Υστερα από πολυετή αγώνα περιβαλλοντικών οργανώσεων και αφού κατάφεραν αρχικά την ακύρωση του φαραωνικού έργου, η υπόθεση του αιολικού εργοστασίου της εταιρείας «Κυκλαδικά Μελτέμια», θυγατρικής της Eunice Energy σε 14 (ή 23 στη δεύτερη εκδοχή) προστατευόμενες νησίδες του νοτιοανατολικού Αιγαίου, μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων, βρίσκεται ενώπιον της Δικαιοσύνης («Περιβαλλοντικό έγκλημα στα “Γκαλαπάγκος της Μεσογείου”», «Εφ,Συν.», 7/4/2021).
Στο έργο, εκτός από την εγκατάσταση 106 ανεμογεννητριών στις 14 νησίδες, περιλαμβάνονται 70 χιλιόμετρα νέου οδικού δικτύου, 14 μεγάλα λιμάνια, 2.738.000 κυβικά μέτρα εκβραχισμών, 14 ελικοδρόμια, μόνιμος έντονος φωτισμός τη νύχτα, πλήθος μικρότερων έργων (κτίρια, δεξαμενές κ.λπ.) και 673 χιλιόμετρα καλωδίων μεταφοράς ρεύματος. Και όλα αυτά όταν οι συγκεκριμένες νησίδες φιλοξενούν μεγάλους αριθμούς προστατευόμενων ειδών και συγκεκριμένα περισσότερα από 650 ζευγάρια μαυροπετρίτη (άνω του 4,5% του παγκόσμιου πληθυσμού), περισσότερα από 160 ζευγάρια αιγαιόγλαρου (άνω του 28% του ελληνικού πληθυσμού), εκατοντάδες ζευγάρια αρτέμη και μύχου, πολλές δεκάδες ζευγάρια θαλασσοκόρακα, τη μεσογειακή φώκια monachus monachus, σπιζαετούς, ενδημικά ερπετά και σπάνια ενδημικά έντομα και φυτά.
Για σήμερα είναι προγραμματισμένες δύο δίκες στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Στην πρώτη θα εκδικαστεί η προσφυγή της εταιρείας κατά της απορριπτικής απόφασης του ΥΠΕΝ για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου («Το νότιο Αιγαίο δεν θα γίνει ένα πελώριο αιολικό πάρκο», «Εφ.Συν.», 26/5/2021). Στη δίκη αυτή κάτοικοι και σύλλογοι των νησιών κατέθεσαν πρόσθετη παρέμβαση υπέρ του ΥΠΕΝ. Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση (24/5/2021), το έργο απορρίφθηκε «διότι οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά σημαντικές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τεκμηριωθεί πως υπάρχει βεβαιότητα των αρμοδίων αρχών για το ότι το έργο δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου», σύμφωνα με άρθρο της Οδηγίας για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (92/43/ΕΟΚ).
Στη δεύτερη δίκη κρίνεται η προσφυγή κατοίκων και συλλόγων των νησιών κατά της ΡΑΑΕΥ όσον αφορά την ανανέωση και τροποποίηση των βεβαιώσεων παραγωγού του έργου, ενώ η εταιρεία έχει κάνει πρόσθετη παρέμβαση υπέρ της ΡΑΑΕΥ. Υπενθυμίζεται ότι από το 2011 που οι μόνιμοι κάτοικοι των νησιών Κίναρος και Λέβιθα δεν απογράφηκαν για πρώτη φορά και δύο μήνες αργότερα εκδόθηκαν από τη ΡΑΑΕΥ οι βεβαιώσεις παραγωγού για την κατασκευή του φαραωνικού αιολικού εργοστασίου, χαρακτηρίζοντας όλα τα νησιά «ακατοίκητα», έχουν μεσολαβήσει πολλά.
Οι επιπτώσεις
Οσον αφορά το περιβαλλοντικό σκέλος, οι γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων περιβαλλοντικών υπηρεσιών του ΥΠΕΝ και η τελική απόφαση απόρριψης του έργου δεν αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης για τις καταστροφικές του επιπτώσεις στην πανίδα και τη χλωρίδα των νησίδων, που άλλωστε ανήκουν όλες στο Δίκτυο Natura 2000. Εξίσου σημαντικό όμως είναι το θέμα της ανθρώπινης παρουσίας στα νησιά, για την οποία η απογραφή πληθυσμού του 2021 δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Οχι μόνο διορθώθηκε το τραγικό λάθος (ή και παράλειψη) του 2011 στα νησιά Κίναρος και Λέβιθα, όπου απογράφηκαν η γνωστή στο Πανελλήνιο κυρά Ρηνιώ και ο γιος της και η οικογένεια Καμπόσου, αλλά επιπλέον καταγράφηκαν μόνιμοι κάτοικοι σε άλλα 4 νησιά του Δήμου Αστυπάλαιας (Κουνούπα, Σύρνα, Οφιδούσσα, Ζαφοράς).
Παρ’ όλα αυτά η εταιρεία συνεχίζει να υποστηρίζει ότι τα νησιά αυτά δεν μπορούν να υποστηρίξουν κατοίκηση και η ΡΑΑΕΥ διατηρεί σε ισχύ τις άδειες που θεωρούν δεδομένη την ανυπαρξία κατοίκων. Εντούτοις το κομβικό ζήτημα της κατοίκησης των νησιών θα είναι δύσκολο να αγνοηθεί στο εξής από το κράτος και τη Δικαιοσύνη.
Η Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και τους κατοίκους και συλλόγους των νησιών έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να αποτραπεί η πλήρης καταστροφή των 14 νησίδων από τις 106 ανεμογεννήτριες ύψους μέχρι 200 μέτρων. Πραγματοποίησε ενημερωτικές εκδηλώσεις σε όλα τα νησιά στα οποία ανήκουν διοικητικά οι 14 νησίδες (Αστυπάλαια, Λέρος, Νίσυρος, Ανάφη) και στην Αμοργό, διοργάνωσε μια διαδικτυακή ημερίδα για τις νησίδες με τη συμμετοχή εξειδικευμένων επιστημόνων, συμμετείχε στην ευρωπαϊκή διαβούλευση για τα «Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος», με αποτέλεσμα να μη λάβει η εταιρεία τη χρηματοδότηση της διασύνδεσης ύψους 1,83 δισ. που ζητούσε, βοήθησε τους κατοίκους να ολοκληρώσουν την απογραφή τους το 2021 και στήριξε την κατάθεση της ενδικοφανούς προσφυγής των κατοίκων και συλλόγων στη ΡΑΑΕΥ και στη συνέχεια τη σχετική προσφυγή στο ΣτΕ.
«Ελπίζουμε ότι η προσπάθειά μας θα ανταμειφθεί και στο νομικό σκέλος με την τελική επικύρωση της απορριπτικής απόφασης του ΥΠΕΝ και την ανάκληση των βεβαιώσεων παραγωγού. Σε κάθε περίπτωση ένα είναι σίγουρο: Τα σχέδια καταστροφής των “Γκαλαπάγκος του Αιγαίου”, με την ασύγκριτη βιοποικιλότητα, τα πανέμορφα τοπία και τους θαρραλέους ακρίτες τους, θα μας βρίσκουν πάντοτε απέναντι. Οι νησίδες είναι κιβωτοί βιοποικιλότητας, πολιτιστικοί θησαυροί και το σπίτι ανθρώπων και άλλων πλασμάτων. Δε θα επιτρέψουμε να γίνουν ενεργειακές εξέδρες» επισημαίνει η Κίνηση.