Γρ. Μπακλατσή: Πώς επιλύεται το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασωμένων αγρών και πώς αξιοποιούνται

Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού baklatsi@yahoo.gr

Ενα από τα μεγάλα ζητήματα, που έχουν αναδειχθεί με την ανάρτηση των δασικών χαρτών, είναι η δάσωση αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων, εξαιτίας της εγκατάλειψης των χωραφιών και της ενασχόλησης των κατοίκων με την κτηνοτροφία.

Εκτός της αστυφιλίας, υπήρξε τα τελευταία χρόνια και στροφή του ντόπιου πληθυσμού, κυρίως στα νησιά, στον τουρισμό. Τέλος, ένα μεγάλο μέρος χωραφιών δασώθηκε γρήγορα, λόγω της γειτνίασής του με δασική έκταση ή λόγω των τοπικών εδαφοκλιματικών συνθηκών π.χ. στα νησιά του στο Αιγαίου με τη γρήγορη ανάπτυξη φρυγανικής και θαμνώδους δασικής βλάστησης.

Αποτέλεσμα είναι το Ελληνικό Δημόσιο να διεκδικεί τις περιουσίες ιδιωτών, προβάλλοντας το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου. Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει και σε Κρήτη, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Ιόνια και Μάνη, όπου σε αυτές τις περιοχές δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, δηλαδή το βάρος της απόδειξης της ιδιοκτησίας πέφτει εξίσου σε ιδιώτη και Δημόσιο και για αυτό θα πρέπει να υποβληθούν αντιρρήσεις κατά του Δασικού Χάρτη καθώς επίσης και ένσταση στο κτηματολόγιο, ώστε να εξετασθούν τα δικαιολογητικά – συμβόλαια από τις αρμόδιες επιτροπές.

Στην Ελλάδα περίπου το 6% της συνολικής έκτασης των Δασικών Χαρτών αντιστοιχεί σε δασωμένων αγρούς. Μάλιστα οι περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό δασωμένων αγρών είναι: Αρκαδία, Μεσσηνία, Ιωάννινα, Εύβοια, Λακωνία, Ηλία, Αχαία, Δράμα και Μαγνησία.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι στο Κτηματολόγιο να φαίνονται πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα ως Δασωμένοι Αγροί και να διεκδικούνται σήμερα ιδιοκτησιακά από το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτό το γεγονός έχει ξεσηκώσει τους πολίτες, που αναζητούν λύση στο πρόβλημα τους, ψάχνουν τρόπους για να μην χάσουν την ιδιοκτησία τους και ζητούν από την πολιτεία άμεση νομοθετική ρύθμιση με την οποία τα γεωτεμάχια αγροτικής μορφής που δεν έφεραν δασική βλάστηση το 1945 και απέκτησαν τη μορφή της δασικής έκτασης μεταγενέστερα, όπου κι αν βρίσκονται, να μη διέπονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και να μην ισχύει γι’ αυτά το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.

• Ποιοι θεωρούνται δασωμένοι αγροί;

Για να θεωρείται μια έκταση ιδιωτική και να αναγνωρίζεται απο το κράτος, ως παλιός αγρός που έπαψε να καλλιεργείται και δασώθηκε, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

(α) οι εκτάσεις να φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες του έτους 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960, και να δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης. Δηλαδή να φαίνονται στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που είναι ο ορθοφωτοχάρτης του Κτηματολογίου έτους 2007-2009, ως δασική μορφή), και

(β) να υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας (συμβόλαια) προγενέστεροι της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και να έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο.

• Ποια η σημασία της Υπουργικής Απόφασης για τους ασπάλαθους;

Στις 08.04.2021 το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών κατέληξε σε ομόφωνη γνωμοδότηση για τους ασπάλαθους, βάσει της οποίας, εκτάσεις κατά το παρελθόν αγροτικού χαρακτήρα, στις οποίες λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκαν ασπάλαθοι και φρυγανώδης βλάστηση, δεν χάνουν τον αγροτικό χαρακτήρα τους.

Η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών καλύπτει και τις χορτολιβαδικες εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για βοσκή και καλύπτονται διαχρονικά μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθους. Κατά συνέπεια αυτές δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές αλλά χορτολιβαδικές.

• Τι θα γίνει με όσους δεν έχουν συμβόλαιο σε δασωμένους αγρούς;

Πράγματι οι περισσότεροι Δασωμένοι Αγροί ήταν χωραφάκια, αμπέλια, δενδροκαλλιέργειες, μποστάνια που βρίσκονται σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές, που τα καλλιεργούσαν οι πρόγονοι που ήταν αγρότες την περίοδο 1945-1965 και στην πλειονότητά τους δεν βρίσκονται εν ζωή και διέθεταν τίτλους. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 κάποιοι αρχίζουν να θεμελιώνουν το δικαίωμα της κυριότητας σε διαθήκες που έκαναν αναφορά μόνο σε θέση και στρέμματα, χωρίς αναφορά σε όρια και τίτλους διαδοχής, με την επισήμανση ότι οι κληρονομούμενοι κύριοι των ακινήτων τα κατείχαν με το καθεστώς της χρησικτησίας. Σε αυτήν την περίπτωση, οι σημερινοί κληρονόμοι σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, θα πρέπει να ζητήσουν από το Δασαρχείο την αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους σύμφωνα με το άρθρο 67 του Ν. 998/79.

