Το σχετικά φθηνό φυσικό αέριο που επιτρέπει στους ηλεκτροπαραγωγούς να πωλούν ενέργεια σε ανταγωνιστικές τιμές, ήταν η αιτία για το ρεκόρ όλων των εποχών που κατέγραψαν οι εξαγωγές ρεύματος από την Ελλάδα κατά το πρώτο εξάμηνο.
Τα τρελά ποσοστά αύξησης κατά… 2.500% στο εξαγωγικό ισοζύγιο της χώρας που σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, έφτασε στο πρώτο εξάμηνο τις 571 GWh έναντι 22 GWh όλη τη περυσινή χρονιά, οφείλονται όχι στις φθηνές ΑΠΕ, αλλά στο φυσικό αέριο.
Αν και το success story της κυβέρνησης θέλει την Ελλάδα να γίνεται καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στα Βαλκάνια λόγω των φωτοβολταικών και των αιολικών, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική.
Και δείχνει ότι η αιτία που η χώρα έχει πράγματι καταφέρει να στηρίζει για μεγάλη διάρκεια του χρόνου την ενεργειακή ασφάλεια κάποιων εκ των γειτόνων της (βλέπε Βουλγαρία), είναι το «βρώμικο» φυσικό αέριο.
Το θέμα αναδεικνύει η εξειδικευμένη στα ενεργειακά θέματα ιστοσελίδα Montel, που με το τίτλο «Cheaper gas prices lead to Greek power export boost – traders», αναφέρεται σε κάτι που μέχρι πριν από μερικά χρόνια θα θεωρούνταν αδιανόητο: Τη δυνατότητα της ελληνικής αγοράς να καθορίζει τις τιμές spot σε όλη τη ΝΑ Ευρώπη.
Στην ουσία, όπως λένε περιφερειακοί traders που επικαλείται το Montel, η ευνοική συγκυρία από τις χαμηλές πτήσεις στην τιμή του αερίου, οι υποδομές του ΔΕΣΦΑ, και το φθηνό και ανταγωνιστικό μείγμα της ελληνικής αγοράς (ρωσικό, αμερικανικό, αζέρικο, νιγηριανό, νορβηγικό, κλπ), είναι οι αιτίες που η εγχώρια τιμή χονδρικής στο ρεύμα είναι πλέον σταθερά χαμηλότερη από τη τιμή benchmark για τη ΝΑ Ευρώπη. Δηλαδή, αυτήν της Ουγγαρίας.
Η μέση χρηματιστηριακή τιμή ρεύματος στην Ελλάδα ήταν χθες 122,49 €/ MWh έναντι 132,63 € / MWh στην Ουγγαρία, τάση που πιθανότατα θα συνεχιστεί, όπως δείχνουν τα futures.
Το ετήσιο ελληνικό forward συμβόλαιο (Cal-26) διαπραγματεύονταν χθες στο γερμανικό χρηματιστήριο EEX προς 99 €/ MWh έναντι 108,50 €/ MWh του αντίστοιχου ουγγρικού. «Το περιθώριο αυτό των 9,5 ευρώ δίνει μια ένδειξη ότι οι ελληνικές τιμές θα παραμείνουν χαμηλές τιμές και για το επόμενο έτος», σχολιάζει περιφερειακός trader.
Πώς οι ελληνικές μονάδες γίνονται price setters στη ΝΑ Ευρώπη
Αν και θα περίμενε κανείς από τους traders κάποια αναφορά στις ΑΠΕ, που όπως αρέσκεται να λέει συχνά ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος ανέδειξαν πέρυσι την Ελλάδα σε καθαρό εξαγωγέα ρεύματος στην περιοχή, εντούτοις εκείνοι εντοπίζουν τη βασική αιτία για το ρεκόρ εξαγωγών του πρώτου εξαμήνου αποκλειστικά στο αέριο.
«Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές μονάδες αέριου μπορούν να γίνουν price setters, δηλαδή να διαμορφώνουν τις τιμές spot στην ΝΑ Ευρώπη, εξάγοντας σε συνδεδεμένες αγορές, όπως η Βουλγαρία και η Ιταλία», αναφέρει άλλος trader στο πρακτορείο.
Τίποτα φυσικά απ’ όλα αυτά δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τις χαμηλές πτήσεις στο φυσικό αέριο, που ακόμη «παίζει» σε λογικά επίπεδα, με το ευρωπαϊκό συμβόλαιο TTF για το Νοέμβριο να κλείνει τη Παρασκευή στα 31,9 €/ MWh, (20% κάτω από πέρυσι) και ενώ τα futures για τους επόμενους μήνες κινούνται λίγο πάνω από τα 32 ευρώ.
