Την επίδραση των μονάδων παραγωγής άνθρακα και φυσικού αερίου στις τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία σε σύγκριση με Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 και το 2019, αναλύει σε έκθεσή της η Ember.
Τα ορυκτά και οι ΑΠΕ
Η μειωμένη επιρροή του ακριβού ορυκτού φυσικού αερίου και της ενέργειας από άνθρακα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία, λόγω της αυξανόμενης αιολικής και ηλιακής ενέργειας, έχει μετατρέψει τη χώρα σε μία από τις φθηνότερες αγορές ενέργειας στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η αυξημένη εξάρτηση από την ενέργεια από φυσικό αέριο μετά τη διακοπή ρεύματος για τη σταθεροποίηση του δικτύου ήταν δαπανηρή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επενδύσεις σε καθαρές μορφές ευελιξίας, όπως οι μπαταρίες και η διασύνδεση.
Η ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας στην Ισπανία έχει μειώσει την επίδραση των ακριβών γεννητριών ορυκτών καυσίμων στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας κατά 75% από το 2019. Αυτή η μείωση στις ώρες που η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας συνδεόταν με το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο ήταν ταχύτερη από ό,τι σε άλλες χώρες που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο, όπως η Ιταλία και η Γερμανία. Ως αποτέλεσμα, η χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία ήταν 32% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Οι υπηρεσίες δικτύου
Η Ισπανία εξακολουθεί να εξαρτάται από το φυσικό αέριο για τις υπηρεσίες δικτύου, το κόστος του οποίου διπλασιάστηκε από την διακοπή ρεύματος στις 28 Απριλίου. Αυτές οι υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το 57% της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας τον Μάιο του 2025, από μέσο όρο 14% το έτος πριν από τη διακοπή. Ως αποτέλεσμα, η μείωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει τριπλασιαστεί από την διακοπή ρεύματος, από 1,8% τα τελευταία δύο χρόνια σε 7,2% κατά την περίοδο Μαΐου-Ιουλίου 2025. Ωστόσο, η παραγωγή φυσικού αερίου της Ισπανίας εξακολουθεί να παραμένει κάτω από τον 5ετή μέσο όρο το 2025.
Η Ισπανία υστερεί σε σχέση με τους Ευρωπαίους ομολόγους της στα δίκτυα και την αποθήκευση σε μπαταρίες . Ως η τέταρτη μεγαλύτερη αγορά ενέργειας στην Ευρώπη, διαθέτει μόνο τον δέκατο τρίτο μεγαλύτερο στόλο αποθήκευσης σε μπαταρίες. Ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις μετά την διακοπή ρεύματος στοχεύουν στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Ο καταστροφικός δεσμός
Σύμφωνα με την Ember η Ισπανία έχει σπάσει τον καταστροφικό δεσμό μεταξύ των τιμών της ενέργειας και των ασταθών ορυκτών καυσίμων, κάτι που οι Ευρωπαίοι γείτονές της απεγνωσμένα θέλουν να κάνουν. Η Ισπανία κινδυνεύει να επιστρέψει στην δαπανηρή εξάρτηση από το φυσικό αέριο εν μέσω φόβων για το μπλακ άουτ μετά την κρίση. Η ενίσχυση των δικτύων και των μπαταριών θα βοηθήσει την Ισπανία να απελευθερωθεί οριστικά από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Οι τιμές χονδρικής
Η Ισπανία έχει μερικές από τις χαμηλότερες τιμές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, κυρίως επειδή η ταχεία ανάπτυξη της ηλιακής και αιολικής ενέργειας έχει μειώσει την επιρροή των δαπανηρών γεννητριών ορυκτών καυσίμων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας πιο γρήγορα από ό,τι σε άλλες χώρες.
Η ηλεκτρική ενέργεια στην Ισπανία είναι φθηνότερη από ό,τι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία ήταν 32% χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ και τουλάχιστον 30% χαμηλότερες από ό,τι σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα με μεγάλο στόλο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, όπως η Ιταλία ή η Γερμανία. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019, πριν από την κρίση του φυσικού αερίου και την εκτεταμένη ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ, η Ισπανία είχε μερικές από τις πιο ακριβές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη (ΕΕ+ΗΒ).
Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας αποσυνδέθηκαν από το φυσικό αέριο στην Ισπανία πιο γρήγορα από ό,τι σε άλλες χώρες.
Ένας λόγος για τις ανταγωνιστικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας είναι ότι, παρά το γεγονός ότι διαθέτει τον τρίτο μεγαλύτερο στόλο ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο στην ΕΕ (28 GW, δεύτερο μόνο μετά την Ιταλία και τη Γερμανία), η χώρα βιώνει τον χαμηλότερο αντίκτυπο του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ αυτών των ευρωπαϊκών χωρών που καταναλώνουν μεγάλο μέρος του φυσικού αερίου.
