Σαρωτικές αλλαγές έρχονται στο σύστημα προστίμων της εργατικής νομοθεσίας για εκατοντάδες παραβάσεις όπως στέρηση αδείας, αδήλωτες υπερωρίες, υποδηλωμένη εργασία κ.α. Με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννη Βρούτση αλλάζουν όλα στο πλαίσιο κυρώσεων και προστίμων. Η νέα απλή αρχιτεκτονική των προστίμων βασίζεται κυρίως σε δυο βασικούς άξονες :
- βαρύτητα της παράβασης
- πλήθος θιγόμενων εργαζομένων
Με τις δυο αυτές μεταβλητές καθορίζονται τα πρόστιμα για τις ατομικού χαρακτήρα παραβάσεις.
Στο νέο σύστημα ρόλο παίζουν επίσης ο συνολικός αριθμός απασχολούμενων αποκλειστικά όμως μόνο όσων εργάζονται στον ελεγχόμενο τόπο εργασίας (δηλαδή στην έδρα, το υποκατάστημα, το παράρτημα κλπ), η επανειλημμένη επιβολή κυρώσεων για παρόμοιες παραβάσεις (επιβολή στον ίδιο ελεγχόμενο τόπο εργασίας δηλαδή στην έδρα, το παράρτημα, το υποκατάστημα 3 τουλάχιστον διοικητικών κυρώσεων που αφορούν διαφορετικούς χρονικά ελέγχους για ίδιες παραβάσεις κατά την τελευταία τριετία), το καθεστώς απασχόλησης (πλήρη ή μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση), η υπαιτιότητα (ο βαθμός ευθύνης για την τέλεση της παράβασης). Ο συνδυασμός των παραγόντων αυτών δείχνει το νέο ύψος του εκάστοτε προστίμου.
Για τις γενικές παραβάσεις που αφορούν το σύνολο του προσωπικού (π.χ. εκπρόθεσμη κατάθεση συμπληρωματικού ή ετήσιου πίνακα προσωπικού και ωρών εργασίας με πρόστιμο 500 – 3.000 ευρώ ή μη καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών μέσω τραπεζικού λογαριασμού με πρόστιμο 1.000 – 4.000 ευρώ κ.α) δεν παίζει ρόλο το πλήθος των θιγόμενων εργαζομένων αλλά το συνολικό προσωπικό αποκλειστικά στον ελεγχόμενο τόπο εργασίας. Γι αυτές τις παραβάσεις που δεν αφορούν μόνο ένα ή κάποιους εργαζόμενους, τα πρόστιμα κυμαίνονται από 300 έως 8.000 ευρώ (ανάλογα αν η επιχείρηση απασχολεί από 1-10 ή πάνω από 251 άτομα στον ελεγχόμενο τόπο εργασίας).
Για τις ατομικού χαρακτήρα παραβάσεις που θίγουν ατομικά τον κάθε εργαζόμενο θεσμοθετούνται συγκεκριμένα ποσά για κάθε παράβαση τα οποία πολλαπλασιάζονται με τον αριθμό των εργαζομένων που εμπλέκονται στην παράβαση. Ολοι οι Επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων με ασφάλεια δικαίου θα επιβάλλουν το ίδιο πρόστιμο. Αλλάζει έτσι το μέχρι σήμερα σύστημα προστίμων, το ύψος των οποίων εξαρτιόνταν από έναν αλγόριθμο με πολλές μεταβλητές. Στο μέχρι τώρα σύστημα έπαιζαν για παράδειγμα ρόλο για το ύψος του προστίμου τα εξής:
– πλήθος θιγόμενων εργαζομένων
– πλήθος γενικού προσωπικού της επιχείρησης σε όλα τα τυχόν υποκαταστήματα της Ελλάδας
– υποτροπή επιχείρησης
– συνεργασία κατά τον έλεγχο
– διάθεση συμμόρφωσης.
Στο νέο σύστημα που επηρεάζει όλα τα πρόστιμα – εκτός από το πρόστιμο της αδήλωτης που πρόσφατα επανανομοθετήθηκε στα 10.500€ με δυνατότητα έκπτωσης στα 2.000€ – ο υπολογισμός απλοποιείται με σταθερά ποσά για κάθε παράβαση. Κυρίως καταργείται ο υπολογισμός με βάση το μέγεθος της επιχείρησης σε όλη την Ελλάδα και το συνολικό πλήθος των εργαζομένων στην χώρα (σε όλα τα παραρτήματα, υποκαταστήματα κλπ), που μπορούσε κατά περίπτωση να οδηγήσει σε υπέρογκα ποσά, ακόμη και πάνω από το πρόστιμο της αδήλωτης (δηλαδή πάνω από 10.500€) για μια παράβαση.
