Την έναρξη της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων για το νέο «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» στις αρχές Δεκεμβρίου ανήγγειλε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, παρουσιάζοντας σήμερα το νομοσχέδιο για την κλιματική αλλαγή, στο οποίο περιλαμβάνονται μέτρα όπως η απαγόρευση πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2030.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το «Νέο Εξοικονομώ» έχει σημαντικές διαφορές σε σχέση με τα προηγούμενα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων. Καταργείται η χρονική ιεράρχηση των αιτήσεων και δημιουργείται λίστα επιλαχόντων, ενώ για πρώτη φορά θα υπάρχει ξεχωριστός προϋπολογισμός ύψους 100 εκατ. ευρώ για ευάλωτα νοικοκυριά. Ειδική μέριμνα θα ληφθεί για μονογονεϊκές οικογένειες, πολυτέκνους και νοικοκυριά με ΑμεΑ. Ως σημαντικότερο κριτήριο, ορίζεται η εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας βάσει του προτεινόμενου κόστους παρεμβάσεων.
Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης με 632 εκατ. ευρώ και μαζί με τη μόχλευση θα κινητοποιηθούν συνολικά πάνω από 1 δισ. ευρώ. Το «Νέο Εξοικονομώ» θα συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για τη συνολική ενεργειακή αναβάθμιση 600.000 κτιρίων έως το 2030.
Το μέγιστο ποσοστό της επιχορήγηση φτάνει το 85% για μεμονωμένο διαμέρισμα ή μονοκατοικία και έως 80% για πολυκατοικία που μπορεί να φτάσει και το 95% και 90% αντίστοιχα αν αυτά βρίσκονται σε λιγνιτική περιοχή. Ο συνολικός επιλέξιμος προϋπολογισμός δεν μπορεί να υπερβαίνει:
- τα 50.000€ για μονοκατοικία/μεμονωμένο διαμέρισμα/διαμέρισμα ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία τύπου Α,
- τα 80.000€ για αίτηση πολυκατοικίας τύπου Β.
Οι βασικοί στόχοι του περιβαλλοντικού νόμου
«Ο εθνικός κλιματικός νόμος είναι ιστορικής σημασίας καθώς ορίζει το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας για τη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050». Αυτό δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, κατά την παρουσίαση, σε συνέντευξη τύπου, του νέου θεσμικού πλαισίου που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη για την πράσινη μετάβαση της χώρας για τα προσεχή χρόνια.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Σκρέκας: «Θέλουμε η Ελλάδα να πρωταγωνιστήσει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης», ενώ όπως έκανε γνωστό, άμεσα ξεκινάει η δημόσια διαβούλευση του νομοσχεδίου. Απαντώντας σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Σκρέκας ανέφερε ότι η κοστολόγηση του συγκεκριμένου πακέτου μέτρων, πρόκειται να προσδιοριστεί άμεσα από την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Ενώ πρόσθεσε ότι οι προκλήσεις για την εφαρμογή του Κλιματικού Νόμου έχουν να κάνουν αφενός με τη συνειδητοποίηση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής από την κοινωνία τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αφετέρου με την εξασφάλιση των οικονομικών και των ανθρώπινων πόρων για την υλοποίηση των φιλόδοξων στόχων.
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός ΠΕΝ Γ. Αμυράς, τόνισε ότι με τον κλιματικό νόμο εισάγεται μία νέα αντιμετώπιση της οικονομίας και κυρίως του περιβάλλοντος, με ιδιαίτερα ποσοτικά χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε δε, ότι αποτελεί μία εκδοχή για το πώς θα προστατεύσουμε την βιοποικιλότητα, καθώς αφορά τη ζωή μας και το μέλλον των βιοτόπων μας.
Ειδικότερα, κατά την παρουσίαση που έκαναν ο υπουργός ΠΕΝ Κώστας Σκρέκας και ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνος Αραβώσης, οι ποσοτικοί στόχοι που καθορίζονται, με ιδιαίτερη έμφαση στη δυναμική διείσδυση των ΑΠΕ, είναι οι εξής:
- Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σχέση με το 1990.
- Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 80% έως το 2040 σε σχέση με το 1990.
- Κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
«Αυτό σημαίνει ότι οι ρύποι που εκλύονται από τις ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες πρέπει να απορροφώνται πλήρως. Εάν είχαμε 100% ΑΠΕ, η οικονομία μας δεν θα επηρεαζόταν καθόλου από τις διακυμάνσεις των τιμών ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα και θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε επακριβώς το κόστος της ενέργειας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Σκρέκας. Ενώ όπως έκανε γνωστό ο κ. Αραβώσης: «Οι στόχοι και η πορεία επίτευξης των στόχων θα επανεξετάζονται κάθε πέντε χρόνια, αρχής γενομένης από το τέλος του 2024».
Ειδικότερα, με τον νέο κλιματικό νόμο προβλέπονται επίσης τα εξής:
- Διακοπή λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2023 -με σκοπό την επίσπευση- υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού.
