Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) μέσω του προγράμματος Photovoltaic Power Systems (IEA-PVPS) προειδοποίησε ότι η συσσώρευση σκόνης, ρύπων και βιολογικών υπολειμμάτων στα φωτοβολταϊκά πάνελ —το φαινόμενο που είναι γνωστό ως soiling— προκαλεί ετήσιες απώλειες δισεκατομμυρίων στον κλάδο της ηλιακής ενέργειας.
Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του οργανισμού, το πρόβλημα ευθύνεται για απώλειες 4%-7% της παραγόμενης ηλιακής ενέργειας παγκοσμίως, καθιστώντας το έναν από τους βασικότερους λόγους μειωμένης απόδοσης φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων.
Τι περιλαμβάνει ο όρος soiling για τις επιφάνειες των φωτοβολταϊκων πάνελ
Ο όρος αναφέρεται στη συσσώρευση διαφορετικών τύπων ρύπων και υπολειμμάτων στις επιφάνειες των πάνελ. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν:
- Φυσικά αιωρούμενα σωματίδια: ορυκτή σκόνη, άλατα της θάλασσας.
- Ανθρωπογενείς ρύποι: εκπομπές βιομηχανίας, καυσαέρια οχημάτων.
- Μακροσκοπικά υπολείμματα: φύλλα, περιττώματα πτηνών, οργανικά κατάλοιπα.
- Η συσσώρευση αυτών των στοιχείων περιορίζει την απορρόφηση του ηλιακού φωτός και μειώνει την απόδοση των πάνελ.
Κλιματική αλλαγή και επιδείνωση του προβλήματος
Η ΙΕΑ-PVPS τονίζει ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά την πρόκληση ακόμη μεγαλύτερη. Ξηρασίες, αυξημένα επεισόδια σκόνης και ακραία καιρικά φαινόμενα ενδέχεται να εντείνουν την έκταση του φαινομένου, με αποτέλεσμα να καθίσταται πιο επείγουσα η ανάγκη εφαρμογής τοπικά προσαρμοσμένων στρατηγικών μετριασμού.
Ρύπανση και σκόνη πλήττουν την αποδοτικότητα των φωτοβολταϊκών © IEA
Στρατηγικές μετριασμού: πέρα από τον καθαρισμό
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχει ενιαία λύση. Οι στρατηγικές θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε έργου.
Ο καθαρισμός παραμένει η συνηθέστερη λύση, ωστόσο το πρόγραμμα επισημαίνει ότι η πρόληψη πρέπει να ξεκινά από το στάδιο του σχεδιασμού, με επιλογές που διευκολύνουν τον μελλοντικό καθαρισμό.
Η επιλογή τεχνολογιών καθαρισμού πρέπει να βασίζεται σε παράγοντες όπως η διαθεσιμότητα νερού, η διάταξη του συστήματος και ο προϋπολογισμός.
Τα προγράμματα καθαρισμού πρέπει να ισορροπούν ανάμεσα στο όφελος από την ανακτώμενη ενέργεια και το λειτουργικό κόστος, καθώς η υπερβολική συχνότητα μπορεί να οδηγήσει σε σπατάλη πόρων.
Παρακολούθηση και προβλέψεις
Το ενημερωτικό σημείωμα της ΙΕΑ-PVPS παρέχει οδηγίες για παρακολούθηση και πρόγνωση του soiling, προτείνοντας βέλτιστες πρακτικές στη συλλογή δεδομένων, στις μετρήσεις και στην επεξεργασία τους ώστε να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη ακρίβεια.
Η εργασία αποτελεί προϊόν συνεργασίας των Task 13 (αξιοπιστία και απόδοση φωτοβολταϊκών συστημάτων) και Task 16 (δεδομένα ηλιακών πόρων για μεγάλης κλίμακας εφαρμογές).
Τον Δεκέμβριο 2024, διεθνής ερευνητική ομάδα ολοκλήρωσε την πρώτη πανευρωπαϊκή τεχνοοικονομική ανάλυση για τις απώλειες από το soiling.
Τον Μάρτιο 2025, Κινέζοι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η γωνία κλίσης των πάνελ έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις απώλειες από συσσώρευση σκόνης.
