Ρυθμίσεις τεσσάρων ταχυτήτων μπορούν να αξιοποιήσουν οι οφειλέτες του ΕΦΚΑ προκειμένου να εξοφλήσουν χρέη του παρελθόντος σε 12, 24, 60 και 240 δόσεις ή ακόμη και για να διαγράψουν οριστικά ένα τμήμα του χρέους που έχει υποπέσει σε παραγραφή 10ετίας.
Οι ρυθμίσεις που αξιοποιούνται συχνότερα είναι των 12 ή 24 δόσεων. Υπάρχουν, όμως, οι 60 δόσεις για όσους πρόκειται να βγουν στη σύνταξη και χρωστούν έως 30.000 ευρώ, οι 240 δόσεις για όσους επιλέξουν να ρυθμίσουν χρέη μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού και η επιλογή της παραγραφής χρεών μίας 10ετίας. Οι 4 ρυθμίσεις που μπορούν να σβήσουν χρέη οφειλετών προς τον ΕΦΚΑ είναι οι εξής:
1 Η πάγια ρύθμιση (ρύθμιση παντός καιρού) με 12 ή 24 δόσεις και επιτόκιο 5,5%. Σε αυτήν εντάσσονται όλοι ανά πάσα στιγμή για να μειώσουν τα βάρη και, κυρίως, για να αποτρέψουν μια μικρή οφειλή να μεγαλώσει από τις προσαυξήσεις που τρέχουν με ετήσιο τόκο 8,5% και δεν έχουν «ταβάνι», αλλά συνεχίζουν να χρεώνονται ακόμη και όταν το χρέος διπλασιαστεί. Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι σε έναν χρόνο λήγει και το πάγωμα του επιτοκίου και από το 5,5% μπορεί να εκτιναχθεί στο 8,5% τον Σεπτέμβριο του 2025, τότε γίνεται αντιληπτό ότι οι οφειλέτες έχουν κάθε λόγο να επανεξετάσουν τις επιλογές που τους δίνει η νομοθεσία για να ρυθμίσουν τα χρέη τους προτού καταστούν ανεπίδεκτα ρύθμισης.
2 Οι ρυθμίσεις για τους οφειλέτες που πρόκειται να βγουν στη σύνταξη με χρέη έως 20.000 ευρώ και έως 30.000 ευρώ στον ΕΦΚΑ και έως 6.000 ευρώ ή έως 10.000 ευρώ για τον ΟΓΑ. Για οφειλές έως 20.000 ευρώ (ή έως 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ) και προβλέπεται «εξόφληση» χρεών με 60 δόσεις που θα παρακρατούνται από τη σύνταξη. Για οφειλή 20.000 ευρώ προς τον ΕΦΚΑ η παρακράτηση είναι 333 ευρώ από τη σύνταξη, για χρέη 15.000 ευρώ η παρακράτηση είναι 250 ευρώ τον μήνα από τη σύνταξη, ενώ στον ΟΓΑ το ανώτερο ποσό παρακράτησης της σύνταξης έναντι της οφειλής φτάνει στα 100 ευρώ τον μήνα για 60 μήνες. Για τη σύνταξη με χρέη έως 30.000 ευρώ στον ΕΦΚΑ και έως 10.000 ευρώ στον ΟΓΑ υποβάλλονται μεν οι αιτήσεις συνταξιοδότησης, αλλά απομένει και η υποβολή αιτήσεων στην ειδική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ, που θα ελέγξει αν πληρούνται οι όροι για την υπαγωγή των οφειλετών στη ρύθμιση (όριο καταθέσεων έως 12.000 ευρώ, 20ετής πληρωμή εισφορών, ηλικία 67 ή 62). Στη ρύθμιση αυτή θα βγαίνει η σύνταξη και θα παρακρατείται το 60% μέχρι η οφειλή να πέσει από τις 30.000 στις 20.000 ευρώ για τον ΕΦΚΑ και από τις 10.000 ευρώ στις 6.000 ευρώ για τον ΟΓΑ. Μόλις οι οφειλέτες πιάσουν αυτά τα όρια, θα παίρνουν όλη τη σύνταξη και η υπόλοιπη οφειλή θα εξοφλείται σε 60 δόσεις με παρακράτηση της σύνταξης.