Το υπουργείο Εργασίας κάνει λόγο σε ανακοίνωσή του για «μια νέα αρχιτεκτονική στο σύστημα κυρώσεων που βασίζεται στην αντικειμενικότητα, τη διαφάνεια, τη σαφήνεια και την απλότητα, αλλά και στη ψηφιακή διαχείριση των προστίμων και στη θωράκιση έναντι πιθανών συμπτωμάτων διαφθοράς», προσθέτοντας πως το προηγούμενο σύστημα εμφάνιζε «δυστοκίες και προβλήματα» καθώς «βασίζονταν σε πολύπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς και υποκειμενικές εκτιμήσεις». Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννης Βρούτσης δήλωσε πως «το «νέο σύστημα θα είναι απλό και διαφανές, αναλογικό, αντικειμενικό και το κυριότερο θα εξαλείφει στρεβλώσεις του προηγούμενου συστήματος».
Πλέον, κάθε παράβαση διάταξης της εργατικής νομοθεσίας με βάση τη βαρύτητά της και τον αριθμό εργαζομένων που πλήττονται από αυτή αντιστοιχίζεται με συγκεκριμένο χρηματικό ποσό. Στόχος είναι να επιβάλλεται για όμοιες περιπτώσεις πρόστιμο της ίδιας βαρύτητας και να γνωρίζουν οι εργοδότες εκ των προτέρων το ακριβές ύψος του πρόστιμου για κάθε συγκεκριμένη παράβαση.
Έμφαση με αυστηροποίηση προστίμων δίνεται στις σοβαρές παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας που αφορούν την αμοιβή της εργασίας, το χρόνο και τους όρους εργασίας των εργαζομένων, όπως και στις παραβάσεις που πλήττουν μερικώς απασχολούμενους και ομάδες ειδικής προστασίας, όπως εγκύους, μητέρες. Κεντρική προτεραιότητα συνιστά η αντιμετώπιση της υποδηλωμένης εργασίας. Θεσπίζεται διαφορετικού μεγέθους κύρωση για την παράτυπη υπερεργασία έναντι της παράτυπης υπερωρίας. Οι Επιθεωρητές Εργασίας θα επιβάλλουν το πρόστιμο όπως το ορίζει συγκεκριμένα η Υπουργική Απόφαση με συνέπεια τον περιορισμό δικαστικής προσβολής του.
Ειδικότερα:
- στέρηση κανονικής άδειας : πρόστιμο 900 ευρώ ανά εργαζόμενο που θίγεται και διαπιστωμένα δεν λαμβάνει την οφειλόμενη άδεια, χωρίς διακύμανση. Για παράδειγμα, έστω επιχείρηση με 15 εργαζομένους που «συλλαμβάνεται» να μην χορηγεί κανονική άδεια σε 6 εργαζόμενούς της. Θα της επιβληθεί πρόστιμο 5.400€, δηλαδή 900€ επί 6. Αν κάνεις εργαζόμενος δεν είχε πάρει την άδεια που δικαιούται τότε η εταιρεία θα έπρεπε να πληρώσει 900€ x 15 = 13.500€. Με το προηγούμενο σύστημα το οποίο στηρίζονταν σε διάφορες παραμέτρους το πρόστιμο μπορούσε να κυμανθεί από 6.000€ έως και 15.000€.
Με το προηγούμενο σύστημα, σε επιχείρηση με 15 εργαζομένους που δεν χορηγούσε κανονική άδεια σε 6 εργαζομένους, μπορούσε να επιβληθεί πρόστιμο που κυμαινόταν από 6.000 έως 15.000 ευρώ.
