«Τα τελευταία χρόνια έγινε στη χώρα μας τόση πρόοδος στον τομέα των έργων που δεν είχε γίνει τα προηγούμενα 12 χρόνια», ομολογούν στελέχη της κατασκευαστικής αγοράς.
Σε αυτή τη διαπίστωση συνηγορεί και το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων άνω των 10 δισ. που έχουν να επιδείξουν οι τεχνικές εταιρείες του κλάδου, το οποίο συνεχώς διευρύνεται και θα ξεπεράσει τα 15 δισ., αλλά και οι δεκάδες διαγωνισμοί σε εξέλιξη και οι προς υπογραφή συμβάσεις.
Εικόνα που έχει αναδιατάξει τον κλάδο, έχει ξυπνήσει το χρηματιστηριακό ενδιαφέρον για τις μετοχές και έχει ανοίξει ένα γαϊτανάκι συμμαχιών κάθε μεγέθους, στο οποίο πρωταγωνιστές είναι οι μεγάλοι τεχνικοί όμιλοι της χώρας αλλά και μικρότερες εταιρείες (6ης τάξης και κάτω).
Παρά το γεγονός ότι τα έργα και οι διαγωνισμοί θα συνεχιστούν έστω και σε πιο υποτονικούς ρυθμούς το επόμενο διάστημα λόγω εκλογών, ο μεγάλος προβληματισμός για τις εταιρείες είναι η οργάνωση και η προετοιμασία των εργοταξίων για την οποία οι κατασκευαστές βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση της έλλειψης προσωπικού.
Είναι σαν να λέμε ότι βρήκαμε τον «γιατρό» για να θεραπεύσουμε τις βαθιές και ανοικτές πληγές του παρελθόντος, αλλά δεν έχουμε τα μέσα και την αναγκαία υποδομή για να το κάνουμε. Αν και ο αντίλογος είναι ότι ο κλάδος αντιμετώπισε τη γάγγραινα των μεγάλων εκπτώσεων που αύξησαν τα περιθώρια κέρδους για τις εταιρείες, δεν μπορεί να μην καταγράφεται ως αδυναμία η έλλειψη προσωπικού.
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΑVΑX κ. Κώστας Μιτζάλης, σημειώνει ότι η έλλειψη κόσμου αποτελεί το μεγαλύτερο αγκάθι για την πορεία των έργων. «Πολλά από τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι μελέτη-κατασκευή και απαιτούν εγκρίσεις μελετών, άρα το πικ των υποδομών αυτών θα είναι προς τα τέλη του 2023 και τότε οι ελλείψεις θα είναι πολύ μεγάλες». Οπως λέει, όσοι έχουν ξεκινήσει έργα το τελευταίο διάστημα, καταλαβαίνουν ότι ο κόσμος που υπάρχει στη χώρα δεν επαρκεί για να προχωρήσουν.
Ποια μπορεί να είναι η λύση; Μόνο η Πολιτεία μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα μέσα από την υπογραφή διακρατικών συμφωνιών με τρίτες χώρες, τονίζει η διοίκηση της AVAX. Την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων κατά την οποία στην Ελλάδα συντελέστηκε ένα μεγάλο θαύμα σε επίπεδο υποδομών, ο τεχνικός κόσμος στηρίχτηκε σε Ρουμάνους, Αλβανούς και Βούλγαρους εργάτες. Σήμερα, οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν επιστρέψει στις πατρίδες τους όπου υλοποιούνται ακόμη μεγαλύτερα προγράμματα έργων ή σε άλλες πιο αναπτυγμένες αγορές της Δυτικής Ευρώπης, δημιουργώντας τεράστια κενά στη χώρα μας σε μια περίοδο κατασκευαστικού οργασμού. Αυτά τα κενά είναι, μεταξύ άλλων, και οι αιτίες της αυξημένης κινητικότητας που παρατηρείται στους κατασκευαστικούς ομίλους καθώς αποτελούν το δέλεαρ για να επισπευστούν συμφωνίες, συνεργασίες και εξαγορές με μικρότερες ή ακόμη και με μεγαλύτερες τεχνικές εταιρείες που θα προσφέρουν εργατικό δυναμικό και τεχνογνωσία. Ομως ακόμη και αυτά δεν επαρκούν για να επιλύσουν το μεγάλο πρόβλημα.
