Αναδημοσίευση από το ειδικό αφιέρωμα της «Βραδυνής της Κυριακής» για την ελληνική οικονομία
Τεράστια βελτίωση έχει πραγματοποιήσει η Ελλάδα στην Ψηφιακή Οικονομία την τελευταία δεκαετία, παρά την οικονομική κρίση (2010-2018), την πανδημία, τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και την πρόσφατη ενεργειακή κρίση.
Ειδικά από το 2015 έως και σήμερα, σε βασικούς τομείς, όπως η ανάπτυξη τεχνολογίας, η καινοτομία, η νεοφυής επιχειρηματικότητα και ο ψηφιακός μετασχηματισμός, στη χώρα μας έχουν γίνει «άλματα» και όχι απλώς «βήματα» προόδου. Οι επιδόσεις της Ελλάδας στους περισσότερους δείκτες καθώς και σε συγκεκριμένες κατηγορίες που συνθέτουν το προφίλ μίας σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας με έμφαση στην καινοτόμο επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις που προωθούν ή ενισχύουν τη διεθνή παρουσίαση της ως «tech hub» είναι εξαιρετικές και αποδεικνύουν πως έχει προσελκύσει δικαιολογημένα το παγκόσμιο ενδιαφέρον τεχνολογικών κολοσσών, κορυφαίων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και επενδυτικών funds.
Το ελληνικό οικοσύστημα των startups αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, δεκάδες ελληνικές νεοφυείς εταιρίες έχουν επιλεχθεί για χρηματοδότηση (funding) από ξένους επενδυτές και προς εξαγορά. Επιπλέον, σε ορισμένους τομείς η Ελλάδα κατάφερε μέσα στην τελευταία τριετία να καλύψει το «τεχνολογικό χάσμα» μίας ολόκληρης δεκαετίας και να… προσπεράσει χώρες που βρίσκονται στην ελίτ της Ευρώπης.
Η ψηφιοποίηση των κρατικών και δημοσίων υπηρεσιών που επιτεύχθηκε μέσα στην πρώτη διετία της πανδημίας του κορωνοϊού με την ανάπτυξη της πύλης gov.gr, δεν έγινε απλά σε χρόνο-ρεκόρ για τα διεθνή δεδομένα, αλλά παρέχει δυνατότητες που στερούνται οι πολίτες άλλων χωρών της Ε.Ε.
Ωστόσο, παρά την αισθητή βελτίωση σε πολλά θέματα που θεωρούνται καθοριστικά στην Ψηφιακή Οικονομία, η Ελλάδα σε ορισμένους τομείς είτε υστερεί σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είτε βρίσκεται αρκετά πίσω από τις προηγμένες τεχνολογικά χώρες, όπως για παράδειγμα στις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, στα κεφάλαια χρηματοδότησης για επιχειρηματική Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D), και κυρίως στην ενσωμάτωση και χρήση τεχνολογιών πληροφορικής («δομικό στοιχείο» του ψηφιακού μετασχηματισμού) από τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Ψηφιακά… άλματα
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες ο «βασικός επιταχυντής» της καινοτομίας –και συνεπώς ενός σημαντικού «πυλώνα» της λεγόμενης «ψηφιακής οικονομίας»– είναι η δημιουργία υποδομών για την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων (startups), καθώς και «οικοσυστημάτων καινοτομίας». Για το 2022, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 20ή θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών στον Ευρωπαϊκού Δείκτη Καινοτομίας της Ε.Ε., φθάνοντας το 80,2% του μέσου όρου της Ε.Ε., μαζί με Λιθουανία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Τσεχία, Σλοβενία, Εσθονία, ξεπερνώντας ήδη την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Μάλιστα, σύμφωνα με την ανάλυση του δείκτη «EIS» από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση κατά 24,1% την περίοδο 2015-2022! Ουσιαστικά δηλαδή, σε αυτή την επταετία –παρά τις προκλήσεις και την πανδημία– η χώρα σημείωσε την 3η υψηλότερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πίσω από την Κύπρο και την Ισπανία.
Στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με αξιολόγηση σε 4 κρίσιμους τομείς (Ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας, Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, Συνδεσιμότητα,
Ανθρώπινο Κεφάλαιο), μέσα σε 4 χρόνια ανέβηκε 2 θέσεις, από την 25η στην 27η, βελτιώνοντας τη βαθμολογία της από 35,1 σε 38,9. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα ανέβηκε 5 θέσεις, από την 27η στην 22η θέση, στον τομέα της Συνδεσιμότητας, υποχώρησε μία θέση στον τομέα του Ανθρώπινου Κεφαλαίου (22η από την 21η θέση πέρσι), ενώ η χώρα διατήρησε την 22η θέση στον τομέα της Ενσωμάτωσης της ψηφιακής τεχνολογίας και την 26η θέση στον τομέα Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που η Ελλάδα φέτος κατάφερε να σημειώσει αύξηση της καινοτομίας που παράγεται από νεοφυείς επιχειρήσεις με την κεφαλαιοποίηση του «ελληνικού οικοσυστήματος» που ξεπερνάει πλέον τα 3,5 δισ. ευρώ.
«Έκρηξη» startups
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του φορέα Found.ation, σε συνεργασία με το EIT Digital και την υποστήριξη της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (HDBI), το 2022 ήταν μία χρονιά με πολλές πρωτιές στο τοπίο των επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τα ήδη καθιερωμένα funds επιβράδυναν τις επενδύσεις τους για πρώτη φορά από την έναρξη του προγράμματος «EquiFund», καθώς αυτό βρίσκεται στην ολοκλήρωσή του και οι πόροι ήταν περιορισμένοι. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως η επενδυτική δραστηριότητα των επενδυτών στρογγυλοποιεί το 10% των συνολικών επενδύσεων του 2022, ποσό που είναι σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τις περσινές επενδύσεις. Επίσης, το 2022 σημειώθηκε και ρεκόρ εξόδων (exits), καθώς 19 ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις εξαγοράστηκαν από αντίστοιχες εταιρίες τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Οι πιο χαρακτηριστικές είναι η εξαγορά της Accusonus από το Facebook (Meta Platforms Inc), και η απόκτηση της Pollfish από την αμερικανική εταιρία Prodege, όπως και η συμφωνία-μαμούθ του χρηματοπιστωτικού κολοσσού JP Morgan για την απόκτηση του 48,5% της Viva Wallet (με αντίτιμο 800 εκατ. ευρώ όπως ανέφεραν ξένα δημοσιεύματα).
Η συμμετοχή αμερικανικών εταιριών και επενδυτικών κεφαλαίων σε εξαγορές και επενδύσεις ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων αποτελεί φέτος κορυφαίο γεγονός, καθώς το 13% των επενδυτικών δραστηριοτήτων φέτος ήταν με συμμετοχή αμερικανικής εταιρίας. Συνολικά, οι επενδύσεις στις οποίες συμμετείχαν επενδυτές εκτός Ελλάδας έφτασαν το 73% των συνολικών επενδύσεων φέτος.
Ωστόσο, εκτός από αυτές τις πρωτιές, το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων στο σύνολό του είδε μία συνολική επιβράδυνση της χρηματοδότησης των ελληνικών startups κατά περίπου 35%-40%. Η πλειονότητα των φετινών επενδύσεων ήταν χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια και όχι με δάνεια, και έτσι τα ποσά των γύρων χρηματοδότησης φαίνονται υψηλότερα σε σχέση με πέρσι (2021). Αντίθετα, οι επενδύσεις σε νεοφυείς
επιχειρήσεις αρχικών σταδίων είχαν μικρότερα ποσά γύρων. Αξίζει να σημειωθεί πως οι ελληνικές startups στο σύνολό τους έχουν απορροφήσει επενδυτικά κεφάλαια άνω των 350 εκατ. ευρώ ενώ απασχολούν περισσότερους από 6.000 εργαζόμενους στη χώρα μας…