Με την παράδοση τον προσεχή Νοέμβριο της κύριας γραμμής του μετρό Θεσσαλονίκης (κεντρική φωτό κειμένου) από την Intrakat και έως το τέλος του 2025 και όλων των παλιών εργολαβιών κλείνει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών τις εκκρεμότητες του παρελθόντος.
Η προετοιμασία για το μετρό Θεσσαλονίκης συνοδεύεται με ανάλογη τακτοποίηση εκκρεμοτήτων και για το έργο των επεκτάσεων προς Καλαμαριά, το οποίο αποτελεί ξεχωριστή εργολαβία που υλοποιεί η ΑΚΤΩΡ. Ηδη με υπουργική απόφαση η Καλαμαριά εντάχθηκε στο καθεστώς της διαιτησίας, με την οποία ανοίγει ο δρόμος για να επιλυθούν -σε πρώτη φάση- συνολικά 17 διαφωνίες μεταξύ του αναδόχου και της αναθέτουσας αρχής (Ελληνικό Μετρό) που συνδέονται με ζητήματα χρονοδιαγράμματος έργου και ΦΠΑ.
Η Ελληνικό Μετρό Α.Ε. τηρεί με τον τρόπο αυτό ευλαβικά την «παράδοση» που εφαρμόστηκε κατά κόρον τα προηγούμενα χρόνια και στην κύρια γραμμή στέλνοντας στη διαιτησία δεκάδες διαφωνίες, οι οποίες επιδίκασαν αποζημιώσεις εκατομμυρίων στον ανάδοχο. Οι αποζημιώσεις αυτές υπολογίζεται ότι ξεπέρασαν συνολικά τα 200 εκατ. ευρώ ανεβάζοντας το κόστος της βασικής γραμμής κοντά στα 2 δισ., αν συνυπολογιστούν και οι δαπάνες για τα αρχαιολογικά, που ξεπέρασαν τα 188 εκατ. ευρώ.
Τη λειτουργία και συντήρηση του μετρό της Θεσσαλονίκης για 12 χρόνια έχει αναλάβει η THEMA, που αποτελεί σύμπραξη της ιταλικής ΑΤΜ με τη γαλλική Egis, με εμπειρία λειτουργίας των συστημάτων μετρό της Κοπεγχάγης και του Μιλάνου. Η βασική και πλήρως αυτοματοποιημένη γραμμή θα διαθέτει 13 σταθμούς και χαμηλότερο κόμιστρο από την Αθήνα, που εκτιμάται στα 90 λεπτά από 1,20 ευρώ.
Η επέκταση προς Καλαμαριά, συνολικού ύψους άνω των 500 εκατ. ευρώ, υπολογίζεται να δοθεί σε κυκλοφορία το β’ εξάμηνο του 2025. Ηδη, με βάση την πρόσφατη ενημέρωση που έκανε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας στο Υπουργικό Συμβούλιο για την εξέλιξη των έργων του χαρτοφυλακίου του, έχει υπογραφεί η σύμβαση για τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου, απελευθερώθηκαν δρόμοι που παρέμειναν κλειστοί για πολλά έτη και υπογράφτηκε συμπληρωματική σύμβαση ύψους 13,4 εκατ. για την υλοποίηση έργων προσβασιμότητας και μετεπιβίβασης στον σταθμό «Νέα Ελβετία».
Τι παραδίδεται
Με βάση την παρουσίαση του κ. Σταϊκούρα, έργα συνολικής αξίας περίπου 3,5 δισ. ευρώ μπαίνουν σε τροχιά ολοκλήρωσης τους επόμενους μήνες, ανάμεσα στα οποία το βόρειο τμήμα του Ε65 από την Καλαμπάκα μέχρι την Εγνατία, συνολικού μήκους 46 χλμ., με ωριμότητα κατασκευής 56%, που κατασκευάζεται από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Το νότιο κομμάτι, Τρίκαλα – Καλαμπάκα, παραδόθηκε τον περασμένο Απρίλιο. Θα προηγηθεί η παράδοση του Πάτρα – Πύργος, που εντάσσεται στην παραχώρηση της Ολυμπίας Οδού και κατασκευάζουν οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ και ΑΒΑΞ. Το έργο έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 50%, με την κυκλοφορία του να προγραμματίζεται για το καλοκαίρι του 2025. Το πλέγμα των υποδομών θα συμπληρώσει από πλευράς ωριμότητας η παράδοση έως το τέλος του 2024 του οδικού έργου Ακτιο – Λευκάδα, μετά την κυκλοφορία στις αρχές του έτους του ενιαίου οδικού άξονα Ακτιο – Αμβρακία, μήκους 49 χλμ., από τη Μυτιληναίος.
Εξελίξεις αναμένονται προσεχώς και στον διαγωνισμό για το έργο παραχώρησης του ΒΟΑΚ Χανιά – Χερσόνησος με προσωρινό ανάδοχο τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Σε εκκρεμότητα είναι η εκδίκαση των προσφυγών για την παράκαμψη Ηρακλείου το προσεχές φθινόπωρο, αλλά και η οριστικοποίηση της τελικής σύνθεσης της κοινοπραξίας. Αν δεν υπάρξει άλλη καθυστέρηση, εκτιμάται ότι θα υπογραφεί η σύμβαση εντός του 2025.
Εξάλλου, την εξεύρεση πόρων αλλά και την απόφαση του ΣτΕ τον προσεχή Νοέμβριο περιμένει η αγορά για την τύχη του διαγωνισμού για την επέκτασης της λεωφόρου Κύμης.