Ο κλάδος χρειάζεται να προσελκύσει ξανά το τεχνικό προσωπικό που έφυγε από την Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια όταν μεγάλα έργα εκτελούνται και στην Ευρώπη και υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός από αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες. Οι αντίστοιχοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ιταλία είναι, για παράδειγμα, 190 δισ. και 29 δισ. για τη Ρουμανία με τις αμοιβές των μηχανικών και καλά καταρτισμένων επιστημόνων να εκτινάσσονται στα ύψη, αναφέρουν άλλα στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου με μεγάλα χαρτοφυλάκια τεχνικών έργων.
Μόνο την επόμενη τριετία η αλυσίδα των κατασκευών, από μηχανικούς μέχρι τεχνίτες και συμπληρωματικούς κλάδους του αλουμινίου και του σκυροδέματος, θα χρειαστεί να καλύψουν ανάγκες σε προσωπικό 200.000 άτομα, σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ.
Οι διοικήσεις των κατασκευαστικών εταιρειών υποστηρίζουν ότι επειδή ο κόσμος που θα χρειαστεί για να υλοποιηθούν τα έργα είναι χιλιάδες, το αμέσως επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση των δομών εκείνων που θα τους στεγάσουν. «Πρέπει να γίνουν ειδικά campus τα οποία θα πρέπει να είναι κοντά στα σημεία όπου κατασκευάζονται τα έργα και να υπάρξουν τοπικές κοινωνίες που θα δεχτούν να τα φιλοξενήσουν». Οπως τονίζουν παράγοντες του κλάδου, η άσκηση δεν είναι εύκολη, πόσο μάλλον που τα έργα χρειάζεται να επιταχύνουν ρυθμούς λόγω των αυστηρών προθεσμιών που θέτουν οι όροι και οι κανόνες χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Υποκοστολογημένα τα ΣΔΙΤ
Η έλλειψη προσωπικού δεν είναι όμως ο μόνος πονοκέφαλος για τις εταιρείες αυτή την περίοδο. Στην αγορά έχει βγει ένα πλήθος έργων ΣΔΙΤ, πολλά από τα οποία εγκρίθηκαν προ ετών με προϋπολογισμούς που πλέον είναι παρωχημένοι λόγω αλλαγών στο οικονομικό περιβάλλον, από τις ανατιμήσεις στα υλικά, το ενεργειακό κόστος αλλά και την αύξηση των επιτοκίων.
Υπάρχουν έργα, κυρίως κτιριακά, που χαρακτηρίζονται καταδικασμένα, λένε οι ίδιες πηγές και επισημαίνουν ότι κανονικά οι συμβάσεις αυτές θα έπρεπε να ξαναπεράσουν από διυπουργική επιτροπή και να επαναπροκηρυχθούν με νέα μπάτζετ. Ωστόσο αυτό δεν είναι κάτι που προβλέπεται να γίνει πριν τις εκλογές.
Καθυστερήσεις θα υπάρξουν και στον μεγάλο διαγωνισμό της Αττικής οδού, στον οποίο συμμετέχουν και οι πέντε εταιρείες του κατασκευαστικού κλάδου μαζί με πανίσχυρους διεθνείς μνηστήρες. «Λόγω της προεκλογικής περιόδου ο διαγωνισμός θα μετατεθεί», αναφέρει στέλεχος της αγοράς που δεν περιμένει ότι θα τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα του Μαΐου. Οπως επισημαίνει, το τίμημα επαναπροσδιορίζουν προς τα κάτω τα επιτόκια, η νέα χαμηλή τιμή του διοδίου στα 2,5 ευρώ αλλά και το ποσοστό επί του τζίρου που θα αποδίδεται στο κράτος (πληροφορίες μιλούν για 7,5%). «Η επόμενη Αττική οδός θα είναι ένα καλό έργο, αλλά όχι στον βαθμό που ήταν η αρχική σύμβαση», τονίζουν και παρομοιάζουν την παραχώρηση -λόγω έλλειψης κατασκευαστικού αντικειμένου- με ένα ομόλογο που θα έχει μια απόδοση.
