Ένα νέο μοντέλο για την ενεργειακή αναβάθμιση των δεκάδων χιλιάδων κτιρίων του Δημοσίου επιλέγει η κυβέρνηση, με ιεράρχηση και «πακετάρισμα» των επιλέξιμων ακινήτων και ανάθεση σε εταιρείες που θα αποπληρώνονται από τα ποσά της ενέργειας που θα εξοικονομείται.
Επιγραμματικά, το σχέδιο που προωθείται με ρύθμιση στο υπό συζήτηση στη Βουλή νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τα απόβλητα, τις μπαταρίες και άλλες ενεργειακές ρυθμίσεις, αφορά την ομαδοποίηση των κτιρίων υπουργείων, δήμων, πανεπιστημίων και κάθε κρατικού φορέα, και την εν συνέχεια προκήρυξη ξεχωριστών διαγωνισμών όπου θα συμμετέχουν εξιδεικευμένες εταιρείες του χώρου, οι οποίες θα χρηματοδοτούν τις παρεμβάσεις με δικά τους μέσα και πόρους. Η πληρωμή τους θα γίνεται σταδιακά και θα συνδέεται με την εξοικονόμηση ενέργειας που θα επιτυγχάνεται σε βάθος χρόνου από τη μείωση των δαπανών στους λογαριασμούς ρεύματος των κτιρίων.
Επί της ουσίας πρόκειται για την επιχειρούμενη εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα στο Δημόσιο ενός μοντέλου ESCOs, (Energy Service Companies), όπως προβλέπει η ρύθμιση που έχει επεξεργαστεί η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου και φέρει τον τίτλο «πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης συστάδων επιλέξιμων δημοσίων κτιρίων».
Κατόπιν αρκετών ετών εφαρμογής του προγράμματος «Ηλέκτρα», το ΥΠΕΝ έχει καταλήξει ότι η επίτευξη του στόχου για επιτάχυνση της ενεργειακής αναβάθμισης των ακινήτων του Δημοσίου θα επιτυγχάνονταν πολύ πιο γρήγορα, αποτελεσματικά και χωρίς δαπανηρές επιδοτήσεις, αν αυτή αφορούσε «πακέτα» ακινήτων, αντί για το κάθε ένα ξεχωριστά.
Σαν εγχείρημα είναι φιλόδοξο, όπως όμως και οι στόχοι του ΕΣΕΚ, και η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι η δαπάνη σε σχέση με την αποτελεσματικότητα δεν είναι σίγουρο ότι λειτουργούν ευθέως ανάλογα, καθώς για την αναβάθμιση των 172 κτιρίων που έχουν μέχρι σήμερα υπαχθεί στο πρόγραμμα «Ηλέκτρα», ο συνολικός προϋπολογισμός χρηματοδότησης ξεπερνά τα 165 εκατ ευρώ. Το νέο μοντέλο είναι προφανώς ο διάδοχος του «Ηλέκτρα».
Κλειδί τα κριτήρια και η ανταπόκριση των φορέων
Κλειδί φυσικά στο νέο πρόγραμμα του ΥΠΕΝ είναι η ταχύτητα με την οποία θα στηθεί το νέο μοντέλο, η ανταπόκριση που θα δείξουν οι εκάστοτε φορείς που έχουν τη διαχείριση των ακινήτων, όπως και τα υπουργεία όπου αυτοί ανήκουν.
Βασικό επίσης στοιχείο είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων θα «πακετάρονται» τα κτίρια, τα οποία θα αφορούν την παλαιότητα, τη γεωγραφική τους θέση, τις ειδικότερες ανάγκες εξοικονόμησης του κάθε ενός και τις κατηγορίες των απαιτούμενων παρεμβάσεων.
Τα «πακέτα» θα μπορούσαν για παράδειγμα να αφορούν σχολεία ανάλογης παλαιότητας σε γειτονικούς δήμους, νοσοκομεία εντός μιας περιφέρειας, τα ακίνητα ενός πανεπιστημίου (π.χ το ΕΚΠΑ λέγεται ότι έχει πάνω από 100 κτίρια στην Αθήνα), κτίρια υπουργείων παρόμοιας χρονολογικής κατασκευής με παρεμφερείς ανάγκες για παρεμβάσεις, τα δικαστήρια ενός μεγάλου ΟΤΑ, κ.ό.κ.
Εν συνέχεια και αφού μπούν σε «συστάδες επιλέξιμων κτιρίων», θα προκηρύσσονται διαγωνισμοί για την επιλογή του αναδόχου που θα συνάπτει σύμβαση ενεργειακής αναβάθμισης με τον εκάστοτε φορέα που του ανήκουν τα ακίνητα, θα χρηματοδοτεί ο ίδιος την επένδυση και θα πληρώνεται από την εξοικονόμηση ενέργειας που θα πετυχαίνει.
Στο τραπέζι και οι επιδοτήσεις
Εάν για παράδειγμα η μείωση στις δαπάνες για ρεύμα μιας ομάδας σχολείων π.χ. του Δήμου Νάουσας, ανέρχεται σε 50.000 ευρώ το χρόνο, ένα μέρος θα καρπώνεται ο δήμος και το άλλο θα είναι η αμοιβή της εταιρείας. Εάν αποφασιστεί οι ανάδοχοι που αναλαμβάνουν την ενεργειακή αναβάθμιση αυτών των «συστάδων» να ενισχυθούν για τις παρεμβάσεις τους από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, (δυνατότητα που προβλέπεται στο πρόγραμμα), τα οφέλη για τον εκάστοτε φορέα που του ανήκουν τα κτίρια θα είναι ακόμη μεγαλύτερα.
Στην ουσία πρόκειται για ένα πρόγραμμα που ανοίγει το παιχνίδι των ενεργειακών αναβαθμίσεων για κατασκευαστικούς και ενεργειακούς ομίλους, εκτιμητές, τεχνικούς, νομικούς συμβούλους, αλλά και ευρύτερα τον τεχνικό κόσμο, και το οποίο εφόσον «περπατήσει» θα ενισχύσει τον τζίρο στα επαγγέλματα της οικοδομής.
Τα επιλέξιμα κτίρια που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα πρέπει, μετά τις παρεμβάσεις αναβάθμισης, να κατατάσσονται κατ’ ελάχιστον στην κατηγορία ενεργειακής απόδοσης «Β». Τα κριτήρια ομαδοποίησης και ιεράρχησης των δημοσίων κτιρίων σε ομάδες, ο τρόπος αποζημίωσης των παρεμβάσεων, οι υποχρεώσεις των ωφελούμενων, η διαδικασία ελέγχων και κάθε άλλο σχετικό θέμα, θα καθοριστούν με απόφαση του ΥΠΕΝ, όπως αναφέρει το άρθρο 32 του νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ, που βρίσκεται υπό συζήτηση στη Βουλή.
Σημειωτέον ότι ο πήχης για τον ετήσιο εθνικό στόχο στον κρατικό τομέα έχει μπει στην ενεργειακή ανακαίνιση ποσοστού 3% της ωφέλιμης επιφάνειας των κτιρίων της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, με ορίζοντα το 2030.
