Χάος έχει προκληθεί στο μεγαλύτερο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας, το Epex, προκαλώντας ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Και αυτό γιατί στα τέλη Ιουνίου, ένα τεχνικό ελάττωμα οδήγησε σε αυξήσεις τιμών έως και 400%, γεγονός που έχει αυξήσει την κριτική προς τον διαχειριστή του χρηματιστηρίου από πλευράς κύκλων της γερμανικής οικονομίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των συμμετεχόντων στην αγορά, η συνολική ζημία θα μπορούσε να ανέλθει σε σχεδόν 350 εκατομμύρια ευρώ.
Ένα τεχνικό σφάλμα στο μεγαλύτερο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης, το Epex, προκάλεσε άλμα των τιμών κατά περισσότερο από 400% μέσα σε μία μόνο ημέρα. Ιδιαίτερα επηρεάστηκε η ημερήσια διαπραγμάτευση, όπου η ηλεκτρική ενέργεια διαπραγματεύεται σε μια ημέρα του χρηματιστηρίου για την επόμενη ημέρα.
Αυτό αποτέλεσε τεράστιο πρόβλημα για πολλούς πελάτες της βιομηχανίας. Τα συμβόλαια προμήθειάς τους συχνά βασίζονται μόνο εν μέρει σε ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που αγοράζονται εκ των προτέρων σε σταθερές τιμές. Μεγάλοι πελάτες, όπως οι χημικές εταιρείες και οι κατασκευαστές χάλυβα, συχνά αγοράζουν μόνο μια διόλου ευκαταφρόνητη ποσότητα λίγο νωρίτερα σε τρέχουσες τιμές.
Οι ζημιές θα μπορούσαν να ανέλθουν σε δισ.
Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος θα πληρώσει τη ζημία που υπέστησαν οι εταιρείες. Όπως μαθαίνει η Handelsblatt από κύκλους της βιομηχανίας, οι πρώτες εταιρείες ετοιμάζουν ήδη αγωγή κατά του εμπορικού κέντρου με έδρα το Παρίσι.
«Κατ’ αρχήν, οι συμμετέχοντες στην αγορά φέρουν τους συνήθεις κινδύνους που συνδέονται με την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά spot», λέει η Jana Michaelis, δικηγόρος στην Rosin Büdenbender, δικηγορική εταιρεία που ειδικεύεται στο ενεργειακό δίκαιο.
Ωστόσο, οι κίνδυνοι αυτοί δεν περιλαμβάνουν τεχνικά προβλήματα που προκαλούνται από το χρηματιστήριο. Το Epex δεν θέλησε να σχολιάσει το ερώτημα αν έχουν ήδη υποβληθεί οι πρώτες αξιώσεις αποζημίωσης.
Ορισμένοι έμποροι ηλεκτρικής ενέργειας άσκησαν ακόμη μεγαλύτερη κριτική στον διαχειριστή του χρηματιστηρίου. Ζητούν καλύτερη διαχείριση της κρίσης και προειδοποιούν ότι σε μια ημέρα του χειμώνα, όταν διατίθεται λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και υπάρχει λιγότερη ρευστότητα στην αγορά, η ζημία θα μπορούσε εύκολα να ανέλθει σε δισεκατομμύρια.
Σύμφωνα με το Epex Spot, ο λόγος για το έκτακτο άλμα των τιμών ήταν ένα τεχνικό σφάλμα. Ως αποτέλεσμα, το χρηματιστήριο αποσύνδεσε τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία, την Αυστρία, τη Δανία, τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Κανονικά, η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί αντικείμενο εμπορίου μεταξύ των χωρών. Τώρα υπήρξε ξεχωριστή δημοπρασία για κάθε χώρα. Οι τιμές διαμορφώθηκαν σαν να ήταν η Γερμανία ένα νησί που έπρεπε να αυτοεξυπηρετηθεί πλήρως με ηλεκτρική ενέργεια χωρίς εισαγωγές από γειτονικές χώρες. Αυτό προκάλεσε την εκτίναξη των τιμών από 90 ευρώ ανά μεγαβατώρα την προηγούμενη ημέρα σε 2325 ευρώ στο μεταξύ.
«Δεν υπήρξε ποτέ φυσική έλλειψη στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας», εξηγεί ο Tobias Federico από την εταιρεία ενεργειακών αναλύσεων Energy Brainpool.
Ως εκ τούτου, και άλλα χρηματιστήρια εμφάνισαν κανονικές τιμές. Για παράδειγμα, μια μεγαβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας κόστιζε κατά μέσο όρο 95 ευρώ στο βορειοευρωπαϊκό κέντρο συναλλαγών Nord Pool την ίδια ημέρα, ενώ στο Epex πωλούνταν κατά μέσο όρο 492 ευρώ.