• Σε τι ακριβώς αφορά το άρθρο 67 του Δασικού Νόμου 998/79 περί Δασωμένων Αγρών;
• Εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου, αναγνωρίζονται ως ιδιωτικές με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης μετά από εισήγηση του αρμοδίου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στο νομό, εφόσον ο ιδιώτης προσκομίσει τίτλους ιδιοκτησίας, οι οποίοι ανάγονται πριν από την 23η Φεβρουαρίου 1946 και έχουν μεταγραφεί.
• Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τους δασωμένους αγρούς για τους οποίους υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας, αυτά ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
• Οσοι ιδιοκτήτες δασωμένων αγρών, στερούνται παλιών τίτλων ιδιοκτησίας αλλά προβάλλουν κυριότητα επί των εκτάσεων αυτών, δυνάμει τίτλου ιδιοκτησίας μεταγενέστερου μεν της 23ης Φεβρουαρίου 1946, όχι όμως νεότερου των δέκα (10) ετών μέχρι την ημέρα δημοσίευσης του ν. 4280/2014, δηλαδή μέχρι 08-08-2004, τότε μπορούν να χρησιμοποιούν, αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση τις εκτάσεις, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή χρήσης τους, κατόπιν αδείας του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
• Στην περίπτωση που η έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα, η πράξη αναδάσωσης ανακαλείται.
• Σε περίπτωση προσκόμισης από τρίτο παλιών τίτλων ιδιοκτησίας προ της 23η Φεβρουαρίου 1946ή τυχόν οριστικής επιλύσεως του ιδιοκτησιακού με αμετάκλητη δικαστική απόφαση επί της συγκεκριμένης εκτάσεως, ανακαλείται η σχετική άδεια του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης (αζημίως) για το Δημόσιο.
• Αν οι δασωμένοι αγροί, δηλαδή αγροτικές εκτάσεις όπως φαίνονται στο χάρτη του 1945, εντάσσονται σε δασικό οικοσύστημα, τότε εμβαδό αυτών έως τριάντα (30) στρέμματα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή χρήσης της, εφόσον διαπιστωθεί για εκτάσεις μεγαλύτερες των πέντε (5) στρεμμάτων κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνι κής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης, ότι οι εδαφολογικές και οικολογικές συνθήκες συνηγορούν υπέρ αυτού του τρόπου εκμετάλλευσης χωρίς να παραβλάπτεται η λειτουργία του δασικού οικοσυστήματος, από την απώλεια του φυσικού του στοιχείου.

• Τι ισχύει με τα κληροτεμάχια που δασώθηκαν;

Στις διατάξεις περί δασωμένων αγρών μπορεί να υπαχθούν και τα κοινόχρηστα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια, τα οποία εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα.

• Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες δασωμένων αγρών;
• Να συντάξουν Τοπογραφικό Διάγραμμα στο οποίο θα αποτυπώνονται ακριβώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επί αυτών των εκτάσεων, όπως: παλιά δένδρα, πεζούλες, ερείπια από καλύβια, στέρνες ποτίσματος και αυλάκια, ίχνη από ντριτσέλες, μαντριά, αποθήκες και γενικά κάθε ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε παλιά στο χώρο ανθρώπινη δραστηριότητα.
• Να καταγράψουν με φωτογραφίες όλες τα ίχνη και τα παλιά δένδρα.
• Να αναζητήσουν παλιά έγγραφα, χειρόγραφα μισθωτήρια, επιδότηση από παγετό, επιδοτήσεις από Ελαιοκομικό, Αμπελουργικό κτηματολόγιο κλπ.
• Να κάνουν αποδοχή της κληρονομιάς σε περίπτωση που μέχρι σήμερα δεν έχει προβεί, για να αποκτήσει τίτλο ιδιοκτησίας.
• Να καταθέσουν Αντίρρηση σε περίπτωση που είναι σε ανάρτηση ο Δασικός Χάρτης ή εκπρόθεσμο αίτημα προδήλου σφάλματος σε περίπτωση που υπάρχει μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης στην περιοχή.
• Να καταθέσουν εμπρόθεσμα ένσταση-αίτηση διόρθωσης, στο Κτηματολόγιο κατά τη διαδικασία της ανάρτησης με όλα τα δικαιολογητικά.

• Πήγα στο δασαρχείο και μου είπαν ότι ο χάρτης κυρώθηκε και δεν μπορούν να τον αλλάξουν. Δηλαδή, μου πήρε το κράτος το χωράφι μου;

Ακόμα κι αν ο χάρτης έχει μερικώς κυρωθεί, αν εσείς έχετε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πραγματικά η έκταση ήταν καλλιεργήσιμη κατά το έτος 1945, αλλά δασώθηκε αργότερα λόγω εγκατάλειψης και έχετε και συνεχόμενους παλιούς τίτλους ιδιοκτησίας (πριν το 1946), μπορείτε να κάνετε σχετική αίτηση ζητώντας να σας αναγνωριστεί η έκταση ως Δασωμένος Αγρός με απόφαση του συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και να σας δοθεί άδεια καθαρισμού της έκτασης.

• Με ποιο τρόπο μπορώ να έχω άδεια γεωργικής και δενδροκομικής εκμετάλλευσης σε δασωμένο αγρό;

Οι ρυθμίσεις των δασωμένων αγρών επεκτείνονται πλέον και σε εκτάσεις με τίτλο έως το 2004. Άρα εκτάσεις που εμφαίνονται με αγροτική μορφή στις αεροφωτογραφίες του 1945 και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης και οι οποίες στερούνται τίτλων προ του έτους 1945, αλλά έχουν τίτλους ιδιοκτησίας σε χρόνο μεταγενέστερο της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και όχι νεότερου πριν τις 8-8-2004, μπορούν να μην έχουν δασικό χαρακτήρα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση.

 

---