Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τρίτη τη συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας μεταξύ των «πράσινων» τεχνολογιών, με το σκεπτικό της ανάγκης να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα και η περιφρουρηθεί η ενεργειακή ασφάλεια και κυριαρχία της Ευρώπης έναντι της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Πέρα από τη συμβολική σημασία της απόφασης, η ψηφοφορία ισοδυναμεί με μια «δικαίωση» της πυρηνικής πολιτικής της Γαλλίας και προσωπικά του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στο πλαίσιο της ΕΕ και δρομολογεί αναπόφευκτα την αναβάθμιση του ρόλου του Παρισιού στις ενεργειακές πολιτικές των «27».
Από την άλλη πλευρά η απόφαση αποδομεί μέχρις ακυρώσεως την ενεργειακή στροφή που έκανε η Γερμανία το 2011 με την αποκήρυξη της πυρηνικής ενέργειας μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα και το κλείσιμο, τα χρόνια που ακολούθησαν, όλων των πυρηνικών αντιδραστήρων που λειτουργούσαν στη χώρα. Η κυβέρνηση Σολτς έχει εξάλλου ήδη ξεκινήσει την αποδαιμονοποίηση της πυρηνικής ενέργειας, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία ανάγκασε το Βερολίνο να εγκαταλείψει βιαίως και με υψηλό κόστος την ενεργειακή πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η εξάρτηση της χώρας σε σχεδόν απόλυτο βαθμό από το πάμφθηνο φυσικό αέριο που της πωλούσε το καθεστώς Πούτιν με τη μεσολάβηση ενός άλλου πρώην καγκελάριου, του Γκέρχαρντ Στρέντερ.
Γεωπολιτική και περιβάλλον
Το κείμενο καταρτίζει έναν κατάλογο τεχνολογιών «μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου» και αποτελεί τη θέση των εκπροσώπων των λαών της Ευρώπης ενόψει της κατάρτισης ενός σχεδίου κανονισμού για την ανάπτυξη των τεχνολογικών τομέων με μηδενικές εκπομπές άνθρακα στην ΕΕ. Οι Ευρωβουλευτές θέτουν ως στόχο να παράγει η ΕΕ έως το έτος 2030 σε ευρωπαϊκό έδαφος το 40% του συνόλου της ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών της. «Πρόκειται για τεχνολογικούς τομείς και για κίνητρα που προβλέπουν ήδη στα δικά τους μέτρα στήριξης οι ΗΠΑ και η Κίνα», σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP).
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει ουσιαστικά να προχωρήσει σε χαλαρώσεις του ρυθμιστικού πλαισίου στους συγκεκριμένους τεχνολογικούς τομείς. Στην ουσία, το κείμενο δεν είναι κρίσιμο για την πυρηνική βιομηχανία, που ρυθμίζεται και αναπτύσσεται ως επί το πλείστον σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο σηματοδοτεί μια σημαντική πολιτική και συμβολική νίκη για την κυβέρνηση του Παρισιού», σημειώνει το AFP.
Το μέλημα της ΕΕ είναι διπλό: η εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ενεργειακής αυτάρκειας σε μια περίοδο εντεινόμενων γεωπολιτικών εντάσεων σε έναν κατακερματισμένο ιδεολογικά και στρατιωτικά πλανήτη και ταυτόχρονα η μετάβαση σε βιώσιμες πηγές ενέργειας και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
«Είμαι χαρούμενος που καταφέραμε να ενσωματώσουμε την πυρηνική ενέργεια στο ίδιο επίπεδο με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε καθαρές μηδενικές τεχνολογίες. Όλες αυτές οι πηγές παραγωγής ενέργειας είναι απαραίτητες για την απελευθέρωση της οικονομίας μας από τον άνθρακα», δήλωσε μετά την ψηφοφορία ο ευρωβουλευτής Κριστόφ Γκριντλέρ, της κεντρώας υπερ-φιλελεύθερης παράταξης Renew Christophe.
Πρασινίζουν τα πυρηνικά;
Αβίαστα πάντως ανακύπτει το ερώτημα αν όντως «πρασινίζει» η πυρηνική ενέργεια ή όχι. Η Γαλλία και άλλες περίπου 10 χώρες-μέλη που προώθησαν τις συγκεκριμένες προτάσεις απαντούν με έμφαση καταφατικά. Αλλά και ο αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά επίτροπος Τιερί Μπρετόν (εντάξει, Γάλλος είναι κι αυτός), έχει ισχυριστεί προ μηνών ότι με επενδύσεις μισού τρισ. ευρώ έως το 2050 τα πυρηνικά «πρασινίζουν» και μπορούν να συμβάλλουν στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τον άνθρακα.
