Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, baklatsi@yahoo.gr
Ολοκληρώνεται μέχρι το τέλος του 2025 το κτηματολόγιο και το μεγάλο θέμα που προκύπτει μετά την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης και την λειτουργία του κτηματολογικού γραφείου είναι, πως επιλύονται τα προβλήματα όταν διαπιστώσουν οι ιδιοκτήτες ότι έχει γίνει λανθασμένη εγγραφή των δικαιωμάτων τους και η ιδιοκτησία τους δεν έχει αποτυπωθεί ορθά. Αυτό αφορά κυρίως στην εσφαλμένη τοποθέτηση του ακινήτου, ως προς τη θέση και τα όρια του, σε σχέση με την πραγματικότητα. Το πρόβλημα δυστυχώς δεν γίνεται αντιληπτό κατά την διαδικασία της κτηματογράφησης, αλλά αργότερα κατά την σύνταξη ενός συμβολαίου ή την έκδοση μιας οικοδομικής άδειας κατά την οποία <<μπλοκάρεται>> η διαδικασία. Τότε ο ιδιοκτήτης αντιλαμβάνεται τις συνέπειες της λανθασμένης δήλωσης στο κτηματολόγιο και αναζητά τον τρόπο διόρθωσης τους.
Το πρόβλημα είναι πολύ σημαντικό, γιατί στις περιοχές που έχει ήδη συνταχθεί το Κτηματολόγιο υπολογίζεται ότι υπάρχουν ιδιοκτησίες σε ποσοστό πάνω από το 50% με αποκλίσεις μεταξύ του πραγματικού εμβαδού ιδιοκτησίας και του αναγραφόμενου εμβαδού του κτηματολογίου.
Αποτέλεσμα αυτού είναι να οδηγούνται μεταξύ τους οι όμοροι ιδιοκτήτες στα δικαστήρια σπαταλώντας χρόνο και χρήμα.
Προκειμένου να διευκολύνει το κράτος τους πολίτες και να μην ταλαιπωρούνται στις αγοροπωλησίες, δίνεται η δυνατότητα να επιλύονται οι διαφορές μεταξύ ιδιοκτητών, με τη συνδρομή ιδιωτών διαμεσολαβητών πιστοποιημένων στην κτηματολογική διαμεσολάβηση. Στη διαδικασία της διαμεσολάβησης θα συνδράμουν και οι πιστοποιημένοι μηχανικοί , οι οποίοι θα διορθώνουν το κτηματολογικό διάγραμμα, με τρόπο αξιόπιστο σύμφωνα με τα πρότυπα και τις διαδικασίες που ορίζονται από το «Ελληνικό Κτηματολόγιο».
Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο η κτηματολογική διαμεσολάβηση αφορά μόνο στην επίλυση διαφορών μεταξύ ιδιωτών.
Όμως , εκτιμάται ότι ένα μεγάλο ποσοστό λαθών αφορά και τους Δήμους π.χ. όταν ένα τμήμα ιδιοκτησίας φαίνεται λανθασμένα ότι εΊναι δημοτικός δρόμος , αλλά και άλλους φορείς του δημοσίου ( ΝΠΔΔ) . Για αυτό και η κυβέρνηση με νέα διάταξη καθιστά υποχρεωτική τη διαμεσολάβηση μετά την κατάθεση αγωγής και στις περιπτώσεις που είναι εμπλεκόμενοι Δήμοι , Περιφέρειες και λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Αυτή η διάταξη θα διευκολύνει τους πολίτες βάζοντας ένα γρήγορο τέλος στην ταλαιπωρία και στην αναίτια δέσμευση της περιουσίας τους. Η νέα διάταξη έχει συμπεριληφθεί στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης και αναμένεται να ψηφιστεί άμεσα από την Βουλή.
- Ποιες διαφορές μπορεί να προκύψουν στις κτηματολογικές εγγραφές ;
Ως κτηματολογικές εγγραφές θεωρούνται σύμφωνα με το νόμο περί Κτηματολογίου η αποτύπωση σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή στο οικείο κτηματολογικό φύλλο και διάγραμμα, νομικών, τεχνικών και άλλων πρόσθετων πληροφοριών, οι οποίες αφορούν σε ένα συγκεκριμένο ακίνητο.
