Σιδηρόδρομος: Σφοδρές οι αντιδράσεις για τη μελέτη ποδηλατόδρομου στο μετρικό δίκτυο της Πελοποννήσου

Να σημειωθεί ότι το υπό μελέτη τμήμα του δικτύου Κόρινθος – Τρίπολη – Καλαμάτα όχι μόνο δεν έχει χαρακτηριστεί ως καταργημένο, αλλά σταμάτησε να λειτουργεί το 2011 εξαιτίας των περικοπών που επιβλήθηκαν για δημοσιονομικούς λόγους τα μνημονιακά χρόνια, με την προοπτική ωστόσο της πιθανής επαναχρησιμοποίησής του να παραμένει ζωντανή, καθώς βρίσκεται σε προσωρινή αναστολή.

Επιπροσθέτως στο εν λόγω δίκτυο έχουν δαπανηθεί δεκάδες εκατομμύρια ευρώ εθνικών και κοινοτικών πόρων τα προηγούμενα χρόνια, τα οποία κινδυνεύουν να εκμηδενιστούν εφόσον προχωρήσουν μη αναστρέψιμες παρεμβάσεις καθιστώντας πιθανότατα τη χώρα υπόλογη στα ευρωπαικά όργανα για ακόμα μία φορά.

Την κίνηση αυτή κατήγγειλε με ερώτησή του προς τα συναρμόδια υπουργεία και ο βουλευτής Μεσσηνίας της Νέας Δημοκρατίας, Περικλής Μαντάς, προειδοποιώντας ότι «η αλλαγή χρήσης γίνεται χωρίς διαφάνεια και χωρίς συμμετοχή των τοπικών φορέων στη διαδικασία λήψης απόφασης».

Ο ίδιος στάθηκε και στο γεγονός των επενδύσεων από εθνικούς πόρους όσο και από ευρωπαϊκά ταμεία, τονίζοντας πως η μετατροπή της γραμμής σε ποδηλατόδρομο «ισοδυναμεί με de facto απαξίωση και ακύρωση αυτών των επενδύσεων, χωρίς τεκμηριωμένα οφέλη για την κοινωνία ή το περιβάλλον».

Να σημειωθεί ότι στα χρόνια που μεσολάβησαν από τη διακοπή λειτουργίας της γραμμής την προηγούμενη δεκαετία, το δίκτυο αφέθηκε σε πλήρη εγκατάλειψη υφιστάμενο συνεχιζόμενη φθορά με αποτέλεσμα να φτάνει να παρουσιάζεται σήμερα στην τεκμηρίωση της διακήρυξης ως παράγοντας «υποβάθμισης του αστικού και αγροτικού περιβάλλοντος, καθώς συνιστά χώρο εναπόθεσης μπάζων και σκουπιδιών».

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί, ότι και η διακήρυξη του ΤΕΕ παραδέχεται ότι το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο Πελοποννήσου χαρακτηρίζεται επισήμως ενεργό σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας, περιλαμβανομένων και των τμημάτων Μέγαρα – Κόρινθος, Κιάτο – Διακοπτό και Αίγιο – Ρίο, «παρά το γεγονός ότι πολλά μικρά τμήματα αυτών έχουν αποξηλωθεί και καταστραφεί από κατά τόπους οδικά, σιδηροδρομικά και άλλα σύγχρονα έργα υποδομής, διακόπτοντας τη συνέχεια του παλαιού σιδηροδρομικού άξονα».

Σύμφωνα με το σκεπτικό της προκήρυξης, «θα μπορούσε να αποτελέσει έναν κοινόχρηστο υπαίθριο θύλακα με διάφορες λειτουργίες, για την εκτόνωση των κατοίκων των περιοχών τις οποίες διατρέχει» ώστε να μη διαιρείται η Περιφέρεια σε δύο τμήματα και να προκαλούνται εμπόδια στην μετακίνηση των πεζών, όπως αναφέρεται.

Ύστερα από την τεράστια αναστάτωση που προκάλεσε η είδηση στην τοπική κοινωνία, πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σημείωναν στο «ethnos.gr» πως πρόκειται για προμελέτες, οι οποίες θα εξετάσουν τη χρήση της γραμμής χωρίς ωστόσο ο σχεδιασμός να προβλέπει αποξήλωση του δικτύου ή απομάκρυνση της υποδομής. Προσέθεταν ότι θα εξεταστούν υποδομές για ποδήλατο και περπάτημα που θα βασίζονται σε καλές πρακτικές του εξωτερικού με ποδηλατοδρεζίνες ή άλλα εργαλεία για χρήση της τροχαίας υποδομής στο πλαίσιο του ποδηλατικού τουρισμού υπό το πρίσμα των διαδρομών eurovelo με την προυπόθεση της σύμφωνης γνώμης του ΟΣΕ και του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Στη μελέτη αυτής της εναλλακτικής είχε συμφωνήσει, πάντως, η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου με τη διαδικασία πιστώσεων και προγραμματικής συμφωνίας να έχει εκκινήσει το 2023.

