Στην αιφνιδιαστική αλλαγή χάραξης σε ένα… εν κινήσει έργο, το οποίο υλοποιείται μάλιστα με χρηματοδοτικούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προχώρησε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και ο ΟΣΕ. Ο λόγος για τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Δυτικής Αττικής, ένα έργο το οποίο έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου 1,5 χρόνο με ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2026.
Πρόκειται για ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο τίθεται πλέον εν αμφιβόλω δεδομένου ότι η αλλαγή στη χάραξη θα πρέπει να επαναδειοδοτηθεί, ενώ θα απαιτήσει και νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με τις συνακόλουθες εγκρίσεις και ενδεχομένως νέες απαλλοτριώσεις, οι οποίες παγίως αποτελούν μια ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία.
Κι αυτό διότι ενώ η υλοποίησή του βρίσκεται σε εξέλιξη, αποφασίστηκε η μετατόπιση τμήματος της γραμμής ώστε να παρακάμπτονται τα διυλιστήρια, γεγονός για το οποίο εκφράζονται φόβοι πως θα θέσει σε κίνδυνο και τη χρηματοδότηση του έργου καθώς είναι γνωστό ότι τα σφιχτά χρονοδιαγράμματα του Ταμείου Ανθεκτικότητας δεν «συγχωρούν» καθυστερήσεις. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο σε σχετικό ερώτημα του «ethnos.gr» επιβεβαίωσε την αλλαγή στη χάραξη του έργου, διαβεβαιώνει ότι οι προερχόμενοι από το Ταμείο πόροι είναι εξασφαλισμένοι: «Το έργο δεν απεντάσσεται από το ΤΑΑ, προχωρά κανονικά. Το συγκεκριμένο τμήμα γραμμής εξαιρέθηκε από τα ορόσημα χρηματοδότησης του ΤΑΑ με ενέργειες του υπουργείου ώστε να μην υπάρξει κανένας κίνδυνος απώλειας χρηματοδότησης», επεσήμαναν πηγές του υπουργείου.
Αν και παραμένει ασαφές το πώς μπορεί να εξαιρεθεί ένα τμήμα γραμμής ενός σιδηροδρομικού έργου, αυτό σημαίνει πως ακόμα και αν διασωθούν οι πόροι του ΤΑΑ, η ολοκλήρωση του έργου, το οποίο αναμένουν με αγωνία οι κάτοικοι της Δυτικής Αττικής προκειμένου να συνδεθούν με σταθερό μέσο με την Αθήνα, θα γίνει με σημαντική καθυστέρηση, η διάρκεια της οποίας δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί.
Το θέμα ανέδειξε με καταγγελίες του ο επικεφαλής της παράταξης «Κοινωνία Δημοτών με μυαλό και καρδιά» και δημοτικός σύμβουλος Ελευσίνας, Χρήστος Χρηστάκης κάνοντας λόγο για «εξωφρενική απαίτηση των ΕΛΠΕ» που αφορά τη βόρεια μετατόπιση της σιδηροδρομικής γραμμής προς την κατεύθυνση ΝΕΟΑΚ «ώστε με αλλαγή χάραξης να παρακαμφθεί στα όριά του το διυλιστήριο της Ελευσίνας».
Ο κ. Χρηστάκης μάλιστα αποκάλυψε πως «έχει ήδη ανατεθεί η εκπόνηση σχετικών μελετών σε μελετητικό γραφείο που εκπονεί το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο όμορου Δήμου» επισημαίνοντας ότι εάν υλοποιηθεί ο καινούριος σχεδιασμός «θα οδηγήσει σε απένταξη το μοναδικό σιδηροδρομικό έργο της χώρας που είναι ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης».
Το υπουργείο Μεταφορών επισημαίνει, πάντως, ότι η αλλαγή στη χάραξη δεν ζητήθηκε από τα ΕΛΠΕ, αλλά από το ίδιο το υπουργείο «για λόγους ασφαλείας καθώς η αρχική χάραξη είχε σχεδιαστεί να περνά μέσα από τα διυλιστήρια», ενώ «τα ΕΛΠΕ αποδέχτηκαν το αίτημα να αναλάβουν το κόστος της αλλαγής, όποιο και αν είναι αυτό».
