Την είσοδο στην αγορά των Βαλκανίων και σε δεύτερο χρόνο ευρύτερα στη ΝΑ Ευρώπη, ως εκπρόσωπος έργων ΑΠΕ και μπαταριών τρίτων επενδυτών, σηματοδοτούν οι κινήσεις που κάνει το τελευταίο διάστημα εκτός συνόρων η Metlen, με πιο πρόσφατη την παρουσία της στη γειτονική Ρουμανία.
Αποτελώντας τον πρώτο ελληνικό Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) με δραστηριότητα εκτός συνόρων, ο αντίστοιχος τομέας της Μetlen μπήκε τα τελευταία 24ωρα στη ρουμανική αγορά, εντός του 2026 θα επεκταθεί στη Βουλγαρία, ενώ ο στόχος είναι να ακολουθήσουν η Κροατία και η Ουγγαρία.
Στον καινούργιο ακόμη για τα ελληνικά δεδομένα κόσμο των ΦοΣΕ, οι εταιρείες του κλάδου αναλαμβάνουν πλέον την εκπροσώπηση στις χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας όχι μόνο των μονάδων ΑΠΕ (είτε των ομίλων όπου ανήκουν είτε τρίτων παραγωγών-πελατών), αλλά και των μπαταριών τους.
Στην περίπτωση για παράδειγμα της Μetlen, το τμήμα ΦοΣΕ εκπροσωπεί έργα συνολικής ισχύος 2,1 GW, μεταξύ των οποίων 1 GW ΑΠΕ στην Ελλάδα (απ’ αυτά, τα 450-500 MW είναι δικά της και τα υπόλοιπα τρίτων), 130 MW στη γειτονική Ιταλία, ανάμεσα στα οποία και μια μπαταρία 6 MW στη Σαρδηνία, καθώς και ένα φωτοβολταϊκό 10 MW στη Ρουμανία.
Στο όλο και πιο σύνθετο περιβάλλον των αγορών ενέργειας που απαιτεί προηγμένα προγνωστικά εργαλεία και χρήση της ΑΙ, η βασική δουλειά των ΦοΣΕ στην περίπτωση των ΑΠΕ είναι να υποβάλλουν για λογαριασμό των πελατών τους στο χρηματιστήριο ενέργειας -δηλαδή στην Αγορά της Επόμενης Ημέρας (Day Ahead Market- DAM)- προσφορές που να αντανακλούν την πραγματική παραγωγή των αιολικών και φωτοβολταϊκών που τους έχουν ανατεθεί να εκπροσωπούν.
Ως αντικείμενο ακούγεται απλό, ωστόσο ακριβώς επειδή οι προσφορές υποβάλλονται στην αγορά από την προηγούμενη ημέρα, αλλά οι ΑΠΕ είναι στοχαστικές -δηλαδή η ενέργεια που παράγουν είναι απρόβλεπτη, καθώς εξαρτάται από την ηλιοφάνεια και την ένταση του ανέμου,- απαιτούνται ιδιαιτέρως εξελιγμένα προγνωστικά εργαλεία.
Στο ακόμη πιο περίπλοκο μάλιστα περιβάλλον των μπαταριών, οι ΦοΣΕ που τις εκπροσωπούν παρεμβαίνουν κατά τη λειτουργία τους, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν στις ΑΠΕ, δηλαδή χρειάζονται ακόμη πιο εξελιγμένα εργαλεία.
«Στα φωτοβολταϊκά και αιολικά ο ΦοΣΕ απλώς καλείται να προβλέψει την παραγωγή τους την επόμενη ημέρα, ωστόσο στην περίπτωση των μπαταριών κάνει βελτιστοποίηση (optimization) της λειτουργίας τους. Οταν οι χονδρεμπορικές τιμές είναι χαμηλές, δίνει εντολή να φορτίσουν οι μπαταρίες, και όταν οι τιμές είναι υψηλές, δίνει εντολή να εκφορτίσουν, δηλαδή παρεμβαίνει ενεργά στην παραγωγής τους και επιλέγει σε ποια αγορά θα πουλήσουν την αποθηκευμένη τους ενέργεια», όπως εξήγησε σε workshop της Μetlen για τους δημοσιογράφους, ο Γιώργος Ζαζιάς, Long Term Optimisation & Aggregation Director της εταιρείας.
Τα σύγχρονα εργαλεία στην εκπροσώπηση των ΑΠΕ
Σε έναν ενεργειακό κόσμο που βιώνει μια πρωτοφανή μεταμόρφωση λόγω της απανθρακοποίησης και της ταχύτατης εισροής των ΑΠΕ (μαζικές περικοπές, αρνητικές τιμές, κ.λπ.), ο στόχος του ΦοΣΕ της Μetlen είναι να τηλεδιαχειρίζονται τα έργα του χαρτοφυλακίου που εκπροσωπεί. Αυτός είναι και ο λόγος που αναπτύσσει μια κεντρική πλατφόρμα χειρισμού (Virtual Power Plant, VPP) αρχικά για τα έργα ΑΠΕ και στη συνέχεια για τις μπαταρίες, σε συνεργασία με έναν τρίτο παίκτη, με τις λεπτομέρειες να ανακοινώνονται σύντομα.