Οι πρώτες εγγραφές των κτηματολογικών βιβλίων είναι οι αρχικές εγγραφές και αποτελούν τη βάση επί της οποίας στηρίζεται κάθε μεταγενέστερη εγγραφή.
Όταν διαπιστωθεί ότι οι εγγραφές που φαίνονται στο κτηματολογικό φύλλο είναι διαφορετικές σε σχέση με την πραγματική κατάσταση τότε πρέπει να γίνει διόρθωση , γιατί εμποδίζεται η κάθε διάθεση του ακινήτου όπως είναι η μεταβίβαση , η έκδοση οικοδομικής άδειας επί αυτού.
- Τι ακριβώς είναι η κτηματολογική διαμεσολάβηση;
Η διαμεσολάβηση είναι μια μέθοδος εξωδικαστικής επίλυσης ιδιωτικών διαφορών, στην οποία τα μέρη, με τη βοήθεια και συνδρομή του διαμεσολαβητή, δηλαδή, ενός τρίτου, ανεξάρτητου και ουδέτερου ως προς τα μέρη προσώπου, επιχειρούν να καταλήξουν μέσω της διαπραγμάτευσης μεταξύ τους, σε μία βιώσιμη και αμοιβαία ικανοποιητική διευθέτηση της διαφοράς τους.
Ως κτηματολογική διαμεσολάβηση θα μπορούσε να οριστεί η προβλεπόμενη στον νόμο και επιβαλλόμενη από αυτόν διαδικασία, κατά την οποία ο μη εμφανιζόμενος στο κτηματολογικό φύλλο αληθής δικαιούχος εγγραπτέου δικαιώματος και ο ανακριβώς αναγραφόμενος ως δικαιούχος στο ίδιο φύλλο, συμφωνούν στη διόρθωση της σχετικής ανακριβούς κτηματολογικής εγγραφής με τη συνδρομή ενός ειδικά εκπαιδευμένου κτηματολογικού διαμεσολαβητή.
Η κτηματολογική διαμεσολάβηση συνιστά εναλλακτική μορφή επίλυσης κτηματολογικών διαφορών , όπου με εξωδικαστική μέθοδο γίνεται η διόρθωση των κτηματολογικών σφαλμάτων από τον προϊστάμενο του κτηματολογικού γραφείου, χωρίς τη συνδρομή δικαστικής απόφασης.
- Ποιος είναι κτηματολογικός διαμεσολαβητής ;
Οι διαμεσολαβητές είναι επιστήμονες που εγγράφονται στο Ειδικό Μητρώο Κτηματολογικών Διαμεσολαβητών, ανά Περιφέρεια Πρωτοδικείου από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης , εφόσον παρακολουθήσουν πρόγραμμα εκπαίδευσης διάρκειας 20 ωρών , που περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο την κατάρτιση των συμμετεχόντων σε θέματα που αφορούν ιδίως το εμπράγματο δίκαιο, τους ν. 2308/1995 και ν. 2664/1998, την εκπαίδευση σε τεχνικά ζητήματα που αφορούν την καταχώριση εγγραπτέων πράξεων στο Κτηματολόγιο και ιδίως στη διαδικασία και τις προϋποθέσεις διόρθωσης ανακριβούς πρώτης δήλωσης, και τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο.
- Πως γίνεται η κτηματολογική διαμεσολάβηση ;
Από 1η Απριλίου 2022 είναι πλέον υποχρεωτική η τήρηση της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας διαμεσολάβησης (ΥΑΣ) και στις κτηματολογικές διαφορές.
Ειδικότερα, ο νομοθέτης στον Ν. 4640/2019 όρισε την υποχρεωτικότητα της διαμεσολάβησης ως μια διαδικασία που συνίσταται σε μία και μόνο αρχική συνεδρία των μερών με τον διαμεσολαβητή, ως προϋπόθεση του παραδεκτού της συζήτησης της ένδικης προσφυγής, ώστε να συμβαδίζει με την ανεμπόδιστη πρόσβαση των μερών στο δικαστικό σύστημα.
Σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις του Ν. 4821/2021 ορίζεται ότι:
(α) πριν από τη συζήτηση της αγωγής και επί ποινή απαραδέκτου της συζήτησης, ο ενάγων οφείλει να καλέσει, με την αγωγή ή με ιδιαίτερο δικόγραφο, όλους τους εναγόμενους σε υποχρεωτική αρχική συνεδρία (ΥΑΣ) διαμεσολάβησης,
(β) η ΥΑΣ διεξάγεται ενώπιον κτηματολογικού διαμεσολαβητή που επιλέγεται από ειδικό μητρώο, το οποίο καταρτίζεται και τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης .
(γ) η διαδικασία της διαμεσολάβησης είναι υποχρεωτική για όλα τα δικόγραφα των αγωγών που κατατίθενται από την έναρξη ισχύος της ανεξάρτητα από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς δηλαδή αφορά και αγωγές ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου με αξία αντικειμένου κάτω των € 30.000. Δεν απαιτείται στις αγωγές με αναγκαίο διάδικο το Δημόσιο, ΟΤΑ ή άλλο ΝΠΔΔ
(δ) Σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας, το πρακτικό του διαμεσολαβητή καταχωρίζεται στο κτηματολογικό φύλλο και διορθώνεται η ανακριβής κτηματολογική εγγραφή.
(ε) Εάν με την αγωγή ζητούνται και γεωμετρικές μεταβολές στα κτηματολογικά διαγράμματα, επισυνάπτονται στο πρακτικό διαμεσολάβησης, επί ποινή ακυρότητας, το τοπογραφικό διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών και το αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής του στην ηλεκτρονική βάση του Φορέα.
(στ) Η επίλυση της διαφοράς απαγορεύεται να υποκρύπτει άτυπη μεταβίβαση του ακινήτου και υπόκειται σε διάρρηξη κατά τους όρους του Αστικού Κώδικα.
(ζ) Ως προς τα ζητήματα σχετικά με τη διαδικασία της υποχρεωτικής αρχικής συνεδρίας διαμεσολάβησης το περιεχόμενο και την ισχύ του πρακτικού διαμεσολάβησης εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του ν. 4640/2019 αντίστοιχα.
- Πότε είναι απαραίτητη η διόρθωση γεωμετρικών μεταβολών κατά την διαδικασία της κτηματολογικής διαμεσολάβησης;
Σε περίπτωση που η συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα μέρη συνεπάγεται και γεωμετρικές μεταβολές ( αλλαγή εμβαδού και μετατόπιση ορίων κλπ) , στα κτηματολογικά διαγράμματα, θα πρέπει, κατά ρητή νομοθετική επιταγή, να επισυνάπτεται στο πρακτικό, το τοπογραφικό διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών που τις απεικονίζει μαζί με το αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής του ( ΚΗΔ) στην ηλεκτρονική βάση του Φορέα του Κτηματολογίου.
Το επισυναπτόμενο διάγραμμα γεωμετρικών μεταβολών δεν αποκλείεται να είναι εκείνο που επισυνάπτεται υποχρεωτικά στην αγωγή με την οποία επιδιώκονται γεωμετρικές μεταβολές. Μπορεί, όμως, να διαφέρει από εκείνο, εάν τα μέρη κατέληξαν, με αμοιβαίες υποχωρήσεις, σε λύση που αποκλίνει από τα αιτούμενα με την αγωγή
- Σε ποιες άλλες περιπτώσεις μπορεί να γίνει κτηματολογική διαμεσολάβηση ;
H κτηματολογική διαμεσολάβηση αφορά τη διαρθρωμένη διαδικασία διόρθωσης ανακριβών πρώτων κτηματολογικών εγγραφών, αλλά και γενικότερα υποθέσεις που αφορούν ζητήματα εμπραγμάτου (χρησικτησία, συμφωνία αποκλειστικής χρήσης, διανομή κλπ) και κτηματολογικού δικαίου.
