Νέος οικονομικός πονοκέφαλος προ των πυλών. Ενα στα πέντε ελληνικά νοικοκυριά κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπο με ακόμη υψηλότερους λογαριασμούς θέρμανσης και μετακίνησης από το 2027 λόγω της νέας φορολόγησης των ορυκτών καυσίμων, ενώ βαρύς θα είναι ο λογαριασμός και για τις μικρές επιχειρήσεις.
Το έξτρα φορτίο αναμένεται να φθάσει περίπου στα 870 εκατ. ευρώ ετησίως από την εφαρμογή του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Διοξειδίου του Ανθρακα (ΣΕΔΕ2) για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές. Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της έρευνας του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Ενεργειακής και Κλιματικής Πολιτικής (Institute for European Energy and Climate Policy – IEECP) που εκπονήθηκε στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ελλάδα (και σε άλλα 9 κράτη-μέλη), το συνολικό πρόσθετο κόστος για τα νοικοκυριά και τις μικροεπιχειρήσεις προσεγγίζει για το διάστημα 2027-2032 τα 5,2 δισ. ευρώ.
Η εξαετία
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Ινστιτούτου Βλάσιος Οικονόμου, η επιβάρυνση στην εξαετία είναι:
- Στα νοικοκυριά επιπλέον 1,15 δισ. ευρώ για τις χρήσεις καυσίμων στα κτίρια και επιπλέον 2,1 δισ. ευρώ για τις μετακινήσεις τους.
- Στις πολύ μικρές επιχειρήσεις επιπλέον κόστος 2 δισ. ευρώ για τα καύσιμά τους. Οι υπολογισμοί έγιναν με μια ενδεικτική πορεία στο κόστος των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων που ξεκινά από 30 ευρώ/τόνο CO2 (διοξειδίου του άνθρακα) και φθάνει το 2032 στα 60 ευρώ/τόνο CO2.
Στην περίπτωση όμως αυξημένων τιμών στο ΣΕΔΕ2, το συνολικό πρόσθετο κόστος εκτιμάται σε 7,63 δισ. ευρώ σωρευτικά στην εξαετία.
Πιο συγκεκριμένα, με τιμές δικαιωμάτων που ξεκινούν από 45 ευρώ/τόνο CO2 και φθάνουν το 2032 στα 100 ευρώ/τόνο CO2, τα νοικοκυριά θα επιβαρυνθούν επιπλέον με 1,7 δισ. ευρώ (288 εκατ. ευρώ ετησίως) για τις χρήσεις καυσίμων στα κτίρια και επιπλέον 3 δισ. ευρώ (503 εκατ. ευρώ ετησίως) για τις μετακινήσεις τους. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις θα έχουν επιπλέον κόστος 3 δισ. ευρώ για τα καύσιμά τους.
Ενεργειακή φτώχεια
Σε κάθε περίπτωση, με βάση τη μελέτη, συνολικά περί τα 860.000 νοικοκυριά (20,2% του συνόλου) ταξινομούνται ως ενεργειακά φτωχά στην Ελλάδα, με την ευπάθεια να αυξάνεται σε σχεδόν 965.600 νοικοκυριά (22,3%) όταν περιλαμβάνονται και οι μεταφορικές δαπάνες.
Με άλλα λόγια, ένα στα πέντε νοικοκυριά θα εκτεθούν άμεσα σε υψηλότερο κόστος ενέργειας και καυσίμων από το 2027 και έπειτα. Οσον αφορά τις επιχειρήσεις, από τις 830.000, εκ των οποίων οι περίπου 800.000 είναι οι πολύ μικρές, υπολογίζεται ότι θα επηρεαστούν από το ΣΕΔΕ2 150.000 που δραστηριοποιούνται σε τομείς με μεγάλη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Στην πράξη (βάσει μιας διακύμανσης της τιμής των δικαιωμάτων 30-60 ευρώ/τόνο), για ένα νοικοκυριό με πετρέλαιο ή αέριο στη θέρμανση και βενζίνη ή diesel στο αυτοκίνητο η επιπλέον επιβάρυνση θα είναι από 54-176 ευρώ ετησίως (για εισοδηματικές κατηγορίες έως 1.800 ευρώ μηνιαίως).
Οσο για τις μικροεπιχειρήσεις, θα επωμιστούν επιπλέον βάρος 2 με 3 δισ. ευρώ την περίοδο 2027-2032 για τα καύσιμά τους στη θέρμανση και στις μεταφορές, επηρεάζοντας το 1%-2% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. «Συνδυαστικά, το συνολικό πρόσθετο κόστος μπορεί να ανέλθει στο 7% των ετήσιων εσόδων του ΦΠΑ, ενώ το συνολικό κόστος των καυσίμων μετά το ΣΕΔΕ2 ανέρχεται στο 5% του ΑΕΠ», επισημαίνει ο κ. Οικονόμου.
