Οι προσπάθειες για απεξάρτηση από τις ρωσικές πηγές ενέργειες, χωρίς παράλληλα η Ευρώπη να βυθιστεί σε ενεργειακή κρίση τον χειμώνα, είχε ως αποτελέσμα ένα σημαντικό κόστος για την ΕΕ.
Με τις εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία να έχουν περιοριστεί σημαντικά, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στράφηκαν στο LNG κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, προκειμένου να φουλάρουν τις αποθήκες τους για τον χειμώνα.
Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αγορά φυσικού αερίου στην ΕΕ το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους, είναι αποκαλυπτικά:
Οι καθαρές εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 2% σε ετήσια βάση (κατά 1,4 bcm) το τρίτο τρίμηνο του 2022. Οι προμήθειες των ρωσικών αγωγών παρουσίασαν απότομη πτώση, εξασφαλίζοντας μόνο το 11% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου εκτός ΕΕ (που μειώθηκαν κάτω από το 10% τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο).
Οι εισαγωγές μέσω αγωγών από τη Νορβηγία μειώθηκαν επίσης, κατά 9% από έτος σε έτος, ωστόσο, εξασφάλισαν το 26% των συνολικών εισαγωγών, υπερδιπλάσιες από τις εισαγωγές μέσω αγωγών από τη Ρωσία.
Ρεκόρ για το LNG
Στον αντίποδα το μερίδιο του φυσικού αερίου που προέρχεται από τερματικούς σταθμούς LNG αυξήθηκε σε ιστορικό υψηλό, 39% στις εισαγωγές φυσικού αερίου εκτός ΕΕ, που είναι η σημαντικότερη πηγή προμήθειας εισαγωγών.
Πιο συγκεκριμένα οι εισαγωγές LNG στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά το εκπληκτικό ποσοστό του 89% το τρίτο τρίμηνο του 2022 σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 32 bcm. Στο μεγαλύτερο μέρος του 2022, οι τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη ανέπτυξαν ένα premium σε σύγκριση με τις ασιατικές αγορές, δίνοντας ισχυρά κίνητρα για την αποστολή φορτίων LNG στην Ευρώπη.
Η αφθονία LNG στη νοτιοδυτική και βορειοδυτική Ευρώπη οδήγησε σε μόνιμη έκπτωση στις τιμές εισαγωγής LNG στο TTF και σε άλλα ηπειρωτικά σημεία αναφοράς.
Η Ελλάδα στο top-10 των εισαγωγέων
Το τρίτο τρίμηνο του 2022, η Γαλλία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας LNG στην ΕΕ, εισάγοντας 8,8 bcm υγροποιημένου φυσικού αερίου, ελαφρώς μπροστά από την Ισπανία, όπου οι εισαγωγές LNG ανήλθαν σε 7,0 bcm. Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 134% στη Γαλλία, ενώ στην Ισπανία κατά 43%. Οι εισαγωγές LNG στην Ολλανδία, που ανήλθαν σε 4,7 bcm το τρίτο τρίμηνο του 2022, παρουσίασαν αύξηση κατά 299% σε ετήσια βάση. Το Βέλγιο και ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εισαγωγέας, λαμβάνοντας 3,3 bcm LNG (+256%), ακολουθούμενο από την Ιταλία, που εισάγει περίπου 3,0 bcm (αύξηση κατά 27% από έτος σε έτος). Τόσο η Πολωνία όσο και η Πορτογαλία εισήγαγαν 1,5 bcm LNG το τρίτο τρίμηνο του 2022 (αντίστοιχα +73% και 13%).
Η Ελλάδα εισήγαγε περίπου 1 bcm το τρίτο τρίμηνο του 2022, αυξημένες κατά 29%, ενώ η Λιθουανία είχε τριμηνιαίες εισαγωγές 0,9 bcm (109% υψηλότερες από 3ο τρίμηνο 2021).
Βασικός προμηθευτής οι ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μακράν ο βασικότερος προμηθευτής LNG της ΕΕ, εξασφαλίζοντας 13 bcm (40% των συνολικών εισαγωγών LNG στην ΕΕ), ακολουθούμενες από το Κατάρ (5,4 bcm) και τη Ρωσία (4,5 bcm).
Τον Ιανουάριο-Νοέμβριο 2022, η ΕΕ εισήγαγε 52 bcm LNG από τις ΗΠΑ, σε σύγκριση με 22 bcm το 2021 συνολικά. Η ΕΕ ως σύνολο 27 χωρών παρέμεινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας LNG το τρίτο τρίμηνο του 2022 στον κόσμο, μπροστά από την Ιαπωνία και την Κίνα.
