Σε επόμενο στάδιο ωρίμανσης αναμένεται να περάσει η διαδικασία αξιοποίησης των υπόλοιπων 22 περιφερειακών αεροδρομίων που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο του «Υπερταμείου» (ΕΕΣΥΠ), πλην του αερολιμένα Καλαμάτας, για τον οποίον, ως γνωστόν, «τρέχει» ξεχωριστός διαγωνισμός.
Το insider.gr τον περασμένο Δεκέμβριο είχε αναδείξει την έναρξη της διαδικασίας για την επιλογή οικονομικού, τεχνικού και νομικού συμβούλου που θα συνδράμει στη διαγωνιστική διαδικασία για τη μακροχρόνια παραχώρηση των εν λόγω υποδομών. Σύμφωνα με πληροφορίες, το εγχώριο Growth Fund φέρεται να έχει ολοκληρώσει την εν λόγω διαδικασία, επιλέγοντας συμβούλους που θα βοηθήσουν στην χάραξη της στρατηγικής αξιοποίησης των περιφερειακών αυτών υποδομών, για τις οποίες η ΕΕΣΥΠ δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον με γνώμονα όχι μόνο απλώς την αναβάθμιση των υπηρεσιών (μεταφορικών, τουρισμού κ.α.) αλλά και σε σχέση με τη δημιουργία αξίας για την τοπική κοινωνία – οικονομία και κατ’ επέκταση τα δημόσια ταμεία.
Τα 22 αεροδρόμια και η αξιοποίησή τους
Πρόκειται για τα αεροδρόμια Καρπάθου, Χίου, Αλεξανδρούπολης, Αράξου, Λήμνου, Ιωαννίνων, Μήλου, Νάξου, Πάρου, Ικαρίας, Κυθήρων, Λέρου, Σητείας, Νέας Αγχιάλου, Καλύμνου, Σκύρου, Σύρου, Αστυπάλαιας, Καστελλόριζου, Καστοριάς, Κάσου και Κοζάνης. Όπως αναφέρονταν στην αρχική διακήρυξη, η αξιοποίηση των αεροδρομίων μέσω της παραχώρησης της λειτουργίας τους (μαζί με απαραίτητες σημαντικές επενδύσεις) θα γίνει με δομή σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (PPP structure) ή/και παραχώρησης. Ο σύμβουλος καλείται να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες με στόχο να «χτιστεί» η δομή της σχετικής σύμβασης και να παραχωρηθούν τα δικαιώματα διαχείρισης σε στρατηγικό επενδυτή (παραχωρησιούχος).
Τα περισσότερα εξ αυτών χρειάζονται εκτεταμένες επενδύσεις και σημαντικές ενέργειες αναβάθμισης, υπάρχουν και αεροδρόμια που θεωρούνται χαμηλής κίνησης, σε όχι ιδιαίτερα τουριστικές περιοχές, ενώ σε κάποια εμπλέκεται και ο στρατιωτικός παράγοντας. Ωστόσο, υπάρχουν και «φιλέτα», σε περιοχές υψηλού τουρισμού (π.χ. Πάρος, Νάξος κ.α.), αεροδρόμια που ήδη γίνονται εργασίες εκσυγχρονισμού ή έχουν γίνει σχετικοί διαγωνισμοί (τα δύο προηγούμενα αλλά και σε Χίο, Σύρο κ.λπ.), αερολιμένες με αναβαθμισμένο πλέον γεωπολιτικό status (π.χ. Αλεξανδρούπολη). Δεδομένου ότι κάποια είναι υψηλής προβολής και άλλα χαμηλότερης, παλιότερα υπήρχαν σκέψεις για χωρισμό τους σε clusters, ενώ στην συνέχεια ακούστηκαν σενάρια για παραχώρησή τους ως ενιαίο «πακέτο». Ωστόσο, αυτό θα φανεί στην πορεία και αναλόγως των υποδείξεων και των συμβούλων, αλλά και από το ενδιαφέρον που θα προκύψει από πλευράς επενδυτών ή και των τυχόν παραχωρήσεων από πλευράς Δημοσίου (π.χ. φορολογικά κίνητρα κ.α.).
