Στις μέρες μας, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη μιας βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής φιλικής προς το περιβάλλον και μιας πιο συγκρατημένης δόμησης που αναζητά καλύτερες ποιότητες ζωής των κατοίκων της πόλης. Η ανάγκη μιας νέας eco-δόμησης πόλεων, με ανέγερση κτηρίων σχεδιασμένων με βάση τις αρχές της οικολογίας και της βιωσιμότητας, έχει στόχο να καλύπτονται πλήρως οι ενεργειακές ανάγκες των κτηρίων με την ελάχιστη επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική λοιπόν, είναι μια οικολογική προσέγγιση σχεδιασμού κτηρίων, η οποία, σέβεται και προστατεύει το τοπίο και τους φυσικούς πόρους. Η σύγχρονη τεχνογνωσία και τα δομικά υλικά που έχουν αναπτυχθεί, προσφέρουν δυνατότητες σχεδιασμού και δημιουργίας κτηρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Σήμερα, μπορούμε να έχουμε κτήρια κατά κάποιο τρόπο αυτοσυντηρούμενα σε θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ηλεκτρισμό.
Πώς όμως γίνεται αυτό; Πώς η οικοδόμηση μπορεί να γίνει eco-δόμηση;
Πρώτη αρχή στην Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική, είναι η φύτευση, η χρησιμοποίηση του πράσινου όχι μόνο ως χρώματος. Τα «πράσινα» κτήρια όχι μόνο ομορφαίνουν και χρωματίζουν τις πόλεις, αλλά βελτιώνουν την ισορροπία του οικοσυστήματος εντός του αστικού ιστού. Τα φυτεμένα δώματα, οι πράσινες στέγες, δημιουργούν ένα μικροκλίμα που απορροφά μεγάλη ποσότητα σκόνης και ρύπων. Η φύτευση δέντρων, η δημιουργία κήπων αποτελούν τόσο ζώνες ηρεμίας όσο και ηλιοπροστασίας, αφού απορροφούν ένα σημαντικό ποσοστό της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας και της θερμότητας. Eπιπρόσθετα, η φωτοσύνθεση των φυτών μειώνει το διοξείδιο του άνθρακα και παράγει περισσότερο οξυγόνο, δίνοντας έτσι ανάσα στις συμφορημένες πόλεις.
Σημαντική συνεισφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας για τη θέρμανση ενός κτηρίου αποτελεί η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας. Οι υαλοπίνακες όπως τα φωτοβολταϊκά συστήματα και τα ανοίγματα αποτελούν τον απλούστερο ηλιακό συλλέκτη. Επομένως, ο σωστός προσανατολισμός των κτηρίων με τον κατάλληλο χειρισμό των ανοιγμάτων προστατεύουν τα κτίρια από υπερθέρμανση το καλοκαίρι και ταυτόχρονα αξιοποιούν την ηλιακή ακτινοβολία τους ψυχρούς μήνες. Καταλληλότερο σχήμα για παράδειγμα, είναι το επιμήκες κατά τον άξονα ανατολής-δύσης, διότι προσφέρει μεγαλύτερη επιφάνεια προς το νότο για συλλογή της ηλιακής θερμότητας τους χειμερινούς μήνες.
Έτσι, προς το νότο, συνιστώνται τα μεγάλα ανοίγματα, ενώ στη βόρεια τοποθετούνται κυρίως μικρότερα ανοίγματα αφού δέχεται μικρό ποσοστό ηλιακής ακτινοβολίας και μόνο κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Αντίστοιχα, σε Ανατολή και Δύση επειδή ο ήλιος είναι χαμηλά και οι ηλιακές ακτίνες εισέρχονται βαθιά μέσα στο χώρο, θα πρέπει να τοποθετούνται επαρκή συστήματα σκίασης, ώστε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι ακτίνες να μην προκαλούν υπερθέρμανση των χώρων.
Η διαμπερότητα των ανοιγμάτων προσφέρει φυσικό φωτίσμό και αερισμό, παράγοντες που συμβάλλουν στην καλύτερη και πιο ευχάριστη ποιότητα διαβίωσης. Το φυσικό φως καθώς εισέρχεται στο εσωτερικό του κτηρίου και ανακλάται πάνω στις επιφάνειες, αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια και εξοικονομεί την ηλεκτρική. Με τον ίδιο τρόπο ο φυσικός αερισμός, μειώνει τις ανάγκες κλιματισμού του χώρου, και απομακρύνει τους ρύπους και την υγρασία.
Μιλώντας για Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική (eco-δόμηση), πρέπει να αναφερθούμε στην επιλογή των κατάλληλων δομικών υλικών λαμβάνοντας υπόψη τις θερμικές και οπτικές τους ιδιότητες και ιδιαιτερότητες. Τα φυσικά υλικά, τα ιδιαίτερα υλικά που υπάρχουν σε κάθε τόπο, είναι τα καταλληλότερα για μια οικολογική – φιλική συμπεριφορά των κτηρίων. Η χρήση παραδοσιακών υλικών στην κατασκευή θεωρείται μια αξιόπιστη λύση, εφόσον, παλιότερα οι μάστορες εμπειρικά αξιολογούσαν την συμπεριφορά των υλικών με το περιβάλλοντα χώρο και τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, τα υλικά που χρησιμοποιούσαν προέρχονταν από φυσικούς πόρους που υπήρχαν σε αφθονία, επομένως εντάσσονταν στο τοπικό οικοσύστημα.
Η αρχιτεκτονική οφείλει να μην αγνοεί το κλίμα και την τοπιογραφία. Η αξιοποίηση του ανάγλυφου του εδάφους με τη δημιουργία υπόσκαφης αρχιτεκτονικής είναι κατ’εξοχήν παράδειγμα βιοκλιματικού σχεδιασμού. Το κτήριο, σε αυτή την περίπτωση, προσαρμόζεται στο έδαφος, στα γεωλογικά και φυσικά δεδομένα του τόπου και επιτυγχάνει παράλληλα τον εναρμονισμό με το περιβάλλον και την προστασία από τις αλλαγές της θερμοκρασίας.
Έχοντας αυτά κατά νου, μήπως ήρθε η στιγμή να αλλάξει το πρότυπο της πόλης και η αρχιτεκτονική της έκφραση;