Το μεγάλο κόστος της απεξάρτησης
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η ΕΕ δαπάνησε περίπου 101 δισεκατομμύρια ευρώ (το υψηλότερο την τελευταία δεκαετία) για εισαγωγές φυσικού αερίου το τρίτο τρίμηνο του 2022, από 29 δισεκατομμύρια ευρώ το τρίτο τρίμηνο του 2021, κυρίως λόγω των υψηλότερων τιμών εισαγωγής.
Ωστόσο, από αυτό το ποσό, οι πληρωμές για ρωσικό αέριο μέσω αγωγών ανήλθαν μόνο σε 9 δισεκατομμύρια ευρώ (και συν περίπου 7 δισεκατομμύρια ευρώ για το LNG από τη Ρωσία), με παράλληλη μείωση του όγκου των εισαγωγών.
Καθοριστικοί παράγοντες
Η Κομισιόν υπογραμμίζει ιδιαιτέρως, ότι πολλά μέτρα πολιτικής και σημαντικά γεγονότα που επηρεάζουν το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου έλαβαν χώρα κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022.
Τον Ιούλιο, η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετική πρόταση για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου για την προσεχή χειμερινή περίοδο, η οποία στις αρχές Αυγούστου εγκρίθηκε από το Συμβούλιο .
Ο κανονισμός προβλέπει εθελοντική μείωση της ζήτησης αερίου κατά 15% μεταξύ 1 Αυγούστου 2022 και 31 Μαρτίου 2023, σε σύγκριση με μια καθορισμένη περίοδο πέντε ετών, η οποία σε περίπτωση απόφασης του Συμβουλίου για συναγερμό της Ένωσης, μετατρέπεται σε υποχρεωτική μείωση για τα κράτη μέλη.
Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε ένα σχέδιο μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αποφασίσουν για τα μέτρα και την επιλογή για τους επηρεαζόμενους οικονομικούς τομείς.
Μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς
Η Κομισιόν θυμίζει επίσης, ότι το διάστημα αυτό ξεκίνησαν διεξοδικές συζητήσεις μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της για να καταστεί το φυσικό αέριο πιο προσιτό και να καθιερωθεί ένας μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς κατά την περίοδο των υπερβολικά υψηλών τιμών κόμβου , που οδήγησαν στη θέσπιση νέων μέτρων τον Δεκέμβριο του 2022 από το Συμβούλιο.
Τα σημαντικά έργα υποδομής και η συνεισφορά της Ελλάδας
Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022, εγκαινιάστηκαν νέα έργα υποδομής φυσικού αερίου, όπως η διασύνδεση φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, η διασύνδεση φυσικού αερίου της Πολωνίας – Σλοβακίας, ο αγωγός της Βαλτικής, η παράδοση φυσικού αερίου από τη Νορβηγία, και ένας νέος πλωτός τερματικός σταθμός LNG στο Eemshaven της Ολλανδίας.
Και επισημαίνει ότι αυτά τα νέα έργα υποδομής θα συμβάλουν όλα στην ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και στην αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου, ιδίως στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, μια περιοχή που εξαρτάται ιδιαίτερα από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Μέχρι το τέλος του 2023, πολλοί νέοι τερματικοί σταθμοί LNG αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία στην ΕΕ, συμβάλλοντας περαιτέρω στη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου.
Μειωμένη η κατανάλωση
Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ το τρίτο τρίμηνο του 2022 μειώθηκε κατά 8%, (-5,1 bcm) σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 59 bcm. Από την άλλη πλευρά, η ζήτηση φυσικού αερίου σε για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 13% (+15 TWh) σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2021.
Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου οδήγησε σε βουτιά της ζήτησης σε ενεργοβόρες βιομηχανίες. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2022, ο καιρός ήταν θερμότερος από ό,τι το 2021, οδηγώντας σε υψηλότερες ανάγκες ψύξης στον οικιακό τομέα, επηρεάζοντας επίσης την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με αέριο.
Τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022, η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ ανήλθε σε 261 bcm. Η εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου στην ΕΕ ανήλθε σε 10,7 bcm το τρίτο τρίμηνο του 2022, μειωμένη κατά 9% (1 bcm) σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο του 2021. Τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2022, η παραγωγή φυσικού αερίου στην ΕΕ ανήλθε σε 35,9 bcm, από 38,5 bcm το την ίδια περίοδο του 2021.