Η επιβάρυνση στο διαθέσιμο εισόδημα είναι συγκρίσιμη και με τις άλλες εννέα χώρες όπου εκπονήθηκε η τεχνική βοήθεια (Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Φινλανδία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία), κυμαινόμενο από 0,4%-1,6% αύξηση στο κόστος θέρμανσης ανά νοικοκυριό.
Νοικοκυριά στην επαρχία
«Νοικοκυριά σε επαρχιακές περιοχές θα είναι πιο εκτεθειμένα στο ΣΕΔΕ2, καθώς μένουν σε μεγαλύτερα και λιγότερο μονωμένα σπίτια, ενώ βασίζονται στο αυτοκίνητο για τις βασικές μετακινήσεις τους ελλείψει δημόσίων συγκοινωνιών» αναφέρει ο διευθυντής του IEECP. Αντίστοιχα και για τις μικροεπιχειρήσεις, το επιπλέον κόστος στις άλλες χώρες υπολογίζεται στο 1% των εσόδων τους (για γραφεία) και σε 3%-5% σε μεταφορικές εταιρείες.
Για μέτρα ενεργειακής απόδοσης στον κτιριακό τομέα, με παράλληλη αντικατάσταση καυστήρων θέρμανσης με αντλίες θερμότητας και ανακαινίσεις 160-200.000 κατοικιών ευάλωτων νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων γίνεται αναφορά στη μελέτη των επιστημόνων του IEECP. Προκρίνονται μέτρα κοινωνικής στέγασης, υπηρεσίες μιας στάσης για μικροεπιχειρήσεις και αντίστοιχες σε κοινοτικά κέντρα για τα νοικοκυριά. Οσον αφορά τις μεταφορές, προκρίνονται κίνητρα για αγορά και κοινωνικό leasing ηλεκτρικών οχημάτων και άλλων μέσων. Επίσης κομβική θεωρείται η βελτίωση των δημόσιων μεταφορών με επέκταση σε αγροτικές περιαστικές περιοχές και οι επιδοτήσεις εισιτηρίων για τους πιο ευάλωτους, ενώ η επιδότηση θέρμανσης δεν θεωρείται αποδοτικό μέτρο για το ΣΕΔΕ2.
Ευρωπαϊκή στήριξη στους ευάλωτους υπό προϋποθέσεις
Η ΕΕ προσφέρει οικονομική στήριξη για να μετριαστούν οι κοινωνικές επιπτώσεις της ενεργειακής μετάβασης, με έμφαση στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, τις μικρές επιχειρήσεις και τους χρήστες μεταφορών.
Για να αξιοποιηθεί η χρηματοδότηση, κάθε κράτος-μέλος οφείλει να καταρτίσει ένα Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο όπου θα περιγράφονται δράσεις όπως η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη θέρμανση ή προσιτές καθαρές μεταφορές.
Ο συνδυασμός των εργαλείων στοχεύει να καταστήσει τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πιο δίκαιη και χωρίς να επιβαρύνονται δυσανάλογα οι ευάλωτες ομάδες. Η υλοποίηση του σχεδίου κάθε κράτους-μέλους θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του Ταμείου και κατά 25% από εθνική συνεισφορά.
Τα κονδύλια για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα προβλέπονται κονδύλια ύψους 3,587 δισ. ευρώ, που με την εθνική συνεισφορά διαμορφώνονται σε 4,783 δισ. ευρώ, ενώ σε συνδυασμό με άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία (π.χ. το Ταμείο Εκσυγχρονισμού) το ποσό για την επίτευξη των πράσινων στόχων μπορεί να ανέλθει στα 8 δισ. ευρώ. Το ελληνικό σχέδιο, το οποίο είχε παρουσιαστεί από την κυβέρνηση στα τέλη Ιουνίου, περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν 1,5 εκατ. ευάλωτα νοικοκυριά και πολύ μικρές επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα, με τις κυριότερες να αφορούν ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και αντλίες θερμότητας, πρωτοβουλίες για το στεγαστικό με δημιουργία κοινωνικών κατοικιών και ανακαίνιση φοιτητικών εστιών, εκσυγχρονισμό Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και άμεση εισοδηματική στήριξη σε ευάλωτα και φτωχά νοικοκυριά (επίδομα θέρμανσης, επιδότηση ενοικίου).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