«Αυτό δεν ανατρέπει σε τίποτα τον προγραμματισμό της πιθανής επιστροφής του τρένου», τόνιζαν οι ίδιες πηγές. Στην ερώτηση εάν θα απαιτηθεί κάλυψη των γραμμών για τη δημιουργία ποδηλατοδρομου, επεσήμαναν ότι υπάρχουν πολλές τεχνικές λύσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση όλα αυτά θα προσδιοριστούν από τις προμελέτες που θα διερευνήσουν τις εναλλακτικές σε πραγματικό υπόβαθρο προκειμένου να καταλήξουν στο κόστος υλοποίησης, τις συνέργειες, αλλά και ενδεχόμενα ζητήματα ασφαλείας.

Η προμελέτη θα παραδοθεί προς εξέταση στον ΟΣΕ, επισημαίνουν και πηγές του υπουργείου Μεταφορών. Διευκρινίζουν ότι «αφορά την πιθανή δημιουργία ποδηλατόδρομου χωρίς ξήλωμα της σιδηροτροχιάς», συμπληρώνοντας ότι θα εξεταστούν και άλλες προτάσεις.

Τσουχτερό, πάντως, είναι και το κόστος των προμελετών που φτάνει τα 3,5 εκατομμύρια ευρώ και θα καλυφθεί από πόρους του Πράσινου Ταμείου με πηγές κοντά στην υπόθεση να αναφέρουν πάντως ότι πρόκειται για μελέτη σε ένα μεγάλο μήκος δικτύου, ενώ σε αυτό περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ και οι απρόβλεπτες δαπάνες ύψους 15% και αναμένεται να υποβληθούν προσφορές με εκπτώσεις.

Τι περιλαμβάνει η προμελέτη

Βάσει των διακηρύξεων, η πρώτη προμελέτη αφορά τη διαμόρφωση της ποδηλατικής διαδρομής Μέγαρα – Κόρινθος με συνολικό μήκος παρέμβασης 44 χλμ. κοινόχρηστων χώρων και στόχο τη μελέτη 105.600 μ2 μελλοντικού ποδηλατόδρομου πλάτους 2,4μ και 85.572,096 μ2 πεζόδρομου.

Η δεύτερη προμελέτη αφορά τη διαμόρφωση της ποδηλατικής διαδρομής Κόρινθος – Καλαμάτα με συνολικό μήκος παρέμβασης 244 χλμ. και στόχο τη μελέτη μελλοντικού ποδηλατόδρομου 610.000 μ2 και πεζόδρομου 399.087,715 τ.μ

Στις προτεινόμενες παρεμβάσεις – στόχους που επισημαίνονται στη διακήρυξη περιλαμβάνονται:

• Η δημιουργία δικτύου πεζόδρομων και ποδηλατοδρόμων.

• Η ενσωμάτωση της υφιστάμενης εξυπηρέτησης οχημάτων στις προτεινόμενες αναπλάσεις.

• Η δημιουργία περιορισμένων ζωνών φύτευσης σε καίρια τμήματα της διαδρομής, όπου θα προβλεφθούν σημεία στάσης.

• Η βελτίωση υφιστάμενων υποδομών οδικών έργων για μία γόνιμη ένταξή τους στην ευρύτερη ανάπλαση της ζώνης της σιδηροδρομικής γραμμής και δημιουργία κάθετων συνδέσεων για διευκόλυνση της κυκλοφορίας των οχημάτων εγκάρσια της επέμβασης.

• Η δημιουργία διαβάσεων σε καίρια σημεία για απρόσκοπτη προσπέλαση από τους πεζούς και τη συνένωση των οικισμών που βρίσκονται εκατέρωθεν της γραμμής.

Η ένταξη καθιστικών με τη δημιουργία χώρων στάσεων.

• Η ένταξη περιπτέρων αναψυχής σε χώρους στάσης σε όλο το μήκος της διαδρομής, προσφέροντας ζωή καθ’ όλο το μήκος της.