Τα διυλιστήρια δεν βρέθηκαν… ξαφνικά στην περιοχή
Ωστόσο, τα διυλιστήρια δεν βρέθηκαν… ξαφνικά στην περιοχή. Βρίσκονταν εκεί και όταν σχεδιαζόταν το έργο χωρίς να επισημανθεί ότι αποτελούν εμπόδιο για την υλοποίησή του. Επιπλέον, οι σχετικές μελέτες είχαν καταρτιστεί από θυγατρική των ΕΛΠΕ, χωρίς να έχει υπάρξει έως τώρα κάποια ένσταση για προβλήματα ή περιορισμούς, όπως σημειώνει ο κ. Χρηστάκης. Καλεί μάλιστα τους αρμόδιους να παρουσιάσουν μελέτες από τις οποίες να προκύπτει η επικινδυνότητα, διευκρινίζοντας ότι τα διυλιστήρια διαθέτουν δική τους δουλεία διόδου. Προσθέτει επίσης πως η παλαιά γραμμή πάνω στην οποία «θα πατήσει» η νέα προϋπήρχε των διυλιστηρίων, από το 1875.
Την αλλαγή στη χάραξη κατόπιν αιτήματος του υπουργείου επιβεβαιώνει και ο ΟΣΕ, ο οποίος επισημαίνει στην απάντησή του στο ερώτημα του ethnos.gr ότι «το υπουργείο προληπτικά ζήτησε να αλλάξει η χάραξη διότι το έργο είχε σχεδιαστεί να περνάει μέσα από τα διυλιστήρια» προσθέτοντας και αυτός ότι το επιπλέον κόστος θα αναληφθεί από τα ΕΛΠΕ.
Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιος σχολιασμός για το ζήτημα ενδεχόμενων αξιώσεων για αποζημιώσεις που πιθανώς θα εγείρει ο ανάδοχος του έργου εάν υπάρξει καθυστέρηση στην αποπεράτωσή του, η οποία όχι μόνο θα στερήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ένα έργο πνοής από τους κατοίκους της Δυτικής Αττικής, αλλά θα στείλει και τον σχετικό λογαριασμό τελικά στους φορολογούμενους.
Το πλαίσιο των αλλαγών στο εν εξελίξει έργο που αποτελεί την πρώτη επέκταση του Προαστιακού της Αττικής, σηματοδοτεί και η αλλαγή στη χάραξη των αγωγών των ΕΛΠΕ. Πριν λίγες ημέρες το Δημοτικό Συμβούλιο Ελευσίνας συζήτησε και τελικά ενέκρινε κατά πλειοψηφία την πρότασή τους για εναλλακτική χάραξη αγωγών που θα συνδέουν τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Ασπροπύργου με εκείνες της Ελευσίνας.
Αρχικά, οι νέοι αγωγοί λευκών προϊόντων (π.χ. πετρελαιοειδή) επρόκειτο να τοποθετηθούν παράλληλα με τη νέα σιδηροδρομική γραμμή του Προαστιακού Δυτικής Αττικής, εντός της απαλλοτριωμένης ζώνης του ΟΣΕ. Ωστόσο, όπως ανέφεραν τα ΕΛΠΕ στην επιστολή τους τεχνικές δυσκολίες, αρχαιολογικές έρευνες και καθυστερήσεις στο έργο του Προαστιακού οδήγησαν τα ΕΛΠΕ σε νέα πρόταση: να παρακάμψουν τον πυκνό αστικό ιστό της Ελευσίνας, τοποθετώντας τους αγωγούς σε άλλη διαδρομή.
Το έργο του Προαστιακού
Υπενθυμίζεται ότι η χάραξη, όπως είχε εγκριθεί, ακολουθεί τη φυσική και ιστορική διαδρομή της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής. Το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει συνολικό προϋπολογισμό 95,7 εκατομμύρια ευρώ και περιλαμβάνει τη μετατροπή της παλαιάς μονής μετρικής γραμμής σε γραμμή κανονικού εύρους.
