Συμπληρώθηκε το τελευταίο κομμάτι του παζλ για την επανεκκίνηση του ελληνικού προγράμματος έρευνας υδρογονανθράκων, με την υπογραφή της Υπουργικής Απόφασης από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, για τη διακήρυξη ενιαίου διεθνούς διαγωνισμού παραχώρησης στις θαλάσσιες περιοχές νοτίως της Πελοποννήσου και νοτίως της Κρήτης. Η απόφαση έρχεται σε συνέχεια της αποδοχής εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την αμερικανική Chevron και τη HELLENiQ ENERGY, και ανοίγει πλέον τον δρόμο για την επίσημη δημοσίευση του διαγωνισμού στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε., δίνοντας την ευκαιρία και σε άλλους παίκτες να διεκδικήσουν δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης σε τέσσερα στρατηγικά θαλάσσια blocks.
Οι τέσσερις νέες παραχωρήσεις «παντρεύονται» σε μία προκήρυξη. Πρόκειται για τις περιοχές:
- «Νότια Πελοπόννησος», έκτασης περίπου 11.000 τ.χλμ., για την οποία έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον η Chevron Balkans Exploration B.V.
- «Α2», νοτίως της Πελοποννήσου, με μικρότερη έκταση 826 τ.χλμ., για την οποία έχει ενδιαφερθεί η HELLENiQ Upstream Kyparissiakos Gulf S.A.
- «Νότια της Κρήτης Ι» και «Νότια της Κρήτης ΙΙ», με συνολική έκταση περίπου 35.000 τ.χλμ., για τις οποίες επίσης έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον η Chevron.
Αθροίζοντας τις νέες αυτές θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες καλύπτουν περί τα 47.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με τις ήδη υφιστάμενες ενεργές παραχωρήσεις, προκύπτει ότι τα συνολικά ενεργά «οικόπεδα» στην Ελλάδα ξεπερνούν πλέον τα 90.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση που αντιστοιχεί σε πάνω από το 70% της συνολικής επιφάνειας της χώρας, η οποία ανέρχεται στα 132.000 τ.χλμ. Η γεωγραφική και στρατηγική σημασία των περιοχών —και κυρίως εκείνων νοτίως της Κρήτης, πλησίον των βαθιών λεκανών του Λιβυκού πελάγους— καθιστά τις εξελίξεις κομβικές για τη μελλοντική θέση της Ελλάδας στον χάρτη των παραγωγών φυσικού αερίου της Μεσογείου.
Σε κάθε περίπτωση, η ταυτόχρονη παρουσία δύο διεθνών πετρελαϊκών κολοσσών στην Ελλάδα ενισχύει την πεποίθηση ότι η χώρα μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Η κινητικότητα αυτή ενδυναμώνει τις προσπάθειες εντοπισμού εγχώριων κοιτασμάτων, καθώς στις ήδη δρομολογημένες έρευνες προστίθενται νέες ερευνητικές γεωτρήσεις, πυροδοτούμενες από τον αυξημένο ανταγωνισμό. Η συγκυρία δεν είναι τυχαία: η ερευνητική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο γνωρίζει σημαντική αναθέρμανση. Η πρόσφατη ανακάλυψη φυσικού αερίου της ExxonMobil στην Αίγυπτο, αλλά και η έναρξη γεώτρησης στο Οικόπεδο 5 της κυπριακής ΑΟΖ, λίγες μόλις ημέρες πριν, είναι ενδεικτικές της δυναμικής που αναπτύσσεται στην περιοχή. Η προσθήκη 11.000 νέων τετραγωνικών χιλιομέτρων στον χάρτη των υπό παραχώρηση περιοχών συνιστά αύξηση κατά περίπου 25% της ενεργής ερευνητικής έκτασης, γεγονός που αυξάνει θεαματικά τις πιθανότητες εντοπισμού πρόσθετων κοιτασμάτων, τη στιγμή που ο γεωστρατηγικός ανταγωνισμός για ενεργειακούς πόρους κορυφώνεται.
