Η έλλειψη διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου στα ηλεκτρικά δίκτυα «φρενάρει» την ανάπτυξη της αυτοπαραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα καθώς περιορίζει τη δυνατότητα σύνδεσης νέων έργων ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας).
Την ίδια ώρα, το ενδιαφέρον πολιτών και φορέων για αυτοπαραγωγή αυξάνεται διαρκώς. Το 2023 είχαν κατατεθεί συνολικά 35.162 αιτήσεις ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (net metering και virtual net metering) ισχύος 2.010 MW (μεγαβάτ), αυξημένη κατά 65,1% σε σχέση με το 2022.
Η ηλεκτρισμένη ισχύς και ο ηλεκτρικός χώρος
Ωστόσο, η ηλεκτρισμένη ισχύς, αν και το 2023 σχεδόν διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2022 (421 MW έναντι 217 MW), αντιστοιχεί μόνο στο 21% της αιτούμενης ισχύος.
Επίσης, παραμένει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (60,7%) εκκρεμών αιτήσεων συνολικής ισχύος 1.220 MW, εκ των οποίων τα 289 ΜW αντιστοιχούν σε Ενεργειακές Κοινότητες.
Το άθροισμα της ηλεκτρισμένης ισχύος και της ισχύος των εκκρεμών έργων αυτοπαραγωγής φτάνει τα 1.642 MW, πλησιάζοντας τα 2 GW που είναι ο ηλεκτρικός χώρος που έχει δεσμευθεί στα δίκτυα για έργα αυτοπαραγωγής, βάσει του νόμου 5037/2023.
Αυτά προκύπτουν από ανασκόπηση του Green Tank για την αυτοπαραγωγή και τις ενεργειακές κοινότητες, βασισμένη σε δεδομένα του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ) και του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) έως και τον Δεκέμβριο 2023. «Οι εκκρεμείς αιτήσεις έργων αυτοπαραγωγής είναι εφικτό να ηλεκτριστούν άμεσα με την προϋπόθεση ότι θα τεθεί σε προτεραιότητα η σύνδεση έργων αυτοπαραγωγής των πολιτών και των ενεργειακών κοινοτήτων. Επίσης, το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον πολιτών, φορέων και ενεργειακών κοινοτήτων για έργα αυτοπαραγωγής αποτελεί πλέον κρίσιμη παράμετρο για τον σχεδιασμό της διάθεσης ηλεκτρικού χώρου στο άμεσο μέλλον», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Ενεργειακές κοινότητες: ο φτωχός συγγενής
Το μεγαλύτερο ποσοστό της ηλεκτρισμένης ισχύος αυτοπαραγωγής (93%) αφορά έργα net metering από πολίτες ή φορείς (392 MW), ενώ μόλις το 7% αφορά virtual net metering από πολίτες, φορείς και ενεργειακές κοινότητες (29 MW).
Μόνο το 3,3% της συνολικής ηλεκτρισμένης ισχύος έργων αυτοπαραγωγής το 2023 αφορούσε Ενεργειακές Κοινότητες. «Αναδεικνύονται έτσι τα πολύ μεγάλα περιθώρια περαιτέρω αξιοποίησης του εργαλείου των ενεργειακών κοινοτήτων για έργα αυτοπαραγωγής, τα οποία άλλωστε είναι και οικονομικότερα για τους πολίτες συγκριτικά με τα έργα απλής αυτοπαραγωγής, λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους τους», επισημαίνεται στην έκθεση του Green Tank.
Αδυναμία σύνδεσης
Από το 2018 έως και το τέλος του 2023, έχει γνωστοποιηθεί αδυναμία σύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο σε 3.055 έργα Ενεργειακών Κοινοτήτων (48% των αιτούμενων έργων) ισχύος 2.439 MW. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο εμφανές αν εστιάσει κανείς στα έργα τα οποία έχουν ακυρωθεί οριστικά αφού πρώτα έλαβαν γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ, τα οποία το 2023 ήταν 995 MW. Από τα υπόλοιπα 1.444 MW της ισχύος με γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης, μόνο τα 105 MW έχουν ηλεκτριστεί ενώ τα 1.339 MW βρίσκονται σε εκκρεμότητα, δηλαδή έχουν λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης, αλλά δεν έχουν ακυρωθεί ούτε ηλεκτριστεί. Η Δυτική Μακεδονία αποτελεί την Περιφέρεια με το μεγαλύτερο ποσοστό γνωστοποίησης αδυναμίας σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ για το 75% της συνολικής αιτούμενης ισχύος έργων ΑΠΕ ενεργειακών κοινοτήτων.
Ακυρωμένα έργα
Μάλιστα, σύμφωνα με το Green Tank, τα τρία τελευταία έτη η αύξηση των ακυρωμένων έργων που είχαν λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης είναι αξιοσημείωτη. Από το 2021 έως και το 2022 η ακυρωμένη ισχύς επταπλασιάστηκε από 77 MW σε 577 MW, ενώ κατά το 2023 αυξήθηκε κατά 72,4%. Παράλληλα, 2.353 έργα ΑΠΕ ενεργειακών κοινοτήτων με ισχύ 1.864 MW βρίσκονται σε εκκρεμότητα και αναμένουν να συνδεθούν στο δίκτυο.
Όσο για τα εμπορικά έργα (δηλαδή όσα έχουν εγγυημένη τιμή) ενεργειακών κοινοτήτων παραμένουν σε στασιμότητα το τελευταίο έτος γεγονός που αποδίδεται μερικώς στην αποθάρρυνση λόγω της χαμηλής συνδεσιμότητας των έργων, αλλά και στις θεσμικές αλλαγές που έφερε ο νόμος 5037/2023 που προέβλεψε την κατεύθυνση πόρων και διάθεσης δικτύου σε έργα αυτοπαραγωγής.