Στην πράξη, αυτά τα νέα εργαλεία επιτρέπουν στην εταιρεία «να κρατά εκτός συστήματος» την παραγωγή των μονάδων που εκπροσωπεί όταν οι χονδρεμπορικές τιμές είναι αρνητικές, που σημαίνει ότι οι επενδυτές δεν χρειάζεται να πληρώσουν για ενέργεια που έβαλαν στο σύστημα (όπως προβλέπει ο κανονισμός), όταν το πρόσημο στην αγορά γράφει μπροστά μείον. Ταυτόχρονα μπορεί να «κόβει» από απόσταση την παραγωγή όσων μικρών φωτοβολταϊκών στο δίκτυο διανομής δεν διαθέτουν τον ειδικό εξοπλισμό (set-point).
Το εργαλείο της τηλεδιαχείρισης επιτρέπει επίσης στα έργα που εκπροσωπεί ο ΦοΣΕ της Μetlen να συμμετέχουν και στην αγορά Εξισορρόπησης, παρέχοντάς τους μια επιπλέον αμοιβή κάθε φορά που ο Διαχειριστής ζητά να μειωθεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ευστάθεια του συστήματος.
Στο κεφάλαιο της αγοράς Εξισορρόπησης, η εταιρεία διαχειρίζεται εδώ και χρόνια την παραγωγή των θερμικών μονάδων του ομίλου, συνολικής ισχύος 2 GW, γεγονός που σημαίνει ότι έχει εμπειρία από τον χώρο. Η εμπειρία αυτή έχει τη σημασία της ενόψει της επικείμενης λειτουργίας μέσα στο 2026 των πρώτων από τις μπαταρίες που κέρδισαν τους διαγωνισμούς της ΡΑΑΕΥ (αυτά που χρηματοδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης). Ειδικά όταν, κατά τα πρώτα χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους θα εξασφαλίζεται από την αγορά Εξισορρόπησης.
Στον τομέα των υπηρεσιών εντάσσεται και η δυνατότητα στους παραγωγούς να αγοράσει η ίδια η εταιρεία τα πράσινα πιστοποιητικά από τα έργα τους αυξάνοντας τα εισοδήματά τους, η σύναψη διμερών συμβάσεων αγοραπωλησίας της παραγωγής μονάδων ΑΠΕ που δεν έχουν λειτουργική ενίσχυση, όπως και έργων ΑΠΕ με ταρίφα που οι παραγωγοί έχουν επιλέξει να αναστείλουν για μία 2ετία.
Στην ίδια γκάμα υπηρεσιών εντάσσεται και η ενιαία χρέωση των πελατών της, χωρίς δηλαδή να τους μετακυλίει κόστη εξισορρόπησης όπως κάνουν άλλοι ΦοΣΕ, όπου «μεταφέρουν» την επιπλέον επιβάρυνση στον παραγωγό, όταν οι χρεώσεις αυτές ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο πλαφόν.
Στη δε περίπτωση των μπαταριών, ειδικά αυτών που θα λειτουργούν με αμιγώς εμπορικούς όρους (merchant), η εταιρεία θα προσφέρει μια σειρά από ευέλικτα προϊόντα εκπροσώπησης: Από συμβάσεις σταθερού εσόδου και επομένως μειωμένου ρίσκου, μέχρι συμφωνίες διαμοιρασμού του κέρδους. Στην ίδια γκάμα εντάσσονται και οι συμφωνίες για μεγαλύτερο ρίσκο, άρα με προοπτικές για μεγαλύτερα κέρδη, όπως η πλήρης έκθεση των έργων αυτών στις χονδρεμπορικές τιμές.
Τα βήματα που έχει να διανύσει η συγκεκριμένη αγορά είναι ακόμη πολλά, όπως και τα εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει. Στην πρόσφατη για παράδειγμα πρόσκληση του ΥΠΕΝ για τις merchant μπαταρίες με αμιγώς αδειοδοτικά κίνητρα (δηλαδή χωρίς την παραμικρή ενίσχυση), απαγορεύεται σε μία εταιρεία όχι μόνο να κατέχει αλλά και να εκπροσωπεί έργα πάνω από 500 MW μέχρι το 2029.
Δεδομένου ωστόσο ότι στην ελληνική αγορά εκτιμάται ότι θα αναπτυχθούν μπαταρίες κοντά στις 6.000 MW, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν τουλάχιστον 12 εγχώριοι ΦοΣΕ, για να αναλάβουν την εκπροσώπησή τους. Ως αριθμός, κρίνεται υπερβολικά μεγάλος με βάση τις δυνατότητες του χώρου των φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης στην Ελλάδα.