Αναβαθμίσεις υποδομών ανά την Ελλάδα
Γενικότερα πάντως, «τρέχουν» διαδικασίες αναβάθμισης των εγχώριων αεροδρομίων της χώρας, μετά και τις παλιότερες σημαντικότατες κινήσεις εκσυγχρονισμού στα 14 αεροδρόμια της Fraport.
Για παράδειγμα, εκδήλωση ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη του αεροδρομίου της Καλαμάτας, υπέβαλαν εγχώρια ισχυρά σχήματα και μεγάλοι διεθνείς operators, όπως ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – GMR Airports Limited (οι Ινδοί εταίροι στο Καστέλι Κρήτης), ΜΥΤΙΛHΝΑΙΟΣ – CORPORATION AMERICA AIRPORTS, Egis Airport Operation- ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις- Aéroports de la Cote d’Azur, FRAPORT AG- DELTA AIRPORT INVESTMENTS A.E.- ΠΗΛΕΑΣ Α.Ε. (οι τελευταίες των Κοπελούζου, Κωνσταντακόπουλου που συνεργάζονται με την Fraport Greece). Δηλαδή, συμμετέχουν μεγάλα επιχειρηματικά ονόματα του τομέα υποδομών (και τουρισμού), διεθνή σχήματα που διαχειρίζονται αεροδρόμια. Ο διαγωνισμός για το Διεθνές Αεροδρόμιο της Καλαμάτας αποτελεί το πρώτο πολύ μεγάλο βήμα για την αξιοποίηση των 23 περιφερειακών αεροδρομίων. Βάσει της αρχικής εκτίμησης, η προεπιλογή των διαγωνιζομένων, η οποία θα σημάνει την έναρξη της δεύτερης φάσης της διαγωνιστικής διαδικασίας, αναμένονταν ότι θα ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2023. Ωστόσο, αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις από την ΕΕΣΥΠ.
Επίσης, σε ποσοστό σχεδόν 20% έχουν προχωρήσει εργασίες στο νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου της Κρήτης από την κοινοπραξία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την ινδική GMR. Μάλιστα, μετά και την προ ολίγων μηνών κύρωση από τη Βουλή της τροποποίησης της εν λόγω σύμβασης παραχώρησης, το asset αναμένεται να είναι μεγαλύτερο κατά 32%.
Επιπρόσθετα, γίνονται έργα αναβάθμισης σε διάφορα αεροδρόμια, ενώ, όπως έχει αποκαλύψει το insider.gr, επίκειται η διαδικασία εισαγωγής του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) στο Χρηματιστήριο ως προς το ποσοστό του ΤΑΙΠΕΔ (30%), ενώ γίνονται διάφορες ζυμώσεις με την κοινοπραξία που έχει το management υπό την PSP Investments με 40% (το Υπερταμείο ελέγχει 25%, ο όμιλος Κοπελούζου 5%). Ωστόσο, αν και έχουν γίνει αρκετές ενέργειες από το ΤΑΙΠΕΔ, αναμένεται το timing των εξελίξεων για το IPO καθώς σταδιακά εισερχόμαστε στην τελική ευθεία για τις εκλογές.
Κατά συνέπεια, υπό καλές συνθήκες, σε λίγα χρόνια θα έχει αλλάξει άρδην ο χάρτης των υποδομών στα ελληνικά αεροδρόμια. Η αξιοποίηση των αεροδρομίων θα αλλάξει άρδην την εικόνα της χώρας στον τομέα των μεταφορών, ο οποίος είναι κρίσιμος για τη βελτιστοποίηση της εξυπηρέτησης των πολιτών, αλλά και για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας.
Γρ. Δ. Δημητριάδης: Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, οι ευκαιρίες και ο ρόλος – «δικλείδα» της ΕΕΣΥΠ
Πάντως, στο Υπερταμείο, υπό τον Γρ. Δ. Δημητριάδη, κινούνται σε όλα τα «μέτωπα» με στόχο την ανάπτυξη του fund και βέβαια της ελληνικής οικονομίας. Πρόσφατα πάλι, ο επικεφαλής της ΕΕΣΥΠ έδωσε το «στίγμα» για τις ευρύτερες κινήσεις μέσω της παρουσίας του σε Virtual Closed Roundtable, με την υποστήριξη του Greek House Davos. Όπως σημείωσε ο κ. Δημητριάδης για τις ευκαιρίες που έρχονται, «η ίδρυση του Υπερταμείου προέκυψε ως ανάγκη στα χρόνια της κρίσης. Η δημόσια περιουσία είναι παραγωγικό κεφαλαιουχικό αγαθό και η αξιοποίησή της πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες επανόδου στην ανάπτυξη μιας χώρας μετά από ύφεση. Για την Ελλάδα, που έχασε στην κρίση το 1/4 του ΑΕΠ (από 240 δις έπεσε στα 176), γνώρισε ανεργία 27% και είδε 600.000 μορφωμένους νέους (brain drain) να μεταναστεύουν, ήταν βασική προτεραιότητα.