- αδήλωτη υπερεργασία : πρόστιμο 400€ ευρώ ανά εργαζόμενο που θίγεται. Με το νέο σύστημα διαχωρίζεται η παράβαση για υπερεργασία από την παράβαση για υπερωρία. Υπενθυμίζεται πως η απασχόληση 5 ωρών επί πλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν 5ήμερο σύστημα απασχόλησης (41η, 42η, 43η, 44η, 45η) και 8 ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα 6ήμερης απασχόλησης (41η, 42η, 43η, 44η, 45η, 46η, 47η, 48η) θεωρείται υπερεργασία. Για παράδειγμα έστω επιχείρηση με 50 εργαζομένους, που «συλλαμβάνεται» με 15 εργαζόμενους με αδήλωτη υπερεργασία. Θα της επιβληθεί πρόστιμο (400€ x 15) = 6.000€
- παράνομη υπερωριακή απασχόληση: πρόστιμο 1.000€ ευρώ ανά εργαζόμενο που θίγεται. Με το νέο σύστημα διαχωρίζεται η παράβαση για υπερεργασία από την παράβαση για υπερωρία. Υπενθυμίζεται πως η εργασία από τη 46η ώρα και μετά (5ήμερο) και 49η και μετά (6ήμερο) λογίζεται υπερωρία και αμείβεται με προσαύξηση 40% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο. Επίσης η απασχόληση του μισθωτού άνω των 9 ωρών ημερησίως επί 5νθημέρου και άνω των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου συνιστά υπερωρία. Για παράδειγμα έστω επιχείρηση με 50 εργαζομένους, που «συλλαμβάνεται» με 15 εργαζόμενους με αδήλωτη υπερωρία. Θα της επιβληθεί πρόστιμο (1.000€ x 15) = 15.000€.
Στο προηγούμενο σύστημα για παράβαση διάταξης που αφορούσε τη μη καταχώριση υπερωρίας ή υπερεργασίας επιβαλλόταν το ίδιο πρόστιμο, που διαφοροποιούνταν όμως ανάλογα με το εργατικό δυναμικό της επιχείρησης. Για παράδειγμα, σε επιχείρηση με 50 εργαζομένους, επιβαλλόταν πρόστιμο 3.000€ για κάθε θιγόμενο εργαζόμενο (για 15 θιγόμενους εργαζομένους μπορούσε να επιβληθεί πρόστιμο 45.000€). Αν η επιχείρηση απασχολούσε 251 άτομα στην επικράτεια το πρόστιμο ανερχόταν σε 15.000 για κάθε θιγόμενο (για 15 θιγόμενους 15.000€ x 15 = 225.000 €).
- απασχόληση σε διαφορετικό ωράριο από το δηλωθέν – μερική απασχόληση : πρόστιμο 2.000€ ευρώ ανά εργαζόμενο που θίγεται. Στο νέο καθεστώς διαφοροποιείται σημαντικά το ύψος του προστίμου στην πλήρη από την μερική απασχόληση με στόχο την αντιμετώπιση της υποδηλωμένης εργασίας. Για παράδειγμα σε επιχείρηση δυναμικότητας 15 εργαζομένων αν «συλληφθούν» 5 μερικώς απασχολούμενοι να εργάζονται σε διαφορετικό ωράριο εργασίας από το δηλωθέν και χωρίς να έχουν τηρηθεί οι νόμιμες διατυπώσεις, τότε επιβάλλεται πρόστιμο 2.000€ x 5 = 10.000 ευρώ.
- απασχόληση σε διαφορετικό ωράριο από το δηλωθέν – πλήρης απασχόληση : πρόστιμο 600€ ευρώ ανά εργαζόμενο που θίγεται. Στο νέο καθεστώς διαφοροποιείται σημαντικά το ύψος του προστίμου στην πλήρη από την μερική απασχόληση. Για παράδειγμα σε επιχείρηση δυναμικότητας 15 εργαζομένων αν «συλληφθούν» 5 πλήρως απασχολούμενοι να εργάζονται σε διαφορετικό ωράριο εργασίας από το δηλωθέν και χωρίς να έχουν τηρηθεί οι νόμιμες διατυπώσεις, τότε επιβάλλεται πρόστιμο 600€ x 5 = 3.000 ευρώ.
Με το προηγούμενο σύστημα για την παράβαση ωραρίου 5 απασχολούμενων σε επιχείρηση 15 εργαζομένων μπορούσε να επιβληθεί πρόστιμο που κυμαινόταν από 6.000 έως 15.000 ευρώ. Δεν υπήρχε διαφοροποίηση ανάμεσα στην μερική και την πλήρη απασχόληση.
- μη χορήγηση σε μία μητέρα της άδειας μητρότητας : πρόστιμο 4.000€ για κάθε μητέρα που δεν της χορηγείται άδεια μητρότητας, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης
Με το προηγούμενο σύστημα επιβαλλόταν πρόστιμο από 1.500€ έως 3.000€ όταν η επιχείρηση ήταν μικρή, από 3.000€ έως 7.500€ αν ήταν μεσαία ή μεγάλη και 7.500€ έως 15.000€ αν ήταν πολύ μεγάλη.
