Εισοδήματα περίπου 770 ευρώ τον χρόνο έχασε την τελευταία δεκαετία κάθε Έλληνας λόγω έλλειψης ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού συστήματος ασφάλισης στη χώρα. Με άλλα λόγια εάν οι εισφορές των Ελλήνων ασφαλισμένων συγκεντρώνονταν σε προσωπικούς λογαριασμούς και επενδύονταν μέχρι τη συνταξιοδότησή τους στον βαθμό που συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ, τότε η ετήσια απόδοσή τους θα αντιστοιχούσε σε περίπου 3,7% του ΑΕΠ.
Αυτό συμπεραίνει σχετική μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) σε συνεργασία με το ευρωπαϊκό δίκτυο EPICENTER, η οποία σημειώνει ότι πρόκειται για «συντηρητικές» εκτιμήσεις και σχολιάζει ότι η πρόσφατη μεταρρύθμιση που εισήγαγε κεφαλαιοποιητικό πυλώνα για τους νέους ασφαλισμένους μέσω του ΤΕΚΑ δεν αντιμετώπισε τον συνολικό όγκο του προβλήματος.
Ειδικότερα, η Ελλάδα παραμένει τελευταία ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια που διοχετεύονται σε κεφαλαιοποιητικά ταμεία συνταξιοδότησης ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τη δεκαετία 2012-2021 μόλις το 0,7% των κεφαλαίων κατέληξε κατά μέσον όρο σε κεφαλαιοποιητικά ταμεία συνταξιοδότησης έναντι 29% στο ευρωπαϊκό μπλοκ, με κορυφαίες επιδόσεις στη Δανία, την Ολλανδία και τη Σουηδία. Βάσει χρηματικού ποσού, τις μεγαλύτερες ετήσιες απώλειες εμφανίζουν η Γερμανία (1.600 ευρώ κατά κεφαλήν), η Γαλλία (1.300 ευρώ) και η Ιταλία (1.100 ευρώ).
Eτήσια απώλεια (ή αύξηση) κατά κεφαλήν εισοδήματος από την έλλειψη κεφαλαιοποιητικού συστήματος συνταξιοδότησης
Το πρόβλημα στην Ελλάδα παίρνει μεγάλες διαστάσεις αφενός λόγω των αυξημένων κρατικών δαπανών για τις συντάξεις, αφετέρου λόγω των δημογραφικών προκλήσεων.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΚΕΦΙΜ με το EPICENTER, παρά τις πολλαπλές αλλαγές του συνταξιοδοτικού συστήματος, η Ελλάδα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. καταβάλλει για συντάξεις τη μεγαλύτερη δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ. Χαρακτηριστικό είναι πως οι άνω των 65 ετών έχουν μέσο καθαρό εισόδημα, το οποίο αντιστοιχεί στο 95% του μέσου καθαρού εισοδήματος του συνόλου του πληθυσμού, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι στο 89%.
Επίσης, προβληματισμούς προκαλούν οι δυσοίωνες δημογραφικές προβλέψεις για τη χώρα: το προσδόκιμο ζωής θα αυξάνεται σταθερά τουλάχιστον μέχρι το 2070, το ποσοστό των συνταξιούχων επί του γενικού πληθυσμού θα αυξάνεται μέχρι το 2050, ο δείκτης γονιμότητας θα αυξηθεί μόνο οριακά και η καθαρή μετανάστευση δεν θα μεταβληθεί σημαντικά, αναφέρει η Κομισιόν.
Οι προτάσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα προτείνεται αρχικά η μεταφορά των εισφορών επικουρικής σύνταξης σε ατομικούς επενδυτικούς λογαριασμούς του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα. Επίσης, θεωρείται απαραίτητη η κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην επικουρική ασφάλιση και η απελευθέρωσή του μέσω μίας ανταγωνιστικής αγοράς που θα οδηγεί σε μεγαλύτερη απόδοση και θα τροφοδοτεί την πραγματική οικονομία με επενδύσεις.
Επιπλέον, συστήνεται χαλάρωση των περιορισμών στη νόμιμη μετανάστευση, η οποία μπορεί άμεσα να απαλύνει πτυχές του οικονομικού προβλήματος, και αύξηση διεθνών συμφωνιών για κάλυψη θέσεων εργασίας από πολίτες τρίτων χωρών. Τέλος, πρέπει να δοθεί έμφαση σε πολιτικές που ενισχύουν την ανάπτυξη και τις πραγματικές αμοιβές μέσω την ενίσχυσης της οικονομικής ελευθερίας, καθώς η απόδοση και η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος συνδέεται άμεσα και αναπόδραστα με τις επιδόσεις της οικονομίας, αναφέρεται χαρακτηριστικά.
