Οι καταπατημένες εκτάσεις και τα αυθαίρετα κτίρια στην Ελλάδα βρίσκονται για χρόνια σε έναν λαβύρινθο κανόνων, προϋποθέσεων, εξαιρέσεων και χρονοδιαγραμμάτων που τελικά δεν οδηγούν πουθενά. Τα τελευταία χρόνια το τοπίο παραμένει δαιδαλώδες και δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση για ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Η πιο πρόσφατη παρέμβαση αφορά στις καταπατημένες εκτάσεις του δημοσίου από ιδιώτες, για τις οποίες το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε να δώσει νέα παράταση στη δυνατότητα εξαγοράς τους, παρά την αδιαφορία των καταπατητών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 90.000 περιπτώσεις καταπατήσεων, ωστόσο έχουν υποβληθεί λιγότερες από 5.500 αιτήσεις νομιμοποίησης. Οι καταπατητές φαίνεται πως δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ούτε καν τα ελάχιστα ποσά για να νομιμοποιήσουν τις “περιουσίες” τους, γνωρίζοντας προφανώς ότι οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα απλώς διαιωνίζουν το πρόβλημα.
Πληροφορίες αναφέρουν πως προς παράταση οδεύει και το μέτρο που επιτρέπει, κατά παρέκκλιση της νομοθεσίας, τη δόμηση οικοπέδων κάτω των 4 στρ. σε εκτός σχεδίου περιοχές. Το μέτρο λήγει στα τέλη του έτους, αλλά θα διατηρηθεί και το 2026.
Επίσης, σχεδιάζεται να παραταθεί για το 2026 και η νομιμοποίηση από δήμους και δημόσιο αυθαίρετων κατασκευών σε αιγιαλούς και παραλίες, καθώς και η νομιμοποίηση πολεοδομικών παραβάσεων που αφορούν τις αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους.
Όσο για τα σπίτια σε δασικές εκτάσεις υποτίθεται πως η προθεσμία για τη νομιμοποίησή τους έληξε το Μάρτιο 2023, αλλά φυσικά έχει δοθεί σιωπηλή παράταση. Υπολογίζεται πως υπάρχουν περίπου 1 εκατ. δασικά αυθαίρετα και για νομιμοποίηση έχουν κατατεθεί λιγότερες από 3.000 αιτήσεις.
Όσο για κατεδαφίσεις, ούτε λόγος. Όσο και να ψάξει κανείς τα στοιχεία είναι απολύτως συγκεχυμένα. Ακόμα και για τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5, που αφορά κτίρια με πολύ μεγάλες βαριές πολεοδομικές παραβάσεις, δεν έχει γίνει το παραμικρό.
Συμπερασματικά, το ζήτημα των αυθαιρέτων παραμένει ένα από τα πιο επίμονα και σύνθετα προβλήματα στην Ελλάδα. Από αυθαίρετα σπίτια σε δασικές εκτάσεις μέχρι κατασκευές σε παραλίες και καταπατημένα δημόσια ακίνητα, η πολιτεία προσπαθεί εδώ και δεκαετίες να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος, το δημόσιο συμφέρον και τα δικαιώματα των πολιτών. Αλλά δεν τη βρίσκει και μάλλον δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Παρά την ύπαρξη νόμων, η εφαρμογή τους σκοντάφτει σε γραφειοκρατία, καθυστερήσεις και πολιτικό κόστος. Κλασική περίπτωση Ελλάδας δηλαδή…
Η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η εφαρμογή του σχεδίου κατεδαφίσεων σε αιγιαλούς και η δίκαιη ρύθμιση για τα καταπατημένα ακίνητα θα καθορίσουν την πορεία της χώρας απέναντι στο χρόνιο ζήτημα των αυθαιρέτων. Το μεγάλο στοίχημα είναι αν η Ελλάδα θα καταφέρει να ισορροπήσει ανάμεσα στη νομιμότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του φυσικού της πλούτου. Δυστυχώς, οι πιθανότητες δεν είναι υπέρ μας.