Ο προϋπολογισμός αυξάνεται στα 118,7 εκ. με την προαίρεση που θα φτάσει τη γραμμή μέχρι τα Μέγαρα. Αντικείμενο του έργου είναι η αναβάθμιση της υφιστάμενης μετρικής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Άνω Λιόσια – Μέγαρα και η κατασκευή νέας μήκους 36 χλμ.
Η νέα γραμμή, κατά τη λειτουργία της, θα εξυπηρετεί τις κατοικημένες περιοχές Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Λουτρόπυργου, καθώς και Νερακίου, Νέας Περάμου και Μεγάρων, αλλά και τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ Ασπροπύργου (BEA) και Ελευσίνας (BEE) με επτά στάσεις.
Στόχος είναι το έργο, ανάδοχος του οποίου είναι η ΜΕΤΚΑ, να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2026 ή το αργότερο στις αρχές του 2027 καθώς η επαναλειτουργία του τμήματος Άνω Λιόσια – Μέγαρα θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη για τη βελτίωση των μετακινήσεων στη Δυτική Αττική, αλλά και για την αποσυμφόρηση του οδικού δικτύου.
Στα αναθεωρημένα ορόσημα η αλλαγή
Οι αλλαγές στο έργο του Προαστιακού της Δυτικής Αττικής είχαν ενταχθεί και στα αναθεωρημένα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης. Ηταν ένα από τα 108 έργα, τα οποία είχαν συμπεριληφθεί στη λίστα που είχε δώσει στη δημοσιότητα ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, Παύλος Γερουλάνος με τις δράσεις που είχαν ενταχθεί στο ΤΑΑ και είτε απεντάχθηκαν είτε απώλεσαν ή άλλαξαν ορόσημα καθώς δηλώθηκε από την κυβέρνηση ότι δεν είναι εφικτά εν όλω ή εν μέρει.
Ειδικά το ζήτημα της πιθανής απένταξης του συγκεκριμένου έργου είχε βρεθεί στο επίκεντρο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης στη Βουλή μεταξύ του κ. Γερουλάνου και του αναπληρωτή υπουργού Μεταφορών, Κωνσταντίνου Κυρανάκη τον περασμένο Ιούλιο.
Ο κ. Κυρανάκης είχε διαβεβαιώσει με έμφαση ότι το έργο δεν απεντάσσεται, αλλά είχε αναφερθεί σε τροποποίηση: «Η τροποποίηση που αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης, μπορεί να έχει να κάνει με αλλαγή χάραξης, με αλλαγή τεχνικών χαρακτηριστικών, με μία σειρά από πράγματα, φυσιολογικά σε κάθε δημόσιο έργο. Στο συγκεκριμένο έργο, έχουμε έξω από την Ελευσίνα, μία αναγκαία αλλαγή χάραξης», είχε επισημάνει χωρίς να δώσει πρόσθετες λεπτομέρειες.
Από την πλευρά του, ο κ. Γερουλάνος αρνήθηκε ότι το ΠΑΣΟΚ έκανε λόγο για απένταξη. Αντιθέτως, τόνισε ότι η ανακοίνωση του κόμματος περιέγραφε επακριβώς τη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ελληνικής κυβέρνησης, ότι το ορόσημο του έργου δεν είναι πλέον εφικτό εν μέρει ή πλήρως λόγω απρόβλεπτων νομικών ζητημάτων.
Ζήτησε δε από την κυβέρνηση να εξηγήσει με σαφήνεια τι σημαίνει η απώλεια του ορόσημου και ποιες επιπτώσεις ενδέχεται να έχει αυτό στην πρόοδο και χρηματοδότηση του έργου. «Δεν είπα ποτέ ότι το έργο απεντάσσεται», ανέφερε, αφήνοντας αιχμές για πολιτική εργαλειοποίηση της αγωνίας των τοπικών κοινωνιών.