Ακριβώς για να διασφαλιστεί η ίση αντιμετώπιση όλων των επενδυτών, οι τέσσερις νέες παραχωρήσεις θα βασιστούν στο υφιστάμενο πρότυπο των συμβάσεων παραχώρησης, όπως αυτό εφαρμόζεται ήδη στα δύο blocks νοτίως της Κρήτης που έχουν ανατεθεί στο σχήμα ExxonMobil – HELLENiQ ENERGY. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τρεις φάσεις ερευνών: «3+3+2» έτη – δηλαδή τρία χρόνια για την αρχική φάση, τρία για τη δεύτερη και δύο για πιθανή παράταση. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά εμφανίζεται πρόθυμη, αν είναι εφικτό, να συμπιέσει τη συνολική διάρκεια ερευνών σε λιγότερο από οκτώ χρόνια, με στόχο την επιτάχυνση του κύκλου λήψης αποφάσεων και επενδύσεων. Η περίοδος εκμετάλλευσης, σε περίπτωση ανακάλυψης εμπορεύσιμου κοιτάσματος, θα παραμείνει 25ετής.
Σε επίπεδο διαδικασίας, προϋπόθεση συμμετοχής στον διαγωνισμό θα αποτελεί η προαγορά των διαθέσιμων σεισμικών δεδομένων για τις τέσσερις περιοχές, διασφαλίζοντας ότι οι ενδιαφερόμενοι θα καταθέσουν τεκμηριωμένες προσφορές. Παράλληλα, η τελική βαθμολόγηση των συμμετεχόντων θα βασιστεί όχι μόνο στα οικονομικά κριτήρια, αλλά και στην εμπειρία ερευνητικών εργασιών και εξορύξεων σε περιβάλλον βαθιάς θάλασσας, στοιχείο που καθιστά προνομιακή τη θέση πολυεθνικών ενεργειακών κολοσσών όπως η Chevron.
Από τη στιγμή που η προκήρυξη του διαγωνισμού αναμένεται να δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. έως τα τέλη Απριλίου ή τις αρχές Μαΐου, το καλοκαίρι του 2025 θα έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία κατάθεσης δεσμευτικών προσφορών και ανάδειξης πλειοδότη. Αν, όπως θεωρείται πιθανό, ο διαγωνισμός καταλήξει στη Chevron, τότε η έγκριση της σχετικής σύμβασης από τη Βουλή και τα λοιπά θεσμικά όργανα μπορεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025, οπότε και θα οριστικοποιηθεί ο παραχωρησιούχος των νέων blocks.
Σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, τις επόμενες εβδομάδες η ελληνική πλευρά θα μεταβεί στην έδρα της Chevron, στο Χιούστον, προκειμένου να συζητηθούν τα επόμενα βήματα της συνεργασίας. «Αυτές οι έρευνες υδρογονανθράκων είναι πολύ σημαντικές για το μέλλον της χώρας και των παιδιών μας», υπογράμμισε ο κ. Παπασταύρου, προσθέτοντας ότι η επικύρωση των συμβάσεων από τη Βουλή αναμένεται εντός του 2025.
Πάντως, η διαχρονική προσπάθεια της Ελλάδας για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση των δυνητικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της ίσως δεν έχει βρεθεί ποτέ μέχρι σήμερα σε ευνοϊκότερη συγκυρία. Η παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία, μετά από μια περίοδο έντονου αναστοχασμού και απότομης στροφής προς την ενεργειακή μετάβαση, φαίνεται πλέον να αναθεωρεί την προσέγγισή της και να επιστρέφει με νέα δυναμική στον τομέα της εξόρυξης. Το δόγμα του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ – συνοψισμένο στο σύνθημα «drill, baby, drill» – υπήρξε σημείο καμπής για την παγκόσμια ατζέντα, ενώ οι διεθνείς κολοσσοί της ενέργειας εμφανίζονται πλέον διατεθειμένοι να επενδύσουν εκ νέου τεράστια κεφάλαια σε έργα εξόρυξης, εξετάζοντας με νέο βλέμμα τον παγκόσμιο γεωλογικό χάρτη. Η Ελλάδα έχει επανέλθει εξαιρετικά δυναμικά στο προσκήνιο.