Στα πρώτα χρόνια, που ήταν πιεστική η έλλειψη οικονομικών πόρων, προκρίθηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις. Τώρα αυτό έχει διαφοροποιηθεί. Χωρίς να τις αποκλείουμε, εστιάζουμε περισσότερο στην προστιθέμενη αξία που φέρνουν οι επενδύσεις, σε ανθεκτικότητα της οικονομίας, σε θέσεις εργασίας κ.λπ. Εξετάζουμε κατά περίπτωση, με γνώμονα πάντα την αναπτυξιακή προοπτική και το δημόσιο συμφέρον. Για να σας φέρω ένα παράδειγμα. Αξιοποιούμε μεγάλα ακίνητα θυγατρικών μας για την δημιουργία βιομηχανικών και τεχνολογικών πάρκων, όπως επίσης και πάρκων εφοδιαστικής αλυσίδας. Ήδη, με ένα μεγάλο κέντρο logistics κοντά στην Αθήνα και και ένα άλλο που έπεται στην Θεσσαλονίκη, μετατρέπουμε την Ελλάδα σε μοναδικό διακομετακομιστικό κόμβο στην νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας (πύλη στην Ευρώπη, με πολλά λιμάνια, σύγχρονο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο) και το φυσικό περιβάλλον (κλίμα) αποτελούν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Ευνοούν τις επενδύσεις στον τουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις μεταφορές. Επίσης, υπάρχουν μεγάλες προοπτικές και στο real estate, με την ολοκλήρωση, ιδίως, της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας στην ακίνητη περιουσία του δημοσίου.
Με δύο λόγια: οι ευκαιρίες συναρτώνται με τα φυσικά πλεονεκτήματα της χώρας, τις προτεραιότητες που τίθενται υπό το πρίσμα μιας σύγχρονης αντίληψης για την οικονομία και την προστιθέμενη αξία των επενδύσεων».
Σύμφωνα με τον ίδιον, στο τελευταίο χρονικό διάστημα «έχουν γίνει σημαντικά πράγματα. Μπήκαν επί τάπητος μεγάλα projects , όπως η αξιοποίηση των 23 περιφερειακών αεροδρομίων, λιμανιών, η δημιουργία εμπορευματικών κέντρων, ξεκίνησε η καταγραφή της ακίνητης δημόσιας περιουσίας, υλοποιείται με επιτυχία το πρόγραμμα μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη από τις θυγατρικές μας, που είναι το σύνολο των δημοσίων επιχειρήσεων. Ξεχωριστή σημασία, στη μεγάλη δραστηριότητα που αναπτύσσουμε τα τελευταία χρόνια, έχουν οι επαφές και η συνεργασία μας, συλλογικά και μεμονωμένα, με τα δημόσια επενδυτικά ταμεία άλλων χωρών».
Σχετικά με τις πολιτικές αλλαγές και τα ρίσκα για τους επενδυτές, σημείωσε ότι «η οικονομία έχει κανόνες που πρέπει να τηρούνται, όπως επίσης και η ουδετερότητα της διοίκησης. Κάτι που αγγίζει το Υπερταμείο και συνεπώς τις δημόσιες επιχειρήσεις που εποπτεύει, καθώς έχει θεσμική ανεξαρτησία και δεν επηρεάζεται από τους εκλογικούς κύκλους και τις πολιτικές αλλαγές.
Το Υπερταμείο είναι ένας αξιόπιστος συνομιλητής, και αυτό έχει αναγνωριστεί από όλους – οικονομικούς παράγοντες, εταιρείες, φορείς- με τους οποίους ήρθαμε σε επαφή ή συνεργασία τα τελευταία χρόνια. Κινούμαστε με οδηγό την διαφάνεια, την ειλικρίνεια, την εμπιστοσύνη.