3 Η ρύθμιση χρεών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Σε αυτήν τη ρύθμιση οι δόσεις φτάνουν τις 240 για χρέη προς το Δημόσιο (ΑΑΔΕ/ΔΟΥ) και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ/ΚΕΑΟ και έως 420 αν υπάρχουν και χρέη σε τράπεζες. Βασικό κομμάτι της ρύθμισης οφειλών με τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών αποτελεί η μερική διαγραφή χρέους, έως 75% επί της βασικής οφειλής προς το Δημόσιο, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ και έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ. Το μειονέκτημα του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι ότι οι οφειλέτες (και οι εγγυητές) βάζουν ενέχυρο την περιουσία τους έναντι μέρους της οφειλής. Ο μηχανισμός παράγει μια αυτόματη ρύθμιση οφειλών, βάσει της αξίας της περιουσίας και του διαθέσιμου εισοδήματος, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών του οφειλέτη, καθώς και των συνοφειλετών και εγγυητών αν πρόκειται για χρέη σε τράπεζες. Στη ρύθμιση του εξωδικαστικού μέχρι τον Μάρτιο του 2024 είχαν ενταχθεί 27.380 οφειλέτες του ΕΦΚΑ για χρέη 1,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι 17.681 παραμένουν, ενώ 8.759 την εγκατέλειψαν και μόνο 940 κατάφεραν να την ολοκληρώσουν.
4 Η παραγραφή μέρους της οφειλής για χρέη που βεβαιώθηκαν στα Ταμεία από 12/5/2016 και μετά και κατά τον χρόνο βεβαίωσής τους είχε συμπληρωθεί 10ετία. Στην περίπτωση αυτή μαζί με το χρέος σβήνει και ο χρόνος ασφάλισης, που σημαίνει ότι αν δεν επαρκεί ο χρόνος ασφάλισης που μένει για να πάρει σύνταξη ο οφειλέτης, τότε συμφέρουν η μερική παραγραφή και η ρύθμιση της υπόλοιπης οφειλής για να συμπληρωθεί ο απαιτούμενος συντάξιμος χρόνος.
Ρύθμιση με παραγραφή χρεών
Παραγραφή χρεών προς τα ασφαλιστικά ταμεία που καταλογίστηκαν από το 2016 και μετά και ανατρέχουν σε παρελθόντα χρόνο πέραν της 10ετίας μπορούν να πετύχουν οι οφειλέτες του ΕΦΚΑ. Η έμμεση αυτή ρύθμιση χρεών αφορά εργοδότες και ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και αγρότες. Διευκολύνει όσους έχουν χρέη άνω των 30.000 ευρώ και δεν μπορούν να πάρουν σύνταξη. Η παραγραφή αφορά τα χρέη που βεβαιώθηκαν στα Ταμεία από 12/5/2016 και μετά και κατά τον χρόνο βεβαίωσής τους είχε συμπληρωθεί 10ετία. Η παραγραφή χρεών περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες:
1 Οφειλές πέραν της 10ετίας, για τις οποίες δεν υπάρχει διακοπτικό γεγονός (δεν έχει επιδοθεί στον οφειλέτη πράξη βεβαίωσης οφειλής) παραγράφονται. Για παράδειγμα, χρέος που δημιουργήθηκε το 2010 και έως το 2022 (12ετία) δεν βεβαιώθηκε έχει παραγραφεί λόγω παρέλευσης 10ετίας.
2 Οφειλές για τις οποίες υπήρξε διακοπή της παραγραφής έως 11/05/2016 και κατά την ημερομηνία αίτησης για συνταξιοδότηση (2024) έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής (10ετία) από τότε που βεβαιώθηκαν παραγράφονται. Για παράδειγμα, χρέος που βεβαιώθηκε έως το 2012 και μέχρι το 2022 δεν υπήρξε εκ νέου ειδοποίηση παραγράφεται.
3 Οφειλές για τις οποίες έγινε διακοπή παραγραφής από 12/5/2016 και μετά επανεξετάζονται και παραγράφεται το τμήμα της οφειλής πέραν της 10ετίας. Για παράδειγμα, χρέος που δημιουργήθηκε από το 2001 και βεβαιώθηκε το 2018 παραγράφεται για το διάστημα από 2001 έως 2007 και η οφειλή περιορίζεται στα έτη 2008-2018, που είναι εντός της 10ετούς παραγραφής.