Αν όμως «πρασινίζουν» τα πυρηνικά, «πρασινίζει» και το φυσικό αέριο, αντιτείνει το Βερολίνο που δέχθηκε πρωτοφανείς πιέσεις από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ να διακόψει τις εισαγωγές αερίου από τη ρωσική Gazprom, κάτι που εδώ και μήνες έχει πετύχει αντικαθιστώντας το ρωσικό φυσικό αέριο που εισήγαγε με νορβηγικό ως επί το πλείστον, το οποίο όμως πληρώνει πολύ ακριβότερα.
Η ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα, ωστόσο, λόγω της διεθνούς και εσωτερικής οικονομικής συγκυρίας κοστίζει διπλά στηγν κυβέρνηση Σολτς: και σε χρήμα και σε πολιτικό κεφάλαιο. Η Γερμανία ως γνωστόν βρίσκεται σε τεχνική ύφεση με το ΔΝΤ να προβλέπει συρρίκνωση του ΑΕΠ της κατά 0,5% το 2023.
Το μπαλάκι στις κυβερνήσεις των «27»
Σε κάθε περίπτωση η πρόταση που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο θα αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω διαπραγματεύσεων με τα κράτη-μέλη. «Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει σύντομα να ξεκαθαρίσουν τη δική τους θέση για τη συμπερίληψη ή όχι της πυρηνικής ενέργειας στους βασικούς τομείς της ενεργειακής μετάβασης, μαζί με ηλιακούς συλλέκτες, ανεμογεννήτριες, τις μπαταρίες ή τις αντλίες θερμότητας…», γράφει το AFP.
Στρατηγικός στόχος της ΕΕ είναι να πετύχει έως το έτος 2050 την πλήρη ουδετερότητά της σε ό,τι αφορά τις εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα και να διασφαλίσει την ενεργειακή αυτάρκεια και κυριαρχία της. Για να τα πετύχει αυτά θα παράσχει πολλαπλή, θεσμικής και οικονομικύς φύσεως υποστήριξη στον ευρωπαϊκό βιομηχανικό κλάδο.
Το αρχικό «Προσχέδιο Κανονισμού για μια βιομηχανία με μηδενικές εκπομπές αερίων», το οποίο παρουσιάστηκε στις 16 Μαρτίου 2023, περιελάμβανε ήδη την πυρηνική ενέργεια μεταξύ των εναλλακτικών πηγών που συμβάλλουν στην απανθρακοποίηση των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. «Γεγονός που αποτέλεσε μια πρώτη νίκη για τη Γαλλία και άλλες χώρες της ΕΕ, όπως είναι η Ολλανδία, η Σουηδία ή η Πολωνία, οι οποίες χρησιμοποιούν την πυρηνική τεχνολογία», σημειώνει το AFP.
Ωφελημένοι οι Ευρωπαίοι προμηθευτές
Το Γαλλικό Πρακτορείο διευκρινίζει ότι, βάση του Προσχεδίου, στην πράξη η «πράσινη πυρηνική ενέργεια» αφορούσε μόνο τους μελλοντικούς αντιδραστήρες τέταρτης γενιάς καθώς και μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες που βρίσκονται επίσης υπό ανάπτυξη. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας προοριζόταν για περιορισμένο κατάλογο των αποκαλούμενων «στρατηγικών» τομέων, από τους οποίους η πυρηνική ενέργεια παρέμεινε αποκλεισμένη.
Την Τρίτη οι Ευρωβουλευτές έδωσαν στα κράτη-μέλη το πράσινο φως για να επιλέξουν τις τεχνολογίες «μηδενικών εκπομπών» που επιθυμούν να προωθήσουν, μέσα από έναν διευρυμένο κατάλογο στον οποίο συμπεριέλαβαν και την πυρηνική τεχνολογία. Σκοπός των νέων προτάσεων είναι η απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών χορήγησης αδειών για βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καθώς και η υιοθέτηση διευκολύνσεων στον τομέα της χρηματοδότησης.
«Μια ουσιαστική καινοτομία του νέου κειμένου είναι το γεγονός ότι προβλέπει τη θέσπιση περιβαλλοντικών κριτηρίων στις δημόσιες προσκλήσεις υποβολής προσφορών για την υλοποίηση ενεργειακών έργων, μια διάταξη που θα μπορούσε να ωφελήσει τους Ευρωπαίους προμηθευτές των οποίων οι τιμές είναι μερικές φορές υψηλότερες από εκείνες των ανταγωνιστών τους», σημειώνει το AFP.