Χάρη στην ισχυρή ηλιακή και αιολική ανάπτυξη, αυτή η εκτόπιση από ορυκτά καύσιμα συμβαίνει ήδη στην Ισπανία: κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία αντανακλούσαν το κόστος της παραγωγής ορυκτών καυσίμων στο 75% των ωρών – αυτό μειώθηκε σε μόλις 19% την ίδια περίοδο το 2025. Ως αποτέλεσμα, η μέση ωριαία τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025 (62 €/MWh) ήταν χαμηλότερη από το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο , το οποίο ήταν κατά μέσο όρο 111 €/MWh κατά την ίδια περίοδο, κυμαινόμενη μεταξύ 87 και 148 €/MWh.
Η πράσινη ανάπτυξη
Η Ισπανία πέτυχε την ταχύτερη μείωση της επιρροής της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα μεταξύ των πέντε κορυφαίων χωρών στην ΕΕ + Ηνωμένο Βασίλειο με βάση την εγκατεστημένη ισχύ φυσικού αερίου . Η Ισπανία μείωσε τον αριθμό των ωρών κατά τις οποίες οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας υπερβαίνουν το κόστος της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα κατά 75% από το 2019 έως το 2025 (από 75% σε 19%), ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο έχουν δει μια πιο μέτρια μείωση, συμπεριλαμβανομένων των Κάτω Χωρών (-34%), του Ηνωμένου Βασιλείου (-32%), της Ιταλίας (-13%) και της Γερμανίας (-12%).
Η Ισπανία, από την χώρα που είχε την υψηλότερη επιρροή της παραγωγής ορυκτών καυσίμων στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας το πρώτο εξάμηνο του 2019, πέρασε στη χαμηλότερη μεταξύ των χωρών που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο την ίδια περίοδο φέτος.
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Ιουνίου 2025, η Ισπανία διπλασίασε την αιολική και ηλιακή της δυναμικότητα, προσθέτοντας πάνω από 40 GW, περισσότερα από οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ εκτός από τη Γερμανία – μια αγορά ενέργειας διπλάσια σε μέγεθος.
Μηδένισε στον άνθρακα
Ο Αύγουστος του 2025 ήταν ο πρώτος μήνας στη σύγχρονη ιστορία της Ισπανίας χωρίς παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα . Αυτή είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή: πριν από 10 χρόνια, τον Αύγουστο του 2015, ο άνθρακας αντιπροσώπευε το ένα τέταρτο της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο στην Ισπανία μειώνεται από το 2022, αντιπροσωπεύοντας το 19% της ζήτησης της χώρας κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, από 26% το πρώτο εξάμηνο του 2019.
Η άνοδος της αιολικής και ηλιακής ενέργειας έχει μειώσει την εξάρτηση της Ισπανίας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Τα τελευταία πέντε χρόνια (2020-2024), η Ισπανία μείωσε τον προϋπολογισμό της για τις εισαγωγές στον τομέα της ενέργειας περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ. Οι νέοι ηλιακοί και αιολικοί σταθμοί που προστέθηκαν στην Ισπανία τα τελευταία πέντε χρόνια απέτρεψαν 26 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εισαγωγών φυσικού αερίου, με κόστος 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ, σχεδόν πέντε φορές μεγαλύτερο από αυτό που επένδυσε η Ισπανία στο δίκτυο μεταφοράς της την ίδια περίοδο.
Λιγότερη αστάθεια
Επιπλέον, η εκτόπιση της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, η οποία οφείλεται στην αιολική και ηλιακή ενέργεια, σήμαινε ότι η χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία έχει γίνει λιγότερο ευάλωτη στην αστάθεια των τιμών του φυσικού αερίου σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας, οι χονδρικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας θα ήταν 40% υψηλότερες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, εάν η παραγωγή από αιολική και ηλιακή ενέργεια είχε παραμείνει στα επίπεδα του 2019, απαιτώντας περισσότερη παραγωγή ορυκτού αερίου για την κάλυψη της ζήτησης και καθιστώντας τη χώρα πιο ευάλωτη στις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου.
Οι επενδύσεις σε δίκτυα και η καθαρή ευελιξία
Καθαρές εναλλακτικές λύσεις αντί του φυσικού αερίου είναι διαθέσιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στο δίκτυο της Ισπανίας, συμβάλλοντας παράλληλα στην ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι επενδύσεις σε αυτές μπορούν να μειώσουν την επίδραση του ακριβού φυσικού αερίου στο κόστος του δικτύου, όπως ακριβώς η ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας έχει μειώσει την επιρροή της στις τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε αυτές τις λύσεις ήταν αξιοσημείωτα αργές στην Ισπανία.