Εγκαταλείπει ο ένας στους δύο
Η αύξηση των τρεχουσών εισφορών, οι προσαυξήσεις των παλαιών οφειλών που τρέχουν χωρίς φρένο, αλλά και η «κουλούρα» της… επόμενης ρύθμισης που θα τακτοποιήσει χρέη που έμειναν απλήρωτα από τις προηγούμενες, αποτελούν τους λόγους για τους οποίους ο ένας στους δύο από τους οφειλέτες του ΕΦΚΑ που μπαίνουν σε ρύθμιση την εγκαταλείπει πριν κλείσει το εξάμηνο.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΚΕΑΟ, στο τέλος Μαρτίου 2024 οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 326.081 και το ρυθμισμένο ποσό 4.532.717.225 ευρώ, ενώ οι ολοκληρωμένες ρυθμίσεις από όσες τέθηκαν σε ισχύ την προηγούμενη 5ετία ήταν συνολικά 672.237 για οφειλές στο ΚΕΑΟ ύψους 3.255.089.382 ευρώ.
Από τους οφειλέτες που εντάχθηκαν στις ρυθμίσεις του ΚΕΑΟ πάνω από το 51% καταλήγει να τις εγκαταλείπει, ενώ σε όρους ποσού οφειλών το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 72%. Στην πράξη τα 7 από τα 10 ευρώ της οφειλής που μπαίνει σε ρύθμιση μένουν ανείσπρακτα και επιστρέφουν ξανά στην καρτέλα των οφειλετών με περισσότερες προσαυξήσεις.
Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνονται τα χρέη στον ΕΦΚΑ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν το 50% των οφειλών (περίπου 24 δισ. ευρώ) από το χρέη των 48 δισ. ευρώ προς τα Ταμεία να ζητούν εναγωνίως μια νέα ευκαιρία για να μειώσουν τα βάρη των παλαιών οφειλών τους.
«Πάγος» σε νέες ρυθμίσεις
Το ενδεχόμενο για μια νέα ρύθμιση γενικής εφαρμογής όπως ήταν η παλιά των 120 δόσεων (Ν. 4611/2019) δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα της κυβέρνησης, αλλά τίποτα δεν μπορεί και να αποκλειστεί. Η πιθανότητα νέας ρύθμισης μπορεί να εξεταστεί σε άλλη βάση και μόνον όταν συγκεντρωθούν όλα τα χρέη σε μία καρτέλα, ενώ τώρα ένας οφειλέτης που χρωστά σε ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΤΣΑΥ και επικουρικό έχει 4 διαφορετικές καρτέλες για κάθε οφειλή. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο μητρώα (καρτέλες) χρεών, ενώ οι οφειλέτες δεν ξεπερνούν τους 600.000. Η ενιαία καρτέλα με όλα τα χρέη σε ένα μητρώο θα είναι έτοιμη από τον ΕΦΚΑ εντός του 2025 και τότε θα μπορεί να επανεξεταστεί μια συνολική ρύθμιση χρεών.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΛΟΓΩ 10ΕΤΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΧΡΕΗ ΑΦΟΡΑ
| Συνολική οφειλή | Διάστημα οφειλής | Συνολικά έτη οφειλής | Ετος βεβαίωσης της οφειλής | Διάστημα οφειλής που παραγράφεται λόγω 10ετίας | Διάστημα οφειλής που δεν παραγράφεται | Χρέος που παραγράφεται | Χρέος που δεν παραγράφεται |
| 41.000 | 1998-2015 | 17 | 2016 (μετά τις 12/5) | 1998-2005 | 2006-2015 | 13.667 | 27.333 |
| 39.200 | 2000-2016 | 16 | 2017 | 2000-2006 | 2006-2015 | 13.067 | 26.133 |
| 37.400 | 2002-2017 | 15 | 2017 | 2002-2006 | 2007-2016 | 12.467 | 24.933 |
| 35.600 | 2003-2018 | 15 | 2018 | 2003-2007 | 2008-2017 | 11.867 | 23.733 |
| 33.800 | 2003-2019 | 16 | 2019 | 2003-2008 | 2009-2018 | 14.500 | 22.533 |
| 32.000 | 2004-2020 | 16 | 2020 | 2004-2009 | 2010-2019 | 16.000 | 21.333 |
| 30.200 | 2005-2021 | 16 | 2021 | 2005-2010 | 2011-2020 | 10.067 | 20.133 |
| 28.400 | 2006-2022 | 16 | 2022 | 2006-2011 | 2012-2021 | 9.467 | 18.933 |
| 7.000 | 2003-2007 | 4 | 2018 | 2003-2007 | – | 7.000 | 0 |
| 10.000 | 2002-2008 | 6 | 2020 | 2002-2008 | – | 10.000 | 0 |
| 12.000 | 2000-2006 | 6 | 2018 | 2000-2006 | – | 12.000 | 0 |