Πολλές επιχειρήσεις, όπως η ηλεκτρική χαλυβουργία Feralpi κοντά στη Δρέσδη, απενεργοποίησαν τις μηχανές τους για αρκετές ώρες για να αποφύγουν τις τιμές ρεκόρ του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σταθερό κόστος σε εξαψήφιο αριθμό, δήλωσε ο διευθυντής του εργοστασίου Uwe Reinecke στη Handelsblatt: «Ωστόσο, θα είχαμε υποστεί σημαντικά μεγαλύτερη ζημία εάν είχαμε συνεχίσει να παράγουμε. Αυτό θα ήταν σε επταψήφιο ποσό».
Δεν είχαν όλοι αυτή τη δυνατότητα. «Πολλά συμβόλαια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας βασίζονται στην τιμή του χρηματιστηρίου Epex και αυτή αποτελεί στη συνέχεια τη βάση του συμβολαίου φυσικής προμήθειας», λέει ο εμπειρογνώμονας Federico.
Ο ενθουσιασμός μεταξύ των επηρεαζόμενων εταιρειών είναι μεγάλος. «Ήμασταν τυχεροί. Υπό διαφορετικές συνθήκες, οι τιμές θα μπορούσαν να είχαν εκτοξευθεί στα 4000 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Τιμές που πολλοί δεν θα ήταν σε θέση να πληρώσουν και θα οδηγούσαν κάποιους σε χρεοκοπία», αναφέρει ένας insider.
Ο χειρισμός του περιστατικού από την Epex ευθύνεται. Σύμφωνα με την κατηγορία, η οικονομική ζημία θα μπορούσε εύκολα να είχε αποφευχθεί. Για παράδειγμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι φυσικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών θα μπορούσαν να συνεχίσουν να πραγματοποιούνται. Ωστόσο, η αγορά απλώς δεν αντανακλούσε τις πραγματικές τιμές.
Ενώ ορισμένες εταιρείες υπέστησαν ζημίες εκατομμυρίων ευρώ, υπάρχουν επίσης πολλές εταιρείες που ήταν σε θέση να κερδίσουν αρκετά εκατομμύρια μέσα σε λίγες ώρες χάρη στα άλματα των τιμών, επειδή πούλησαν την ηλεκτρική τους ενέργεια σε εξαιρετικά υψηλές τιμές. Ωστόσο, κανείς δεν θέλει να μιλήσει γι’ αυτό δημόσια.
Το Epex ζητά από τους εμπόρους κατανόηση
Το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας Epex Spot τονίζει ότι έχει αποκαταστήσει τα αίτια της δυσλειτουργίας. Η «προβληματική λειτουργική επέκταση» που προκάλεσε το σφάλμα απενεργοποιήθηκε την ίδια ημέρα, δήλωσε εκπρόσωπος. Ως εκ τούτου, η εταιρεία είναι βέβαιη ότι το υποκείμενο τεχνικό πρόβλημα έχει «επιλυθεί πλήρως και συνεπώς δεν θα επαναληφθεί».
Η εταιρεία επεξεργάζεται επίσης προτάσεις για τη βελτίωση ολόκληρης της σύνδεσης με την αγορά. Η έμφαση θα δοθεί στην «επικοινωνία με την αγορά, τις εφεδρικές διαδικασίες και λύσεις, τις προθεσμίες και τα χρονοδιαγράμματα».
Η εκπρόσωπος τόνισε ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά είχαν ενημερωθεί πλήρως για τα γεγονότα, μεταξύ άλλων με επιστολή του διευθύνοντος συμβούλου που εξηγούσε τα μέτρα βελτίωσης. Θα συσταθεί ομάδα εργασίας που θα συνεργαστεί με τα μέλη του χρηματιστηρίου για την εξεύρεση καλύτερων λύσεων. Οι προτάσεις θα συζητηθούν με τους συμμετέχοντες στην αγορά και τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές.
«Η εφαρμογή του εφεδρικού μας σχεδίου για την αποσύνδεση από το Α έως το Ω αποκάλυψε συνολικές ανεπάρκειες που πρέπει να εξαλειφθούν», παραδέχεται ο διευθύνων σύμβουλος της Epex Ralph Danielski στην επιστολή προς τους εμπόρους και τα μέλη του χρηματιστηρίου.
«Περιμένουμε από το χρηματιστήριο να αναπτύξει ένα σύστημα διαχείρισης κινδύνου που θα αποφεύγει τέτοια λάθη στο μέλλον», δήλωσε με σαφήνεια ένας επιχειρηματίας που επλήγη.
Ο Maximilian Rinck, εμπειρογνώμονας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανική Ένωση Βιομηχανιών Ενέργειας και Υδάτων (BDEW), συνιστά στην καλύτερη περίπτωση μέτριες προσαρμογές πως «οι βασικοί κανόνες της χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης ηλεκτρικής ενέργειας λειτουργούν καλά και δεν χρειάζεται να αλλάξουν», δήλωσε ο Rinck. Η σύζευξη των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας δημιουργεί προστιθέμενη αξία σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ωστόσο, η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των χρηματιστηριακών συναλλαγών καθιστά αναγκαία την ενίσχυση των λειτουργικών διαδικασιών. «Η αποσύνδεση θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση, κατ’ αρχήν θα πρέπει να πραγματοποιείται μόνο ως έσχατη λύση», δήλωσε ο Rinck.