Καθόλου τυχαίο ότι από τα συνολικά 4,4 δισ κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στα οποία ανήλθε η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα κατά το πρώτο εννεάμηνο, το 70% απορρόφησαν οι μονάδες των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τα προχθεσινά στοιχεία του ΔΕΣΦΑ.
Το ελληνικό «οικοσύστημα» των μονάδων αέριου
Τα παραπάνω αναδεικνύουν πόσο σημαντικό πλέον γίνεται το οικοσύστημα» των ελληνικών μονάδων αέριου, που κάνει ήδη το balancing της περιοχής και αθροίζει επενδύσεις κοντά στα 2 δισ ευρώ.
Στα επόμενα χρόνια θα έχουμε ως χώρα τέσσερις πλέον μεγάλες νέες μονάδες: Τις υφιστάμενες των TERNA – Motor Oil στη Κομοτηνή και της Metlen στον Αγ. Νικόλαο Βοιωτίας, και τις σχεδιαζόμενες των ΔΕΗ -ΔΕΠΑ -Ομ.Κοπελούζου στην Αλεξανδρούπολη καθώς και των ΔΕΠΑ – Clavenia- Eusif – Volton στη Λάρισα. Επενδύσεις συνολικού ύψους κοντά στα 2 δισ. ευρώ, οι οποίες αντιστοιχούν σε μια τεράστια ισχύ, πάνω από 3 GW.
Κανείς από τους γείτονες πάνω στο «βαλκανικό διάδρομο», από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία μέχρι την Ουγγαρία, δεν διαθέτει – ούτε και σχεδιάζει- τόσες πολλές μονάδες αερίου, μια τεχνολογία απαραίτητη για την επάρκεια και τις αυξανόμενες ανάγκες ευελιξίας, δηλαδή την ευστάθεια των «πράσινων» ηλεκτρικών συστημάτων της περιοχής, όταν σβήνει ο ήλιος ή παύει να φυσάει. Η τεχνολογία των μονάδων αερίου τους επιτρέπει να «ανάβουν» άμεσα και να μπαίνουν πολύ γρήγορα στο σύστημα.
Στη λογική αυτή, η κυβέρνηση εξετάζει εδώ και καιρό κατά πόσο θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας περιφερειακός μηχανισμός διαθεσιμότητας ισχύος για τη ΝΑ Ευρώπη (capacity mechanism), όπου οι παραγωγοί θα προσέφεραν μέσω διαγωνισμών τη διαθέσιμη ισχύ που έχουν ανάγκη τα συστήματα των γειτονικών χωρών, «κλειδώνοντας» αμοιβές μέσα από ετήσια συμβόλαια (Φυσικό αέριο: «Πριμ» στις ελληνικές μονάδες για τη στήριξη των Βαλκανίων).
Ένας μηχανισμός που θα μπορούσε να κουμπώσει με το πλάνο καλύτερου συντονισμού των χωρών της περιοχής, ώστε να μειωθούν οι στρεβλώσεις και να εξορθολογιστούν οι τιμές, καθώς θα μειώνονταν σημαντικά τα ζητήματα επάρκειας.
Το καλώδιο με την Ιταλία που είναι έκτος
Ένας πάντως λόγος που συγκρατεί σε χαμηλά επίπεδα τις τιμές spot στο ελληνικό χρηματιστήριο ρεύματος συνδέεται και με την αδυναμία εξαγωγών προς την Ιταλία. Το καλώδιο χωρητικότητας 500 MW παραμένει εδώ και καιρό εκτός λειτουργίας, άρα οι εξαγωγές προς τη γείτονα είναι ανέφικτη, που σημαίνει ότι η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια στην ελληνική αγορά μειώνει τις τιμές.
Το καλώδιο βρίσκεται εκτός λειτουργίας από τις 5 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να επιστρέψει σε λειτουργία στις 27 Οκτωβρίου, ημέρα μετά την οποία θα επανεκκινήσουν οι εξαγωγές και το πιθανότερο είναι ότι οι τιμές, βοηθούμενες και από την μείωση της θερμοκρασίας, άρα την αύξηση της ζήτησης, θα ανέβουν. Σημειωτέον ότι στις 21 Σεπτεμβρίου, η τιμή spot στο ελληνικό χρηματιοστήριο είχε πέσει σε χαμηλά έτους, δηλαδή στα 34,04 €/MWh.
