοποιητικό Ελέγχου Κατασκευής (Π.Ε.Κ.) και ενημερώνονται ηλεκτρονικά το τοπικό Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος και ο κύριος του έργου για να διατυπώσει τυχόν αντιρρήσεις.
Για την έκδοση του Πιστοποιητικού Ελέγχου Κατασκευής απαιτείται, στις περιπτώσεις που για τη διαχείριση των αποβλήτων συνάπτεται σύμβαση με Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ), η υποβολή βεβαίωσης παραλαβής ΑΕΚΚ από εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης.
Επί της μη ύπαρξης αυτών
Για οποιαδήποτε έλλειψη των αναγκαίων αυτών στοιχείων, που μπορεί να οδηγήσει σε αυθαιρεσία, αρμόδια είναι τα Διοικητικά Εφετεία που δικάζουν ακυρωτικά, σε περίπτωση που αναφυεί οιαδήποτε διαφορά εκ της εφαρμογής των ως άνω λεχθέντων.
Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος/Νομικός Σύμβουλος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου, PhD, LLM Νομικής ΕΚΠΑ
Κατά τα λοιπά, βλέπετε:
panagiotisgln@gmail.com, www.pgalanislaw.gr
https://www.pgalanislaw.gr/blog/