Η Ισπανία έχει καθυστερήσει να επενδύσει στην χωρητικότητα του δικτύου και στις αναβαθμίσεις του δικτύου που απαιτούνται για την ενσωμάτωση υψηλού μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κατά τη διάρκεια της πενταετίας 2019-2024, η Ισπανία είχε τις χαμηλότερες δαπάνες δικτύου στην Ευρώπη, επενδύοντας 30 σεντς σε δίκτυα για κάθε 1 ευρώ σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 70 σεντς, σύμφωνα με το Bloomberg .
Υστερεί σε μπαταρίες
Η Ισπανία διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους φυσικού αερίου στην Ευρώπη και έναν από τους μικρότερους στόλους αποθήκευσης σε μπαταρίες. Ο στόλος αποθήκευσης σε μπαταρίες της Ισπανίας, ισχύος 120 MW, είναι μόλις ο 13ος μεγαλύτερος στην Ευρώπη. Είναι αξιοσημείωτα μικρός, δεδομένου ότι η Ισπανία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αγορά ενέργειας με την πέμπτη υψηλότερη διείσδυση αιολικής και ηλιακής ενέργειας και είναι επίσης ένα από τα λιγότερο καλά συνδεδεμένα συστήματα της ηπείρου. Πολλοί παράγοντες ευθύνονται για αυτήν την έλλειψη ανάπτυξης αποθήκευσης σε μπαταρίες, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης σαφούς κανονιστικού πλαισίου και του σχετικά μεγάλου στόλου αντλησιοηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας. Ωστόσο, η ανάγκη για ευελιξία αυξάνεται σαφώς, όπως αποδεικνύεται από την καταγραφή αρνητικών τιμών ενέργειας το 2024.
Μετά το μπλακ άουτ
Οι μεταρρυθμίσεις αναγνωρίζουν τον ρόλο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ασφάλεια και την καθαρή ευελιξία ως τη μελλοντικά ανθεκτική λύση για τη σταθερότητα του δικτύου.
Ως άμεση απάντηση στο blackout του περασμένου Απριλίου, η ισπανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην αύξηση του ρόλου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και σε μια σειρά από λύσεις καθαρής ευελιξίας. Ενώ το πακέτο απορρίφθηκε αρχικά στο κοινοβούλιο για πολιτικούς λόγους , οι ίδιες μεταρρυθμίσεις επιδιώκονται με άλλα μέσα . Επιπλέον, οι πολυαναμενόμενες αλλαγές στους κανόνες εγκρίθηκαν εντός ημερών από τη διακοπή ρεύματος, επιτρέποντας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να συμμετέχουν στον έλεγχο της τάσης. Η ταχύτητα και το περιεχόμενο αυτής της απάντησης δείχνουν ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – υποστηριζόμενες από καθαρή ευελιξία – παραμένουν η στρατηγική επιλογή για την Ισπανία.
Τι μπορεί να μάθει η υπόλοιπη Ευρώπη
Σύμφωνα με την Ember, η επιτυχία της Ισπανίας στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει όσον αφορά την ενσωμάτωσή τους προσφέρουν μαθήματα για την υπόλοιπη Ευρώπη.
- Η ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας για τη μείωση της επιρροής του φυσικού αερίου στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να μειώσει σημαντικά τις χονδρικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
- Είναι ζωτικής σημασίας οι επενδύσεις στο δίκτυο να συμβαδίζουν με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της νέας χωρητικότητας του δικτύου καθώς και των βελτιώσεων.
- Η αποτυχία ανάπτυξης δικτύων και καθαρής ευελιξίας μπορεί να αυξήσει το κόστος τόσο του δικτύου όσο και της ηλεκτρικής ενέργειας, εάν αυτά εξακολουθούν να εξαρτώνται από το ακριβό φυσικό αέριο ή τον άνθρακα.
- Καθώς ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν να επεκτείνουν τους στόλους παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο, η Ισπανία πιέζει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Για παράδειγμα, η Ισπανία βρίσκεται σε διαβούλευση σχετικά με έναν μηχανισμό δυναμικότητας, ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται συνήθως για την επιδότηση της ενέργειας από φυσικό αέριο, αλλά οι προτεινόμενοι κανόνες θα περιόριζαν την υποστήριξη για το φυσικό αέριο υπέρ καθαρών εναλλακτικών λύσεων.
