Γιώργος Παλαιτσάκης
Ανενεργό παρέμεινε το 2024 το μέτρο που προέβλεπε ισχυρή έκπτωση από τον φόρο εισοδήματος των δαπανών για υλικά και εργασίες ανακαίνισης με σκοπό να πιεστούν οι επαγγελματίες της οικοδομής να εκδίδουν αποδείξεις, ενώ από φέτος καταργήθηκε.
Το μέτρο προέβλεπε ότι οι δαπάνες συνολικού ύψους μέχρι 16.000 ευρώ που πραγματοποιεί μέσα σε ένα έτος κάθε φυσικό πρόσωπο για την αγορά υλικών και για εργασίες με σκοπό την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση των κατοικιών και των λοιπών κτισμάτων του, αφαιρούνται στο σύνολό τους από τον φόρο που αναλογεί στο εισόδημα του έτους πραγματοποίησης των δαπανών και των επομένων τεσσάρων ετών, αφού το συνολικό ποσό τους (που δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 16.000 ευρώ) διαιρεθεί διά του 5 και κατανεμηθεί ισόποσα σε κάθε ένα από τα έτη αυτά. Δηλαδή, το ανώτατο ποσό έκπτωσης φόρου που δικαιούτο κάθε φορολογούμενος ο οποίος θα έκανε χρήση αυτού του κινήτρου μέσα στο 2024 ανερχόταν σε 3.200 ευρώ για το φορολογικό έτος 2024 και τα 4 επόμενα φορολογικά έτη.
Οι ηγεσίες των υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος δεν στήριξαν το μέτρο που οι ίδιες νομοθέτησαν πριν από περίπου ένα χρόνο. Εξέδωσαν με καθυστέρηση 12 μηνών τη σχετική εφαρμοστική κοινή υπουργική απόφαση, με αποτέλεσμα οι ενδιαφερόμενοι φορολογούμενοι να μην προλάβουν να επωφεληθούν και το πολύ σημαντικό αυτό φορολογικό κίνητρο να παραμείνει ανενεργό.
Παράλληλα, η τυπική ισχύς του ανενεργού και μη εφαρμοσθέντος τελικά μέτρου έληξε πλέον οριστικά την 31η-12-2024, καθώς αφορούσε εξαρχής τα φορολογικά έτη από το 2020 έως το 2024. Δηλαδή όσοι από φέτος σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης στις κατοικίες τους και σε άλλα ακίνητά τους δεν μπορούν πλέον να το αξιοποιήσουν για να γλιτώσουν φόρο εισοδήματος.
Το χρονικό
Το μέτρο αυτό είχε θεσπιστεί αρχικά με άλλη μορφή, τον Δεκέμβριο του 2019, με το άρθρο 16 του ν. 4646/2019.
Σύμφωνα με την αρχική του αυτή μορφή, η έκπτωση αφορούσε μόνο τις δαπάνες για εργασίες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης κτιρίων και όχι και τις αγορές υλικών, ενώ το ύψος της έκπτωσης περιοριζόταν στο 40% των δαπανών και η κατανομή της έκπτωσης προβλεπόταν για 4 αντί για 5 έτη. Με την αρχική εκείνη διάταξη είχε καθοριστεί ότι το μέτρο θα ίσχυε για δαπάνες που θα πραγματοποιούνταν από την 1η-1-2020 έως και την 31η-12-2024.
Η τροποποίηση
Τον Δεκέμβριο του 2023 το μέτρο αυτό τροποποιήθηκε, με βάση το άρθρο 31 του ν. 5073/2023 και έλαβε τη μορφή που περιγράψαμε πιο πάνω, καθώς το ποσοστό της έκπτωσης αυξήθηκε από το 40% στο 100% των δαπανών, ενώ παράλληλα στις αναγνωριζόμενες για έκπτωση δαπάνες προστέθηκαν και οι αγορές των οικοδομικών υλικών, υπό τον περιορισμό όμως ότι το ύψος τους δεν θα μπορούσε να υπερβεί το 1/3 των δαπανών για τις εργασίες.