- Από το 2023, οι δήμοι αναλαμβάνουν την εκπόνηση Δημοτικών Σχεδίων Μείωσης Εκπομπών Διοξειδίου του ‘Ανθρακα (ΔηΣΜΕΔΑ), με στόχο μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 10% για το έτος 2025 και 30% για το έτος 2030, σε σύγκριση με το έτος βάσης 2019. Τα ΔηΣΜΕΔΑ περιλαμβάνουν αναλυτική απογραφή των ενεργειακών καταναλώσεων και εκπομπών CO2 για τα δημοτικά κτίρια, στάδια κλπ, το δημοτικό φωτισμό, τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης, τα δημοτικά οχήματα κλπ.
Μέτρα για τα κτίρια:
- Από το 2023 προβλέπεται η απαγόρευση καυστήρων πετρελαίου όπου υπάρχει δίκτυο φυσικού αερίου σε νέες οικοδομές. Από το 2025 απαγόρευση εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Από το 2030 απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Όπως τόνισε ο κ. Σκρέκας στα ήδη υπάρχοντα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως είναι το «Εξοικονομώ», η πλατφόρμα του οποίου αναμένεται να ανοίξει σύντομα, το ΥΠΕΝ ήδη σχεδιάζει και νέα, προκειμένου να ενισχύσει τα νοικοκυριά στην ενεργειακή μετάβαση, για την αντικατάσταση των ενεργοβόρων συσκευών θέρμανσης.
- Στα ειδικά κτίρια -βιομηχανίες, αποθήκες, εμπορικά κτίρια κλπ- με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τμ για τα οποία οι οικοδομικές άδειες υποβάλλονται από την 1η Ιανουαρίου 2023, εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης.
- Προβλέπεται επίσης δυνατότητα εξαιρέσεων σε μεμονωμένα κτίρια για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς ή σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας, όπως παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια.
Μέτρα για ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης:
- Από το 2023, το 1/4 των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται πρέπει να είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων έως 50γρ CO2/χλμ.
- Από το 2030, τα νέα οχήματα που θα ταξινομούνται θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών.
- Από το 2025 υποχρεωτικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη όλα τα νέα ταξί καθώς και το 1/3 των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θα είναι ηλεκτροκίνητα. Στόχος είναι μέχρι το 2023 να κυκλοφορούν στους δρόμους περί τα 2.000 ηλεκτροκίνητα ταξί. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 τα μέτρα θα εξεταστούν εκ νέου, με σκοπό την επίσπευση και την επέκταση σε επιπλέον περιοχές, ανάλογα με την επαρκή διαθεσιμότητα σταθμών φόρτισης, ενώ όπως τόνισε ο κ. Σκρέκας, επισπεύδεται η διαδικασία τοποθέτησης φορτιστών στις πόλεις.
Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών από επιχειρήσεις:
- Από το 2023, συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος. Η υποβολή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου κάθε έτους.
- Το μέτρο αφορά στις εξής επιχειρήσεις: Επιχειρήσεις εισηγμένες στο χρηματιστήριο, πιστωτικά ιδρύματα, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις επενδύσεων, επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης, εταιρείες ταχυμεταφορών, επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, αλυσίδες λιανεμπορίου που απασχολούν πάνω από 500 εργαζόμενους, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας.
- Μείωση των εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά: Στόχος μείωσης εκπομπών κατά 80% σε σχέση με 2019. Από το 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση:
- Υποχρεωτική ασφάλιση κινδύνου (προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου) από το 2025 για νέα κτίρια σε ζώνες υψηλής τρωτότητας δηλ. που είναι σε ευάλωτες περιοχές μετά από σχέδια που θα ετοιμάσουν οι περιφέρειες.
- Όπως έγινε γνωστό, η πορεία επίτευξης και ο επιμερισμός των βαρών στους επιμέρους τομείς που προβλέπει ο κλιματικός νόμος: γίνεται μέσω της κατάρτισης τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα πενταετούς διάρκειας για: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, μεταφορές, βιομηχανία, κτίρια, γεωργία και κτηνοτροφία, απόβλητα και χρήσεις γης, αλλαγές χρήσεων γης και δασοπονία.
Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα: «Για κάθε έναν από τους παραπάνω κλάδους θα εκπονούνται τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα, αρχής γενομένης από το 2023 για την περίοδο 2026-2030. Η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται κάθε πέντε έτη για την επόμενη πενταετή περίοδο».
Ο κλιματικός νόμος προβλέπει επίσης την ενσωμάτωση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στις τομεακές πολιτικές. Θεσμοθετούνται: Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) και επαναξιολόγηση ανά δεκαετία, η οποία θα εκπονηθεί από το νεοσύστατο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ). Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή από το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο αποτελεί ανοιχτό δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και ενημέρωσης.
Προβλέπεται, επίσης, η ανάληψη δράσεων για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από την κλιματική αλλαγή, στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας που έχει αναλάβει η Ελλάδα σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τον Διεθνή Οργανισμό Μετεωρολογίας.
Τέλος, όπως έγινε γνωστό, καταρτίζεται Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία θα λειτουργεί ως τεχνικός και επιστημονικός σύμβουλος της Πολιτείας.