Επειδή οι κίνδυνοι έχουν πυκνώσει, είναι κοινή συνείδηση πλέον η ανάγκη της συνεργασίας για την ελαχιστοποίηση των συνεπειών. Κάτι που γίνεται για το κλίμα ή με την πανδημία. Σε επίπεδο εταιριών, είναι αυτονόητη η πρόνοια για την ετοιμότητα στην διαχείριση κινδύνων. Ζήτημα στο οποίο εμείς στο Υπερταμείο δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα, έχοντας προχωρήσει στην δημιουργία διεύθυνσης risk management, κατά τα διεθνή πρότυπα».
Οι ιδιωτικοποιήσεις και το νέο μοντέλο
Αναφορικά με τις ιδιωτικοποιήσεις ανέφερε ότι «είναι στοιχείο της οικονομικής πολιτικής των κρατών με την δική του βαρύτητα. Υπάρχουν πεδία όπου πλέον με τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί (άνοιγμα αγορών, ανταγωνισμός κ.λπ.), εκλείπει ο λόγος άσκησης της συγκεκριμένης δραστηριότητας από το κράτος. Σε κάποιες περιπτώσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ασύμφορη η συνέχιση της κρατικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτό το είδαμε έντονα διεθνώς, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες ιδίως. Σε κάθε περίπτωση, σήμερα εξετάζουμε τις ιδιωτικοποιήσεις με ένα άλλο πνεύμα. Πριν από όλα, αν έχει μεγαλύτερο νόημα η πώληση μιας επιχείρησης ή ενός ακινήτου για πρόσθετα έσοδα ή η συνεργασία με στρατηγικό επενδυτή με τα συνεπαγόμενα μελλοντικά οφέλη. Για χώρες όπως η Ελλάδα θεωρώ ότι οι επενδύσεις με προοπτική είναι πιο συμφέρουσες. Πιο κοντά στην έννοια της αξιοποίησης. Σε κάθε περίπτωση, όπως είπα και προηγουμένως, το καλύτερο είναι η σύνθεση. Και ιδιωτικοποιήσεις και συνεργασία με στρατηγικούς επενδυτές. Έχουμε το επιτυχημένο παράδειγμα της ΔΕΗ που το κράτος είναι μειοψηφικός μέτοχος αλλά έχει το management».
Πάντως, συμπλήρωσε ότι η προστασία του εθνικού – δημόσιου συμφέροντος είναι το βασικό ζητούμενο, όμως, «δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι ακριβώς για να εξυπηρετήσουμε το εθνικό συμφέρον χρειάζεται να κάνουμε επενδύσεις. Τα κράτη δεν έχουν τους πόρους που χρειάζονται και προσφεύγουν στους επενδυτές επειδή αυτοί έχουν. Είναι μια αμοιβαία επωφελής σχέση που δεν πρέπει να την βλέπουμε με επιφυλακτικότητα. Οι δικλείδες σε κάθε επένδυση (περιβαλλοντικοί όροι, δεσμεύσεις κλπ) έχουν μεταβάλει τα πράγματα συγκριτικά με το παρελθόν».
Σχετικά με τα κριτήρια της επιτυχίας, ο κ. Δημητριάδης σημείωσε ότι η επιτυχής ή μη διεκπεραίωση ενός project ή η ταχεία υλοποίηση μιας επένδυσης, συναρτάται πρωτίστως με την μελέτη που έχει προηγηθεί. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ενδεχομένως να υπάρξουν προσκόμματα από εξωγενείς λόγους (πχ μια τοπική αντίδραση σε μια επένδυση), ωστόσο αυτό είναι η εξαίρεση. «Γενικώς, θα έλεγα ότι τα κριτήρια για την επιτυχία είναι παντού τα ίδια: ξεκάθαροι στόχοι, μελετημένα βήματα, τίποτα στην τύχη. Εννοείται, βεβαίως, ότι όλα αυτά προϋποθέτουν την αξιοπιστία της εταιρείας ή του φορέα. Το αναφέρω τελευταίο, αλλά αξιολογικά είναι πρώτο», προσέθεσε χαρακτηριστικά.