Χρηματοδοτικά εργαλεία
Σε ό,τι αφορά νέους διαγωνισμούς, σειρά μέσα στο καλοκαίρι παίρνουν οι εργολαβίες για τα έργα αποκατάστασης στην Κεντρική Ελλάδα, συνολικού ύψους 1,4 δισ. ευρώ, που θα χωριστούν σε οδικά και σιδηροδρομικά, με τον σχεδιασμό του υπουργείου να προβλέπει πως θα συμβασιοποιηθούν τον Σεπτέμβριο. Τα έργα αυτά θα αναλάβουν μεγάλες τεχνικές εταιρείες κατόπιν πρόσκλησης του υπουργείου Υποδομών και με χρηματοδότηση 600 εκατ. από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Το υπουργείο καλείται να ανταποκριθεί αυτή την περίοδο σε δύο κατευθύνσεις: να εκπληρώσει τα ορόσημα του Ταμείου Ανάπτυξης, χωρίς ο χρόνος και η ωρίμανση της νέας γενιάς έργων να συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση. Το δεύτερο σημείο είναι να αναζητήσει πόρους από εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης καθώς οι καταστροφές που έφεραν η περσινή θεομηνία και η εκτίναξη του κόστους των έργων αποκατάστασης έχουν μετακινήσει μεγάλο κομμάτι των διαθέσιμων πόρων στη Θεσσαλία που κατευθύνονταν σε άλλα έργα, με τις γκρίνιες των εργολάβων να πληθαίνουν.
Την προσοχή της ελληνικής κυβέρνησης στην έγκαιρη υλοποίηση των έργων και μεταρρυθμίσεων του RRFεφιστά η Κομισιόν και στην έκθεση του εξαμήνου, καλώντας την Ελλάδα να βελτιώσει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης ώστε να αξιοποιηθεί σωστά η μεγάλη επενδυτική ευκαιρία του Ταμείου Ανάκαμψης. Η Επιτροπή αναγνώρισε ότι η Ελλάδα είναι μεταξύ των πρώτων χωρών ως προς την αξιοποίηση των πόρων, όμως επισημαίνει ότι απαιτούνται μεγαλύτερες προσπάθειες για την έγκαιρη ολοκλήρωση του RRF. Στα αγκάθια που εντοπίζει είναι οι πολύ αργές δικαστικές διαδικασίες εξαιτίας των οποίων καθυστερούν οι εκδικάσεις των προσφυγών κατά των αναθέσεων έργων, οι χρονοβόρες μεταβιβάσεις των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, ο αδύναμος συντονισμός μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών όταν εμπλέκονται περισσότερα από ένα υπουργεία κ.ά.
Με τις πόρτες του Ταμείου Ανάκαμψης να έχουν σφραγιστεί για την ένταξη νέων έργων, η πολιτική ηγεσία αναζητά επειγόντως νέες γραμμές χρηματοδότησης για τα έργα υποδομής. Η πρώτη εξ αυτών έρχεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του υπουργείου Υποδομών, το οποίο από 320-330 εκατ. ευρώ ετησίως θα αναθεωρηθεί προς τα επάνω τις επόμενες εβδομάδες, στα 550-600 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Πρόκειται για αύξηση που αναμένεται να ενισχύσει τόσο την έγκαιρη υλοποίηση των έργων που έχουν δρομολογηθεί όσο και τον σχεδιασμό μιας νέας γενιάς έργων με έμφαση στην Αττική.
Το νέο ψαλιδισμένο ΕΣΠΑ με διαθέσιμους πόρους 2,4 δισ. ευρώ, καθώς και άλλα ευρωπαϊκά εργαλεία, όπως το CEF II, στο οποίο το υπουργείο έχει καταθέσει φάκελο ένταξης πέντε σιδηροδρομικών έργων ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ, θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν ένα μαξιλάρι χρηματοδότησης για έργα υποδομής. Ωστόσο το υπουργείο στηρίζει τις ελπίδες του και στον ιδιωτικό τομέα, τον οποίο σκοπεύει να κινητοποιήσει για έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεις με έμφαση στις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, αλλά και σε άλλα έργα, όπως το Ελευσίνα – Οινόη.
Αλλαγή σχεδίων
Κινητικότητα παρατηρείται το τελευταίο διάστημα και στους διαγωνισμούς των ΣΔΙΤ. Η δυστοκία που υπήρξε όλη την προηγούμενη περίοδο στην υπογραφή των συμβάσεων επεκτείνεται τελευταία και σε βολιδοσκοπήσεις αναδόχων ακόμη και για έξοδο από κάποια έργα. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το κτιριακό έργο του υπουργείου Υποδομών με προτιμητέο ανάδοχο την κοινοπραξία Ιntrakat – Redex, με την τελευταία να διερευνά το ενδεχόμενο πώλησης της κατά 50% συμμετοχής της στο έργο, χωρίς να έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις.
Εκκρεμούν αντίστοιχα οι υπογραφές της ΣΔΙΤ για τα 17 σχολεία στην Κεντρική Μακεδονία, αλλά και για τα 5 Αστυνομικά Μέγαρα, ενώ τις προηγούμενες ημέρες έπεσαν οι υπογραφές για την ύδρευση Αρτας – Πρέβεζας – Λευκάδας από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Ακολουθούν το Φράγμα Τσικνιά στη Λέσβο και το Ιωάννινα – Κακαβιά, ύψους 600 εκατ. ευρώ.