Υπό την πιο ελκυστική αυτή μορφή το μέτρο αποφασίστηκε να τεθεί σε ισχύ για το φορολογικό έτος 2024, που ήταν και το τελευταίο έτος εφαρμογής του, βάσει της αρχικής διάταξης (βάσει του άρθρου 16 του ν. 4646/2019).
Στόχος της τροποποίησης εκείνης ήταν να δοθεί ειδικά κατά τη διάρκεια του 2024 ένα πολύ ισχυρό κίνητρο έκπτωσης φόρου εισοδήματος σε όσους θα εκτελούσαν στη διάρκεια του έτους αυτού εργασίες ανακαινίσεων και επισκευών στις κατοικίες τους ή σε άλλα ακίνητά τους, ώστε να ζητήσουν από τους επιτηδευματίες που θα πραγματοποιούσαν τις εργασίες την έκδοση τιμολογίων ή αποδείξεων και να περιοριστεί σημαντικά η φοροδιαφυγή στον κλάδο της οικοδομής.
Ωστόσο, για να ενεργοποιηθεί το πιο ελκυστικό αυτό φορολογικό κίνητρο και οι φορολογούμενοι να μπορέσουν να το αξιοποιήσουν για να ωφεληθούν με σημαντική έκπτωση φόρου θα έπρεπε να είχε εκδοθεί η προβλεπόμενη εφαρμοστική κοινή απόφαση εγκαίρως, από τις αρχές του φορολογικού έτους 2024 και όχι λίγες μέρες πριν εκπνεύσει το 2024 και να αιφνιδιάσει τους φορολογούμενους.
Τι προέβλεπε η… αργοπορημένη εφαρμοστική απόφαση
ΜΊΑ από τις προϋποθέσεις για την έκπτωση από τον φόρο εισοδήματος των δαπανών για υλικά και εργασίες ανακαίνισης προβλέπει π.χ. ότι σε περίπτωση που η κατοικία έχει συνιδιοκτήτες τους συζύγους έπρεπε να εκδοθούν ξεχωριστά φορολογικά στοιχεία στο όνομα καθενός από τους δύο συζύγους για να κερδίσουν τη μέγιστη δυνατή έκπτωση.
Συγκεκριμένα, η απόφαση προβλέπει ότι σε περίπτωση συνιδιοκτησίας το ανώτατο συνολικό όριο εκπιπτόμενης δαπάνης και η έκπτωση του φόρου εισοδήματος περιορίζονται με βάση το ποσοστό πλήρους κυριότητας του κάθε φυσικού προσώπου που πραγματοποίησε τη δαπάνη.
Επικαρπία – Ψιλή κυριότητα
Επίσης, η εκ των υστέρων και με καθυστέρηση εκδοθείσα εφαρμοστική απόφαση προβλέπει ότι σε περίπτωση που το φυσικό πρόσωπο που πραγματοποίησε τη δαπάνη έχει δικαίωμα επικαρπίας ή ψιλής κυριότητας στο κτίριο, το ανώτατο συνολικό όριο δαπάνης και η μείωση του φόρου εισοδήματος περιορίζονται ανάλογα με την αξία του δικαιώματος επί της συνολικής αξίας του ακινήτου, του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών. Δηλαδή, για να κερδίσουν το μέγιστο της έκπτωσης που δικαιούνται τόσο ο επικαρπωτής όσο και ο ψιλός κύριος του ακινήτου, εφόσον πραγματοποίησαν και οι δύο τις δαπάνες θα έπρεπε να είχαν ζητήσει τα φορολογικά στοιχεία να είχαν εκδοθεί ξεχωριστά στο όνομα του καθενός και κατανεμημένες ανάλογα με τα ποσοστά επί της φορολογητέας αξίας τα οποία αντιστοιχούν στην επικαρπία και την ψιλή κυριότητα!
Οι ενδιαφερόμενοι όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024 δεν γνώριζαν τις παραπάνω σημαντικές λεπτομέρειες, αφού η απόφαση που τα προβλέπει δεν εκδόθηκε εγκαίρως και όταν τα πληροφορήθηκαν ήταν αδύνατο να προσαρμοστούν εκ των υστέρων.