«Η ενεργοποίηση της γραμμικής αυτής έκτασης, μέσω του σχεδιασμού μιας υπαίθριας διαδρομής, παρουσιάζει πολλές δυνατότητες για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της Περιφερειακής ενότητας. Η αναζωογόνηση της σιδηροδρομικής γραμμής και ο σχεδιασμός ενός δημόσιου χώρου που θα ενώνει τις περιοχές που βρίσκονται εκατέρωθεν αυτής, συμβάλλουν στην εκτόνωση των κατοίκων, στην αισθητική, κοινωνική και περιβαλλοντική αναβάθμιση του τόπου και στην επούλωση του υφιστάμενου ιστού», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Σφοδρές οι αντιδράσεις για την αιφνιδιαστική αλλαγή σχεδίων

Στην πιθανή πρόθεση της κυβέρνησης για αντικατάσταση των τρένων με …ποδήλατα αντέδρασε με σφοδρότητα και ο Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου, ο οποίος προειδοποιεί ότι δεδομένου πως ο σιδηροδρομικός άξονας Κορίνθου-Άργους / Ναυπλίου-Τρίπολης- Καλαμάτας, αποτελεί έναν από τους αρτηριακούς άξονες του σιδηροδρομικού μας δικτύου και έχουν επενδυθεί κοινοτικά κονδύλια σε αυτόν, «επ’ ουδενί δεν μπορεί να αχρηστευτεί με τέτοιου είδους καταστροφικές και μη αναστρέψιμες παρεμβάσεις. Συνεπώς, όποιος αποφασίσει κάτι τέτοιο, θα φέρει βαριές ευθύνες, για τις οποίες θα κληθεί να δώσει λόγο στις Ελληνικές και Ευρωπαϊκές Δικαστικές Αρχές».

Στην ανακοίνωσή του υπογραμμίζει πως ο σιδηροδρομικός άξονας Κόρινθος-Άργος / Ναύπλιο-Τρίπολη-Καλαμάτα:

– ανήκει στην Εθνική Σιδηροδρομική Υποδομή και χαρακτηρίζεται ως ενεργό δίκτυο σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας βάσει της δήλωσης Δικτύου του ΟΣΕ 2024-25, ενώ συμπεριλαμβάνεται στ Αναλυτικό Δίκτυο των Διευρωπαϊκών Σιδηροδρομικών Δικτύων και ως άξονας προαστιακής-περιφερειακής σημασίας στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο Ελλάδος (2009).

– η αναβάθμιση και επαναλειτουργία του τμήματος Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο συμπεριλαμβάνεται στο εγκεκριμένο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών, ενώ το 2022 έχει γίνει μελέτη σκοπιμότητας για λογαριασμό του ΟΣΕ η οποία τεκμηρίωσε τη σκοπιμότητα του έργου.

Επιπλέον τονίζεται ότι την περίοδο 2004-2009, με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Πελοποννήσου, επενδύθηκαν 80 εκατ. ευρώ και έγινε ριζική ανακαίνιση επιδομής της γραμμής με βαριά στοιχεία επιδομής και για ταχύτητες έως 120 χλμ/ώρα, με σκοπό την επαναλειτουργία.

Παράλληλα η περαιτέρω αναβάθμιση του άξονα Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας είχε συμπεριληφθεί στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της προηγούμενης ηγεσίας του Υπουργείου Μεταφορών για την ανάπτυξη των ελληνικών σιδηροδρόμων (2024-2044).

Την ίδια στιγμή, όπως τονίζει ο Σύλλογος, η Τοπική Αυτοδιοίκηση της περιοχής Αργολίδας, Αρκαδίας και Μεσσηνίας έχει ζητήσει την ανάταξη και επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου στα τμήματα Κόρινθος-Άργος-Ναύπλιο, Καλαμάτα-Μελιγαλάς-Διαβολίτσι / Κυπαρισσία και Καλαμάτα-Μεσσήνη ως Προαστιακού.

Ο Σύλλογος σημειώνει ότι ο Δήμος Μεγαλόπολης έχει προτείνει την τουριστική αξιοποίηση της γραμμής, ενώ οι υπάρχοντες σιδηροδρομικοί πάροχοι (Hellenic Train και η πρόσφατα αδειοδοτηθείσα Levante Trains) έχουν διατυπώσει ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση τμημάτων της γραμμής.

«Κατόπιν όλων αυτών, είναι αδιανόητο αυτό που πληροφορηθήκαμε από τα ΜΜΕ, ότι το ΤΕΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ετοιμάζονται να προωθήσουν εκπόνηση μελέτης και τευχών δημοπράτησης για την μετατροπή της γραμμής αυτής, μήκους 244 χλμ σε….ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο», σημειώνουν προσθέτοντας ότι υφίστανται σταθμοί ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας, οι οποίοι από το 1986 είναι κηρυγμένοι ως νεότερα διατηρητέα μνημεία εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.